Tytuł:

Haupt-Erläuterngs-Bericht zu den Projecten der Regulierung der Weichsel-Mündungen entworfen bei der Königlichen Regierung zu Danzig durch den Königlichen Regierungs- und Baurath Alsen und den Königlichen Baumeister Fahl

Autor:

Alsen, Ludwik ; Fahl, Henryk

Słowa kluczowe:

Przekop Wisły - projekt - główne założenia - 1877 rok ; regulacja ujścia Wisły - historia ; przedsięwzięcia hydrotechniczne - rzeka Wisła - 19 w. ; przedsięwzięcia hydrotechniczne - rzeka Wisła - historia ; Alsen, Ludwik ; Fahl, Henryk

Opis:

Raport wyjaśniający do założeń projektu przekopu Wisły i kompleksowej regulacji jej ujścia opracowany na zlecenie rządu Prus przez radców budowlanych - inżynierów Ludwika Alsena i Henryka Fahla opublikowany w Gdańsku w 1877 roku. Ujście Wisły zmieniało się przez stulecia. Od XIV wieku główny nurt uchodził w miejscu zwanym Wisłoujściem. Ujście to jednak dosyć często się zamulało i powodowało, że Gdańsk był narażony na powodzie. W roku 1829 wiosenna powódź niemal doszczętnie zniszczyła Wisłoujście i Brzeźno, zalewając również całe Żuławy. Zator lodowy sięgał aż do Twierdzy Wisłoujście. Z kolei w roku 1840 zator lodowy spowodował spiętrzenie rzeki i utworzenie nowego ramienia - Wisły Śmiałej. Oczywistym stał się fakt, że trzeba utworzyć dogodne ujście dla silnej rzeki. Tworzenie tam, dragowanie (pogłębianie) dna były bowiem rozwiązaniami tymczasowymi. Pierwsza koncepcja regulacji powstała jeszcze w XVIII wieku, w roku 1768 Jan Jerzy de Woyten (major wojsk koronnych Rzeczypospolitej) wystosował konkretne propozycje wobec królewskiego dworu, ale ze względu na bezwład państwa polskiego tego tematu nie podjęto. Podobnie potoczyły się losy projektu z 1816 roku opracowanego przez Fryderyka Augusta Cochiusa – pruskiego architekta i radcę budowlanego. Kolejną propozycję wysunęli w 1877 roku inżynierowie Ludwik Alsen i Henryk Fahl, która ze względu na wielkie koszty przyjęta została bez szczególnego entuzjazmu. Dopiero katastrofalna powódź z 1888 roku przesądziła o rozpoczęciu tej drogiej aczkolwiek niezbędnej inwestycji. W dniu 28 czerwca 1888 roku Parlament Pruski uchwalił ustawę, która obejmowała wykonanie przekopu Wisły, uregulowanie wałów wiślanych oraz budowę śliz w Przegalinie. Realizację prac rozpoczęto od wywłaszczenia mieszkańców i przejęcia 700 hektarów dobrej ziemi uprawnej, następnie rozebrano 67 budynków mieszkalnych i 25 gospodarczych z m.in. karczmą i kuźnią.Właściwe prace ziemne rozpoczęto w czerwcu 1891 roku na odcinku między miejscowością Szewce Gdańskie (niem.Schusterkrug) - Drewnica (niem. Schönbaum) a Świbno (niem. Schiewenhorst) - Mikoszewo ( niem.Nickelswalde). Z uzyskanego urobku usypano potężne (10 m wysokości) wały przeciwpowodziowe. Na placu budowy w pocie czoła uwijało się zazwyczaj około tysiąca osób, wykorzystywano też maszyny parowe: pogłębiarki czerpakowe, lokomotywy, dźwigi i pompy odwadniające. Przekop połączono z Wisłą już w listopadzie 1894 roku, ostateczne przebicie przez Mierzeję Wiślaną wykonano w marcu roku następnego. Ostatni odcinek był zaledwie wąskim rowem – słusznie uznano, że napór uwolnionych wód wiślanych skutecznie dokończy dzieła. Ciekawie rozwiązano ceremonię otwarcia – w dniu 31 III 1895 r. o godz. 15.45 nadszedł sygnał telegraficzny z Berlina nadany przez cesarza Wilhelma II (1859-1941), chwilę później nadprezydent Prus Zachodnich Gustav von Gossler (1838-1902) dokonał symbolicznego przebicia nowego ujścia. Pozostałą pracę zgodnie z oczekiwaniami wykonała zniecierpliwiona Wisła, po kilku godzinach rzeka wlewała się do morza kilkusetmetrowym ujściem. Kosztowna inwestycja opłaciła się – zagrożenie powodziowe zostało zmniejszone, co pozwoliło uniknąć kolejnych strat materialnych, społecznych i ekologicznych. W wyniku budowy przekopu powstała Wyspa Sobieszewska, a dla Świbna nastały lepsze czasy - wzrosło zapotrzebowanie na marginalne do tej pory profesje, zwiększyła się też liczba mieszkańców. Przekop przeciął tradycyjny szlak drogowy wiodący przez Mierzeję Wiślaną, komunikacyjny problem rozwiązała funkcjonująca do dzisiaj przeprawa promowa. Sprawozdanie do założeń projektu zawiera uporządkowany chronologicznie wykaz prac związanych z regulacją ujścia Wisły w okresie 1376 – 1877.

Data wydania:

1877

Wydawca:

Druck und Verlag von A.W. Kafemann

Miejsce wydania:

Danzig

Rodzaj dokumentu:

książka

Format:

application/pdf

Sygnatura:

35338

Język:

ger

Prawa:

Domena publiczna (public domain)