Tytuł:

Banknot zastępczy wyemitowany przez elbląski Magistrat opatrzony datą 1 sierpnia 1917 roku

Słowa kluczowe:

banknot zastępczy - 1917 rok ; pieniądz zastępczy ; historia pieniądza ; historia gospodarcza ; życie gospodarcze w Elblągu w okresie I wojny światowej ; Elbląg - historia

Opis:

Banknot zastępczy wyemitowany przez elbląski Magistrat opatrzony datą 1 sierpnia 1917 roku o nominale 50 fenigów (niem. Pfenning) i numerze seryjnym 33296, z datą ważności 31 grudnia 1918 roku. Notgeld to niemiecka nazwa pieniądza zastępczego, który miał na celu doraźne zapobieżenie brakom środków płatniczych lub pewnych jego nominałów w obiegu, emitowanego najczęściej na początku XX wieku. Pieniądz ten nie był emitowany przez bank centralny, lecz przez instytucje, takie jak prywatne banki, przedsiębiorstwa, gminy, kasy oszczędnościowe, magistraty czy też kopalnie. Notgeld najczęściej przyjmował formę banknotu. Większość takich banknotów zawierała datę ważności, po upływie której traciły ważność. Wydania bez daty zwykle miały datę wygaśnięcia ogłaszaną w gazecie lub w miejscu wydania. Na rewersie rycina przedstawiająca Ratusz Miejski przy Placu Fryderyka Wilhelma (obecnie Plac Słowiański). Na przestrzeni wieków istniały w Elblągu cztery lokalizacje obiektów, które pełniły funkcje ratuszy. W kolejności wymienić trzeba pierwszy ratusz z XIII w., który spłonął w 1777 r., pochodzący z pierwszej połowy XIV w. ratusz Nowego Miasta Elbląga oraz renesansowy ratusz wybudowany w latach 1779-1782 przy Nowym Rynku, na którego bazie rozbudowano i ukończono w 1894 r. ostatnią siedzibę władz miasta w jego niemieckich dziejach. Po pożarze w 1777 roku władze miasta postanowiły odbudować ratusz w nowej lokalizacji (daw. Friedrich Wilhelm Platz - dzisiejszy plac Słowiański). Prace budowlane rozpoczęto w 1779 i trwały do 1782 roku. Budynek nie dorównywał poprzedniemu ani wielkością, ani pięknym stylem. Był szarym, przeciętnym budynkiem, z drewnianą wieżyczką. Pod koniec XIX w. zaczęto myśleć o budowie nowego ratusza. Rozrastająca się administracja potrzebowała większej ilości pomieszczeń, drugim powodem stał się zły stan techniczny obiektu. Stary ratusz rozebrano, a na jego miejscu wybudowano nowy gmach (widoczny na pocztówce). Wzniesiony został w stylu neorenesansowym, podobnie jak pochodzący z tego czasu ratusz w hanzeatyckim Hamburgu czy w stolicy Bawarii Monachium (nadano mu charakterystyczną sylwetkę z wieżyczkami). Był znacznie większy i reprezentacyjny. Liczył trzy piętra, a jego szczyt i front wieńczyły elementy zdobnicze. Wnętrze przyozdobione było portretami byłych burmistrzów, obrazami ze scenami mitycznymi oraz nawiązującymi do historii miasta. Przy rozbudowie uczestniczył elbląski mistrz budowlany – Otto Depmeyer (1852-1925). Gmach spełniał swoje funkcje urzędowe, mieściła się tu również elegancka restauracja - Piwnica Ratuszowa (Ratskeller) oraz od 1930 r. Kawiarnia Ratuszowa (Rathaus-Café), gdzie codziennie od godz. 16. odbywały się koncerty, a goście raczyli się widokiem na Plac Fryderyka Wilhelma (Plac Słowiański) i pomnik cesarza Wilhelma, przy którym stawiano rokrocznie tradycyjnie dużą choinkę świąteczną. W 1928 roku (inne źródła podają datę 1930), gmach został rozbudowany jako osobny obiekt przylegający do ratusza. Pomieszczenia tego nowego gmachu w większości należały do urzędu policji (Polizeipräsidium), a podczas II wojny światowej na pierwszym piętrze, znajdowały się pomieszczenia zajmowane przez Gestapo. To właśnie z okien tego ratusza komisaryczny nadburmistrz Elbląga Fritz Leser 23 stycznia 1945 roku oglądał przetaczające się ul. Rycerską rosyjskie czołgi kpt. G. Diaczenki. Na początku lutego 1945 r. ratusz częściowo spłonął, a resztki ścian padły ofiarą tzw. „szabrownictwa budowlanego”. Po potężnym gmachu ratusza dzisiaj już nie ma śladu. Lokalizacja obiektu - w zasobach prywatnych Artura Jaroszewskiego.

Data wydania:

1917-08-01

Wydawca:

Magistrat der Stadt Elbing

Miejsce wydania:

Elbing

Rodzaj dokumentu:

banknot zastępczy

Sygnatura:

Zasób prywatny - 30

Język:

ger

Prawa:

Domena publiczna (public domain)