Tytuł:

Kurze Geschichte des lateinischen Alphabets

Podtytuł:

Beilage zum Jahresbericht des Königlichen Stiftsgymnasium in Zeitz über das Schuljahr 1908-1909

Autor:

Holzweissig, Friedrich Wilhelm

Słowa kluczowe:

historia nauki ; językoznawstwo ; lingwistyka ; język łaciński ; alfabet łaciński ; historia alfabetu łacińskiego ; pismo łacińskie ; łacinka ; alfabet rzymski ; Holzweissig, Friedrich Wilhelm (1846-1922)

Opis:

Kurze Geschichte des lateinischen Alphabets (Zeitz, 1909) - krótka historia alfabetu łacińskiego w opracowaniu niemieckiego teologa, filologa klasycznego, nauczyciela gimnazjalnego Friedricha Wilhelma Holzweissiga (1846-1922). Autor od 1869 roku pracował jako nauczyciel gimnazjalny m.in. w Stendal, Bielefeld i Magdeburgu. Od 1907 roku do przejścia na emeryturę był dyrektorem w Königliches Stifts-Gymnasium w Zeitz. Był twórcą różnych podręczników szkolnych i zeszytów do nauczania języka klasycznego, a także wytycznych dotyczących nauczania religii. Ponadto zrewidował pierwszą część Ausführlicher Grammatik der lateinischen Sprache Raphaela Kühnera (1802-1878). Opracowanie, na co wskazuje podtytuł stanowi dodatek do sprawozdania rocznego gimnazjum w Zeitz, a rok szkolny 1908-1909. Alfabet łaciński(pismo łacińskie, łacinka, alfabet rzymski) pojawił się w VII wieku p.n.e. w wyniku przystosowania alfabetu etruskiego do języka łacińskiego. Etruskowie zapożyczyli swój alfabet od greckich osadników w Italii, zaś alfabet grecki wywodzi się z alfabetu północnosemickiego, używanego w Syrii i Palestynie w XII w. p.n.e. Klasyczny alfabet łaciński początkowo składał się z 21 znaków. Litera Z została usunięta w IV wieku p.n.e. jako zbędna (język łaciński nie ma tego dźwięku) przez cenzora Appiusza Klaudiusza Caecusa. Na to miejsce wprowadzono literę G, która jest graficznym wariantem litery C. Do tamtej pory litera C służyła do oddawania zarówno głoski /K/, jak i głoski /G/, natomiast od czasu reformy C oznaczało wyłącznie głoskę /K/. Zmiana ta spowodowała także ograniczenie stosowania litery Q, a K prawie zupełnie wyszło z użycia.Po wcieleniu do orbis Romanum obszarów zamieszkanych przez ludność posługującą się greką, w łacinie pojawiło się wiele zapożyczeń z tego języka. Litera Y oraz Z zostały dodane w I wieku p.n.e. w celu dokładnego oddawania na piśmie wyrazów greckich, stąd nazwa „igrek” (od i Graeca – „greckie i”). Cesarz Klaudiusz wprowadził do alfabetu nowe litery, jednak po jego śmierci zaprzestano ich używania.W średniowieczu pojawiła się litera W powstała z podwojonego V oznaczającego samogłoskę /U/ (stąd angielska nazwa W – double U). Wreszcie w połowie XVI wieku litera I, oznaczająca do tej pory zarówno samogłoskę, jak i półsamogłoskę została rozróżniona na I oraz J. Analogicznego rozróżnienia dokonuje się dla V, litera ta "rozpada się" na U dla samogłoski oraz V dla półsamogłoski (lub spółgłoski). Alfabet łaciński rozprzestrzenił się razem z armią rzymską w niemal całej Europie. Dziś używany jest na ogromnych obszarach kuli ziemskiej. Do najstarszych zabytków tego pisma należą inskrypcje, najsłynniejszą jest tzw. Stela Romulusa (łac. lapis Niger), oprócz tego waza Duenosa, złota szpilka z Praeneste (łac. fibula Praenestina). Znajomość łaciny uważana jest za niezbędną w poznawaniu historii europejskiego dziedzictwa kulturowego, sięgającego korzeniami antyku. Chociaż jest to w większości antyk grecki, znamy go za pośrednictwem Rzymian, którzy wykazali zdolności i wolę, by przyswoić we własnej mowie osiągnięcia Greków, a później prześcignąć mistrzów. Na owych osiągnięciach opiera się łacińska tradycja w literaturze i nauce, prawie i religii – sięgająca poprzez średniowiecze i renesans do XVIII wieku, a niekiedy aż do współczesności. Według Leibniza łacina była jedyną mową, która przekroczyła granice czasu i przestrzeni (lingua universalis et durabilis ad posteritatem). Umożliwia bowiem kontakt z mistrzami przeszłości, wstęp do ponadczasowej res publica litterarum. W języku tym tworzyli między innymi Cyceron, Tacyt, Augustyn, Tomasz z Akwinu, Dante, Petrarka, Luter, Kopernik Kepler, Newton etc.

Data wydania:

1909

Wydawca:

Commissionsverlag von O. Langenberg’s (H. Pezoldt) Buchh. ; druck von Reinhold Jubelt

Miejsce wydania:

Zeitz

Rodzaj dokumentu:

książka

Sygnatura:

KD.176

Język:

ger ; lat

Prawa:

Domena publiczna (public domain)