Tytuł:

Delle commedie di Carlo Goldoni avvocato veneto. Tomo III

Autor:

Goldoni, Carlo

Słowa kluczowe:

stary druk - 18 w. ; Goldoni, Carlo - zbiór komedii ; Goldoni, Carlo - dorobek literacki ; Goldoni, Carlo - I rusteghi ; Goldoni, Carlo - La serva amorosa ; Goldoni, Carlo - Il Moliere ; Goldoni, Carlo - L'adulatore ; włoskie komedie - 18 w. ; włoskie sztuki teatralne - 18 w. ; teatr włoski - 18 w. ; commedia dell’arte ; włoscy dramatopisarze - 18 w. ; włoscy komediopisarze - 18 w. ; pisarze związani z Wenecją ; Goldoni, Carlo (1707-1793)

Opis:

Delle commedie di Carlo Goldoni avvocato veneto (Wenecja; 1761) - trzeci tom zbioru komedii, których autorem jest związany z Wenecją, włoski komediopisarz, z zawodu prawnik Carlo Goldoni (1707-1793). Goldoni jest autorem ponad 200 komedii. We wczesnej młodości uległ urokom teatru i zaczął pisać sztuki, a nawet został członkiem wędrownej trupy. Jednak nie porzucił myśli o mieszczańskim stylu życia. Po uzyskaniu dyplomu uniwersyteckiego kontynuował karierę adwokacką. W 1748 roku porzucił zawód prawnika. Zawarł umowę z trupą Medebacha i zobowiązał się dostarczać dla niego 10 sztuk rocznie. W 1750 nawet powiększył tę liczbę do 16. Następnie związał się z innym teatrem, jednak nie udało mu się uniknąć zaciekłej rywalizacji z dwoma innymi dramatopisarzami weneckimi: Pietro Chiarim (1712-1785) i Carlo Gozzim (1720-1806). Zniechęcony wypowiedziami Gozziego opuścił w 1762 Wenecję i przeniósł się na stałe do Paryża, by wesprzeć występujący tam na stałe teatr włoski. Gdy współpraca z teatrem nie przynosiła oczekiwanych rezultatów, został tymczasowo nauczycielem na dworze wersalskim. Goldoni przeciwstawił się i odnowił formę schyłkowej commedia dell’arte. Głosił powrót do pełnego, literackiego tekstu, do charakterów w miejsce typów umownych, do realizmu w przedstawieniu obyczajów, do prostego języka bez wymyślności barokowego stylu. Przeprowadzenie tej zmiany nie było łatwe. Goldoni musiał przekonać nie tylko publiczność, ale i aktorów, niechętnych do podporządkowania się woli autora, ani też odrzucenia maski i skupieniu się na mimice twarzy. Toteż początkowo uciekał się do kompromisu i szczegółowo opracowywał jedynie główną rolę, reszta zaś sztuki zachowywała charakter scenariusza. Z jego licznych dzieł, dziełami o trwałej wartości pozostało kilkanaście komedii pełnych werwy, życzliwie spoglądających na człowieka, których pogodny optymizm tchnie atmosferą oświecenia. Okazał się zwłaszcza mistrzem w oddaniu środowiska, obyczajów i języka ludzi z Wenecji. Niniejszy tom rozpoczyna napisana w języku weneckim komedia I rusteghi (Chamy), po raz pierwszy wystawiona w Wenecji, w Teatro San Luca pod koniec karnawału 1760 roku. Bohaterowie, którzy nadają komedii jej nazwę to czterej weneccy kupcy Lunardo, Maurizio, Simon i Canciano, reprezentujący starą, konserwatywną, purytańską tradycję weneckich klas średnich, którzy zostają przeciwstawieni weneckiej "nowej frywolności". Wszyscy cztery mają kilka wspólnych cech: próbują narzucić swoim żonom tradycyjne zwyczaje, powściągnąć je w modach, które uważają za zbyt dziwaczne lub ekscentryczne; zabraniają wychodzenia z domu, nawet na balkon, chodzenia na przyjęcia czy oglądania sztuk teatralnych. Pod koniec sztuki, pod naciskiem żon i młodzieży, poddają się nowemu sposobowi pojmowania życia, ale jasne jest, że ich zgoda jest wynikiem czysto teatralnym. Druga w kolejności, pochodząca z 1752 roku La serva amorosa łączy w sobie świat commedii dell'arte i skomponowanego w tym samym roku arcydzieła La Locandiera. Goldoni, z tonem zawieszonym między tragizmem a farsą, potrafi doskonale rozwinąć postacie, sytuacje i dialogi. Zwłaszcza poprzez żywą i sentymentalną postać służącej Coraline daje niezapomniany portret kobiety. Trzeci utwór to Il Moliere, sztuka w pięciu aktach napisana w 1751 roku i po raz pierwszy wykonana w lecie tego roku w Teatro Carignano w Turynie. To także pierwsza z trzech komedii napisanych przez Goldoniego dla uczczenia życia francuskiego komediopisarza Moliera. Komedia inspirowana jest życiem Moliera i jego komedią Świętoszek. Tom zamyka L'adulatore (Pochlebca) - komedia w trzech aktach, napisana w 1750 roku i wystawiona po raz pierwszy w Mantui wiosną tego samego roku. Głównym bohaterem jest dumny, nikczemny i jednocześnie chciwy na pieniądze Sigismondo. Ta ostatnia pasja doprowadza go do zguby, a Sigismondo pada ofiarą własnej niegodziwości. Jest to jedna z 16 nowych komedii, które autor zobowiązał się napisać w ciągu jednego roku dla impresaria Girolamo Medebacha.

Data wydania:

1761

Wydawca:

per Giambatista Pasquali

Miejsce wydania:

Venezia

Rodzaj dokumentu:

stary druk

Sygnatura:

92451/3

Język:

ita ; lat

Prawa:

Domena publiczna (public domain)