Tytuł:

Córa Piastów. Powieść wierszem z dziejów litewskich. Przez Władysława Syrokomlę. Z muzyką St. Moniuszki

Autor:

Syrokomla, Władysław ; Moniuszko, Stanisław

Słowa kluczowe:

literatura ; historia literatury ; historia literatury polskiej - 19 w. ; poezja polska - 19 w. ; liryka ; ballada ; romantyzm ; Litwa - 13 w. ; Syrokomla, Władysław - dorobek literacki ; Syrokomla, Władysław - poezja ; Moniuszko, Stanisław (1819-1872) ; Syrokomla, Władysław (1823-1862) [właśc. Ludwik Kondratowicz]

Opis:

Córa Piastów … (Wilno, 1855) - ballada sięgająca czasów XIII wieku, której autorem jest Władysław Syrokomla (1823-1862), a właściwie Ludwik Władysław Kondratowicz - poeta, pisarz i tłumacz doby romantyzmu, związany z ówczesną Litwą, znany przede wszystkim jako autor gawęd chłopskich, szlacheckich i historycznych. Syrokomla pochodził z ubogiej rodziny szlacheckiej i często w swoich utworach ukazywał ten stan, nie szczędząc ironicznych komentarzy na temat bliskiej mu rzeczywistości. Swój pseudonim artystyczny utworzył z drugiego imienia i nazwy herbu rodzinnego. Był piewcą swojskości (przeciwny emigracji), idei demokratycznych (lecz nie rewolucyjnych), ludowości i rdzennej kultury litewskiej. Nazywał siebie ,,lirnikiem wioskowym", piszącym dla ,,braci w siermiędze i braci w kapocie". Jego styl cechuje programowa prostota języka, humor a niekiedy ironia (np. w nawiązaniach do sielankowych opisów życia na wsi). Solidaryzował się z egzystencją chłopów i drobnej szlachty, krytykował egoizm ziemiaństwa. Jego poglądy na współczesne mu tematy społeczne wyrażają m.in. wiersze „Hulaj dusza!” i „Wyzwolenie włościan”. Ważnym dokonaniem Syrokomli są przekłady łacińskojęzycznej literatury staropolskiej, m.in. Jana Kochanowskiego, Klemensa Janickiego, Sebastiana Klonowicza czy Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Ponadto tłumaczył również współczesną poezję rosyjską i ukraińską a nawet wielkich romantyków niemieckich. Cieszył się popularnością w całym kraju, nie tylko na rodzinnej Litwie i Białorusi, ale również w Warszawie, Krakowie i w Wielkopolsce, gdzie w latach 50. XIX wieku przyjmowano go bardzo uroczyście. Ostatnie lata niedługiego życia Syrokomli naznaczył cień zbliżającego się powstania styczniowego. W 1861 r. wracając do Wilna z Warszawy, gdzie brał udział w manifestacjach patriotycznych (po części jako współpracownik ,,Kuriera Wileńskiego"), został aresztowany i uwięziony, a następnie osadzony przymusowo w Borejkowszczyźnie. Tam stworzył niezwykle dojrzałe liryki zebrane później w zbiorze „Poezja ostatniej godziny”. Dzięki usilnym staraniom przyjaciół zezwolono na jego powrót do Wilna na kilka miesięcy przed śmiercią. Został tam pochowany na cmentarzu na Rossie, a jego pogrzeb zgromadził tłumy i sam stał się demonstracją patriotyczną doby przedpowstaniowej. „Córa Piastów” opisuje walki Litwinów i Lachów i wojska księcia Trojdena nacierające na Polskę. To starcie nie tylko dwóch narodów, lecz także różnych kultur - pogańskiej i chrześcijańskiej. Wojska obydwu państw walczą dzielnie, jednak to litewskie wydają się wygrywać. Ugoda Polski i Litwy, do której drogą jest małżeństwo, to finał fabuły Córy Piastów i zarazem, w świetle patriotycznej dydaktyki poematu,moment o kapitalnym znaczeniu. W historycznym świecie utworu Syrokomli decyzja o ślubie Trojdena z Hanną, „piastowską córą”, jest zaczątkiem braterskiej więzi między obu narodami. Nim jednak dojdzie do idyllicznych scen pojednania, a węzeł małżeński zarysuje szansę wieczystej zgody i podwojenia sił potrzebnych do walki ze wspólnym wrogiem - Krzyżakami, wojownicy litewscy pod wodzą chrobrego kunigasa, zaatakowawszy podstępnie bezbronny piastowski lud, dokonają aktów rabunku i przemocy. Utwór uzupełnia zapis nutowy „Pieśń pochodu Litwinów” Stanisława Moniuszki (1819-1872).

Data wydania:

1855

Wydawca:

nakładem księgarni P.F. Rubena Rafałowicza

Miejsce wydania:

Wilno

Rodzaj dokumentu:

książka

Sygnatura:

KD.2675

Język:

pol

Prawa:

Domena publiczna (public domain)