Tytuł:

Die Kulmische Handfeste

Autor:

Kretzschmer, Johann Karl

Słowa kluczowe:

Przywilej chełmiński (Privilegium Culmense) - przekład niemieckojęzyczny - 19 w. ; prawo chełmińskie ; historia gospodarcza Polski ; lokacja ; lokacja na prawie niemieckim ; lokowanie miast ; historia prawa ; historia prawa miejskiego ; średniowieczne dokumenty prawne ; średniowieczne prawo miejskie ; historia Chełmna ; historia Torunia ; zakon krzyżacki ; Salza, Hermann von (ok.1179-1239) ; Sayn, Eberhard von (?- po 1257) ; Kretzschmer, Johann Karl (1767-1845) 

Opis:

Die Kulmische Handfeste (Kwidzyn, 1832) - opatrzony uwagami i objaśnieniami niemieckojęzyczny przekład Przywileju chełmińskiego opracowany, na okoliczność sześćsetnej rocznicy jego nadania, przez niemieckiego prawnika Johanna Karla Kretzschmera (1767-1845) . Przywilej chełmiński (Privilegium Culmense) z 28 grudnia 1233 roku to jeden z najważniejszych średniowiecznych dokumentów XIII-wiecznej Europy. Wystawiony przez wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego, Hermanna von Salzę (ok.1179-1239), zapoczątkował rozwój chełmińskiej odmiany lokacyjnego prawa niemieckiego. Był to dokument nadający prawa miejskie dwóm pierwszym miastom krzyżackim: Chełmnu i Toruniowi. Jednocześnie w ten sposób powstały pierwsze miasta na obecnych północnych ziemiach polskich. Przywilej chełmiński stał się wzorem dla zakładanych miast nie tylko w państwie krzyżackim, ale też obszarach Królestwa Polskiego: na Mazowszu, Kujawach, Podlasiu, ogółem dla 225 miast. Na prawie chełmińskim lokowano też liczne wsie. Jego unikatowość polega na ustanowieniu nowego prawa miejskiego, zwanego chełmińskim, łączącego w sobie elementy prawa magdeburskiego i flamandzkiego oraz śląskiego prawa górniczego, a nawet nawiązania do węgierskiej Złotej Bulli z 1222 r. Nowe prawo miejskie łączyło w sobie najkorzystniejsze elementy innych wzorców ustrojowych. Zakon krzyżacki przystępując w 1230 r. do podboju Prusów wykorzystał lokowane miasta jako filary do budowy swojego państwa. Krzyżacy tworząc podstawy ustrojowe tych miast dążyli do zachowania nad nimi silnej władzy, ale jednocześnie gwarantowali w przywileju znaczne prawa i wolności, zwłaszcza dla prowadzenia działalności gospodarczej. Korzystne postanowienia, zawarte w dokumencie, o charakterze ekonomicznym licznie przyciągały do Torunia osadników, przede wszystkim ze Śląska, Westfalii, Nadrenii etc. Przywilej ten wprowadzał nowatorskie zasady ustrojowe, prawne, gospodarcze i przestrzenne, powszechne na zachodzie Europy. Ustanawiał też nieznaną wcześniej instytucję rady miejskiej oraz liberalne przepisy dotyczące służby wojskowej i dziedziczenia. Bardzo nowatorskim rozwiązaniem było przyjęcie tzw. sukcesji flamandzkiej w prawie spadkowym. Dopuszczała ona do dziedziczenia kobiety oraz krewnych w linii bocznej. Równocześnie, jak to było w zwyczaju w wielkich kancelariach państwowych, zwłaszcza cesarskich i papieskich, prócz egzemplarza "uroczystego" - dla miasta Chełmna, wystawiano duplikat przywileju - dla miasta Torunia. Egzemplarz chełmiński spłonął w 1244 r. podczas pożaru Chełmna. Przepadł też duplikat - egzemplarz toruński. Jednak w 1251 r. przywilej dla Torunia został odnowiony przez pełniącego obowiązki mistrza generalnego na Inflanty i Prusy, Eberharda von Sayn (?- po 1257).

Data wydania:

1832

Wydawca:

im Verlage bei Albert Baumann

Miejsce wydania:

Marienwerder

Rodzaj dokumentu:

książka

Sygnatura:

KD.2706

Język:

ger ; lat

Prawa:

Domena publiczna (public domain)