Tytuł:

Delle commedie di Carlo Goldoni avvocato veneto. Tomo V

Autor:

Goldoni, Carlo

Słowa kluczowe:

stary druk - 18 w. ; Goldoni, Carlo - zbiór komedii ; Goldoni, Carlo - dorobek literacki ; Goldoni, Carlo - La moglie saggia ; Goldoni, Carlo - La vedova scaltra ; Goldoni, Carlo - Il servitore di due padroni ; Goldoni, Carlo - L'amore paterno ; włoskie komedie - 18 w. ; włoskie sztuki teatralne - 18 w. ; teatr włoski - 18 w. ; commedia dell’arte ; włoscy dramatopisarze - 18 w. ; włoscy komediopisarze - 18 w. ; pisarze związani z Wenecją ; Goldoni, Carlo (1707-1793)

Opis:

Delle commedie di Carlo Goldoni avvocato veneto (Wenecja; 1761) - piąty tom zbioru komedii, których autorem jest związany z Wenecją, włoski komediopisarz, z zawodu prawnik Carlo Goldoni (1707-1793). Autor ponad 200 komedii, który już w młodości uległ urokom teatru i zaczął pisać sztuki, a nawet został członkiem wędrownej trupy. Jednak nie porzucił myśli o mieszczańskim stylu życia. Po uzyskaniu dyplomu uniwersyteckiego kontynuował karierę adwokacką. W 1748 roku porzucił zawód prawnika. Zawarł umowę z trupą Medebacha i zobowiązał się dostarczać dla niego 10 sztuk rocznie. W 1750 nawet powiększył tę liczbę do 16. Następnie związał się z innym teatrem, jednak nie udało mu się uniknąć zaciekłej rywalizacji z dwoma innymi dramatopisarzami weneckimi. Zniechęcony ich wypowiedziami opuścił w 1762 Wenecję i przeniósł się do Paryża, by wesprzeć występujący tam teatr włoski. Gdy współpraca z teatrem nie przynosiła oczekiwanych rezultatów, został tymczasowo nauczycielem na dworze wersalskim. Goldoni przeciwstawił się i odnowił formę schyłkowej commedia dell’arte. Głosił powrót do pełnego, literackiego tekstu, do realizmu w przedstawieniu obyczajów, do prostego języka bez wymyślności barokowego stylu. Przeprowadzenie tej zmiany nie było łatwe. Goldoni musiał przekonać nie tylko publiczność, ale i aktorów, niechętnych do podporządkowania się woli autora, ani też odrzucenia maski i skupieniu się na mimice twarzy. Początkowo uciekał się do kompromisu i szczegółowo opracowywał jedynie główną rolę, reszta zaś sztuki zachowywała charakter scenariusza. Z jego licznych dzieł, dziełami o trwałej wartości pozostało kilkanaście komedii pełnych werwy, których pogodny optymizm tchnie atmosferą oświecenia. Okazał się zwłaszcza mistrzem w oddaniu środowiska, obyczajów i języka ludzi z Wenecji. Niniejszy tom rozpoczyna La moglie saggia (Mądra żona), sztuka w trzech aktach, napisana i wystawiona po raz pierwszy w Wenecji podczas karnawału w 1752 roku. Goldoni do grona swych bohaterek, którym męskie niegodziwości udaje się zwyciężyć dobrocią i cnotą, dodaje, stanowiącą przykład mądrości i wierności małżeńskiej, Rosaurę, zaniedbywaną żonę hrabiego Ottavio. Mąż, ulegając dzikiej namiętności do Beatrycze, próbuje pozbyć się cnotliwej żony Rosaury, trując ją. Rosaura, odkrywszy zbrodniczą intrygę, udaje, że wypiła truciznę i umiera, by odzyskać męża, któremu - skruszona - udzieli w końcu przebaczenia. Druga w kolejności, La vedova scaltra (Sprytna wdówka), została napisana i wystawiona w Wenecji w 1748 roku. Akcja utworu toczy się podczas karnawału. Tytułowa bohaterka Rosaura ma problem z wyborem jednego z czterech kawalerów reprezentujących cztery kraje: Anglię, Francję, Hiszpanię i Włochy. Sprytna i inteligentna bohaterka, wykorzystując trwający karnawał i używając kostiumów i masek, upodabnia się do rodaczek każdego z mężczyzn, chcąc w ten sposób sprawdzić, który nich naprawdę ją kocha. Goldoni w zabawny sposób pokazuje rożne narodowe przywary, zazdrość Włocha, dumę Hiszpana etc. Trzeci utwór to Il servitore di due padroni (Sługa dwóch panów), z 1745 roku. W centrum komedii, zgodnej z tradycją komedii dell’arte, znajduje się Truffaldino, sługa dwóch panów, który aby nie ujawnić swojego oszustwa i realizować swój jedyny cel, czyli najeść się do syta, snuje niewiarygodną historię, wywołując jedynie nieporozumienia i kłopoty. W zamieszczonym na kartach dzieła spisie treści tom winna zamykać napisana w 1760 roku La guerra (Wojna), wieńczy go jednak L'amore paterno…, sztuka w napisana w 1762 roku i wystawiona po raz pierwszy na początku lutego 1763 roku w Paryżu. Pantalone, który wraz z dwiema córkami Clarice i Angeliką przeniósł się do stolicy Francji, zmuszony jest żyć w ubóstwie, nie mogąc skorzystać ze spadku pozostawionego mu przez niedawno zmarłego brata. Mimo biedy, korzystne ekonomicznie małżeństwa córek uważane są przez uczciwego ojca za niedopuszczalne. W końcu jednak sytuacja się odwraca.

Data wydania:

1761

Wydawca:

per Giambatista Pasquali

Miejsce wydania:

Venezia

Rodzaj dokumentu:

stary druk

Sygnatura:

92451/5

Język:

ita

Prawa:

Domena publiczna (public domain)