Tytuł:

Abdruck der Schreiben, welche Königl. Majest. in Preussen […] An Ihro Königl. Majest. in Pohlen […] Wegen der Thorenschen Sache, und der Verfolgung der sämtlichen Evangel. Kirchen in Polen und Litthauen, haben abgehen lassen

Słowa kluczowe:

stary druk – 18 w. ; tumult toruński - 1724 ; Fryderyk Wilhelm I – polityka zagraniczna – 18 w.

Opis:

Kopia korespondencji, z dnia 28 listopada 1724 roku, króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I (1688-1740) kierowanej do króla Polski Augusta II Mocnego (1670-1733) w związku z wydarzeniami toruńskimi w 1724 roku i prześladowaniami kościoła ewangelickiego w Polsce. Głośny na skalę międzynarodową tumult toruński to krwawe ekscesy na tle religijnym między mieszkańcami Torunia, katolikami i protestantami, mające miejsce 16 i 17 lipca 1724 r. Po okresie napięć społecznych, do jakich dochodziło w Toruniu zarówno w trakcie wielkiej wojny północnej, jak i krótko przed samymi wydarzeniami, wystarczyła tylko błaha sprzeczka między uczniami kolegium jezuickiego i grupą młodych ewangelików, by wybuchł otwarty tumult. Specjalna komisja 13 października 1724 r. wskazała winnych zajść - samych luteran. Pracę rozpoczął sąd, wydając 16 listopada jednostronny i niewspółmiernie wysoki wyrok. Kilkunastu z oskarżonych sąd skazał na śmierć, ponad 40 osób na karę więzienia. Tumult toruński słynny był przede wszystkim z faktu bycia jedynym przypadkiem niezwykle surowej ingerencji polskiej władzy państwowej w wewnętrzne sprawy religijne Torunia, posiadającego szerokie uprawnienia samorządowe i przywilej wolności wyznania. Ingerencja ta wynikała z ówczesnej polityki katolickiego króla Augusta II Mocnego oraz presji wywieranej przez fanatyczne koła katolickie w ówcześnie nietolerancyjnej religijnie Rzeczypospolitej szlacheckiej. Sprawa toruńska wywołała silne wzburzenie poza granicami kraju i poważny kryzys dyplomatyczny. Zainteresowanie wypadkami toruńskimi i pierwsze informacje o nich dochodziły do wszystkich ważniejszych ośrodków europejskich jeszcze przed wykonaniem wyroku sądu asesorskiego. Jak można było przewidzieć, najbardziej energiczne działania podjął Fryderyk Wilhelm. Pod koniec listopada 1724 r. wysłał on swoich posłów do Augusta II, którego próbował nakłonić do niewykonania postanowień sądu asesorskiego. Działania króla pruskiego miały oczywiście głębszy sens niż tylko pomoc sąsiednim toruńskim protestantom. Chodziło bowiem o ewentualne wykorzystanie nadarzającej się okazji i wkroczenie do Prus Królewskich. Kopia listu skierowana została równocześnie do króla Wielkiej Brytanii – Jerzego I, króla Szwecji – Fryderyka I Heskiego i władcy Danii – Fryderyka IV.Dokument współoprawny z innymi drukami (klocek introligatorski), sygn. Pol.8.II.1149-Pol.8.II.1150.

Data wydania:

1725

Rodzaj dokumentu:

stary druk

Format:

application/pdf

Sygnatura:

Pol.8.II.1149

Język:

ger ; lat

Prawa:

Domena publiczna (public domain)