Tytuł:

Oeuvres de J.B. Poqueiln de Moliere. Tome cinquieme […]

Autor:

Molière

Słowa kluczowe:

stary druk -18 w. ; Molière - antologia dzieł ; Molière - spuścizna literacka ; Molière - twórczość ; literatura francuska - 17 w. ; klasyka literatury francuskiej ; francuscy dramaturdzy - 17 w. ; Molière - Le Tartuffe ou l’Imposteur ( Świętoszek) ; Molière - Amphitryon (Amfitrion) ; Molière - George Dandin (Grzegorz Dyndała) ; Molière; właśc. Poquelin, Jean Baptiste (1622-1673)

Opis:

Oeuvres de J.B. Poqueiln de Moliere (Paryż, 1799) - piąty tom antologii dzieł francuskiego komediopisarza epoki baroku, aktora i poety, uznawanego na jednego z największych twórców literatury francuskiej i europejskiej Moliera (fre. Molière), a właściwie Jeana Baptistea Poquelina (1622-1673). Jean-Baptiste przyszedł na świat w zamożnym domu, kształcił się w założonym przez jezuitów w 1563 roku Collège de Clermont. Trzynaście lat pracy w wędrownym teatrze pozwoliło mu na osiągnięcie mistrzostwa w konstruowaniu i wystawianiu komedii. Pisząc, łączył walory Commedia dell’arte z tradycjami komedii francuskiej. Po kilkunastu latach tułaczki po prowincji trupa prowadzona przez Moliera osiadła w roku 1658 w Paryżu i zyskała poparcie Ludwika XIV, który swą możną protekcją osłaniał komedianta, zuchwale atakującego błędy i wypaczenia ówczesnego życia. Molier rozwinął tradycyjny rodzaj widowiska komicznego, opartego na niewybrednym humorze sytuacyjnym, i nadał mu godność komedii charakterów, mieszcząc w niej prawdę i wyrazistość studiów psychologicznych świętoszka, libertyna, skąpca, mizantropa, snoba, zazdrośnika, kokietki, hipochondryka, nieszczęśliwie zakochanego etc. Był wielkim realistą, modelował swoich bohaterów na wzór żywych ludzi i ukazywał ich na barwnym tle rzeczywistych stosunków, ale zarazem tak potęgował i uogólniał dominujące cechy charakterów, że stawały się one ponadczasowym, ogólnoludzkim obrazem przywar i słabości człowieczych. Sztuka Moliera była aktem walki przeciw głupocie, zacofaniu, obłudzie i podłości, hipokryzji i zakłamaniu, dawała satyryczny obraz francuskiej obyczajowości XVII wieku i stanowiła zawsze świetny i kipiący żartem argument na rzecz postępu. Śmierć miał aktorską - umarł, tak jak żył, na scenie podczas wystawiania sztuki „Chory z urojenia”. Tom piąty antologii rozpoczyna „Le Tartuffe ou l’Imposteur”(„ Świętoszek”) - komedia z 1661 roku, wystawiona po raz pierwszy w 1664 roku. Swój rozgłos zawdzięcza nie tylko walorom artystycznym, ale także skandalowi, jaki wywołało w XVII-wiecznej Francji wykpienie hipokryzji religijnej. Głównym założeniem Moliera była krytyka hipokryzji religijnej. W tym celu stworzył postać Tartuffe’a - człowieka, który dla osiągnięcia własnych korzyści, wykorzystuje Orgona i jego rodzinę, udając przy tym osobę wielce religijną i pobożną. Orgon, niewrażliwy na przestrogi rodziny dotyczące Tartuffe’a, uświadamia sobie swój błąd dopiero po zapisaniu mu całego majątku. Zdemaskowanie hipokryzji Tartuffe’a w IV akcie jest powszechnie uważane za jedną z najdoskonalszych scen w historii teatru. Drugi w kolejności jest „Amphitryon” („Amfitrion”) – komedia w trzech aktach, oparta na historii greckiego mitologicznego bohatera Amfitryona opowiedzianej przez Plauta w jego sztuce z ok. 190-185 r. p. n. e. Sztuka została wystawiona po raz pierwszy w Théâtre du Palais-Royal w Paryżu w 1668 roku. Wokół sztuki narosła aura skandalu, niektórzy twierdzili, że Molier w przebraniu Jowisza krytykuje miłosne sprawy Ludwika XIV. Tom wieńczy „George Dandin” ( „Grzegorz Dyndała”) - komedia wystawiona po raz pierwszy w obecności Ludwika XIV w Wersalu w 1668 roku. Bohater tytułowy, bogaty chłop Grzegorz Dyndała z próżności i snobizmu żeni się z córką ubogiego szlachcica. Związek ten szybko staje się jednak utrapieniem dla Grzegorza i sprawia, że zaczyna on gorzko żałować swoich nieprzemyślanych ambicji. Po ślubie jest poniżany przez zdradzającą go żonę. Próby zdemaskowania jej obłudnego postępowania kończą się fiaskiem. Gardzą nim także jego teściowie. Bohater ponosi ostatecznie klęskę, a w finałowej scenie uświadamia sobie bolesną prawdę: Skoro się wzięło niegodziwą żonę, najlepsze co można uczynić, to rzucić się na łeb do wody. Znane powiedzenie: "Sam tego chciałeś, Grzegorzu Dyndało" (fre. tu l’as voulu, Georges Dandin) wywodzi się z tej właśnie komedii Moliera i dotyczy ludzi łasych na szybki zysk, chciwych i cynicznych, którzy ostatecznie zostają ukarani przez los.

Data wydania:

1799

Wydawca:

de Pierre Didot l'aîné, et de Firmin Didot

Miejsce wydania:

Paris

Rodzaj dokumentu:

stary druk

Sygnatura:

92969/5

Język:

fre

Prawa:

Domena publiczna (public domain)