Tytuł:

Actus Scholasticus in encaeniis Gymnasii Elbingensis

Autor:

Langius, Joannes

Słowa kluczowe:

Lange, Johann (1706-1781) ; Elbląg - szkolnictwo - 18 w. ; Gimnazjum Elbląskie ; rękopisy łacińskie - 18 w. ; sztuka teatralna - 18 w. ; rozprawki szkolne - 18 w. ; encaenia ; obchody i uroczystości - 18 w.

Opis:

Widowisko teatralne wystawione z udziałem uczniów na uroczystości enkaniów, dnia 30 listopada 1758 r. Święto enkanii były najuroczyściej obchodzonym świętem w Gimnazjum, obchodzonym na pamiątkę wybudowania i poświęcenia budynku Gimnazjum w 1599 r. Obchodzono je zawsze w ostatni czwartek przed Adwentem. W programie „Enkanii” zawierały się zwyczajowo: odśpiewanie psalmu, mowa rektora z dziękczynieniem Bogu i założycielom szkoły, popis oratorski uczniów (dotyczący często ważnych wydarzeń w dziejach miasta i zasłużonych elblążan), pieśń dziękczynna oraz mowy końcowe rektora i prezydenta miasta. Podobnie jest w prezentowanym rękopisie. Występy uczniów poprzedza mowa rektora Langego. Jan Lange (1706-1781), elblążanin - po studiach był pastorem w Gera i ochmistrzem dzieci hr. Von Koppa i von Bolma-Baruthe’a. Powrócił do rodzinnego Elbląga w 1735 r. na wiadomość o możliwości otrzymania urzędu konrektora. Pełnił go przez 11 lat, został awansowany 1.05.1746 r. na rektora i kierował gimnazjum do śmierci w 1781 r. pozostawiając po sobie sporą spuściznę literacką, głównie druki dotyczące działalności szkoły lub traktujące o jej przeszłości. Wprowadził do programu nauczania nowe przedmioty, jak: język polski, historię Polski, publiczne prawo polskie, epistolografię niemiecką. Starał się też zastępować stare podręczniki nowymi, pióra powszechnie wówczas uznawanych autorów. Sam też napisał podręcznik gramatyki łacińskiej, z której polecił uczyć się gimnazjalistom. Jako rektor miał obowiązek pisania programów nauczania, tez do dysput uczniowskich, sztuk dla teatru szkolnego, panegiryków, okolicznościowych przemówień itp. Niektóre uroczystości, jak np. jubileusz 150-lecia odnowienia gimnazjum (obchodzony w 1749 r.), opisał w specjalnie wydanej rozprawce w 1750 r. Sporo materiałów rękopiśmiennych i drukowanych dotyczy zarówno dziejów, jak i aktualnej wówczas działalności Gimnazjum Elbląskiego. Lange zbierał też materiały do genealogii znaczniejszych rodzin elbląskich oraz kolekcjonował monety (jego zbiór 894 sztuk wszedł w skład gabinetu numizmatycznego J. H. Dewiza). Sztuka "Actus Scholasticus..." złożona z prologu, oracji i dialogów oraz występów chóru. Tekst w języku łacińskim i niemieckim (kilka zdań w jęz. hebrajskim). Do rękopisu dołączony 16-stronicowy druk z zaproszeniem, oracją w j. łac. oraz programem i obsadą sztuki. W przedstawieniu udział brali, m.in.: Heinrich Meyer, Jacob Lange, Gottfried Guttcke, Carol Fridrich Ramsey, Christian Silbers, George Leuchert, Jacob Convent i in. Zaproszenie tłoczone w Elblągu, w oficynie Nohrmanna. Przed kartą tytułową pieczęć Muzeum w Elblągu. Rękopis na papierze czerpanym; oprawa książki tekturowa, okładki klejone brązowym, czarno nakrapianym papierem; krawędzie - barwione (nakrapiane). Wymiary: 20 x 18 cm. Rękopis pochodzi ze zbiorów Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu.

Data wydania:

1758

Wydawca:

Typis Nohrmannianis

Miejsce wydania:

Elbingae

Rodzaj dokumentu:

rękopis

Format:

image/x.djvu

Sygnatura:

ME/51/HS

Język:

lat ; ger

Prawa:

Domena publiczna (public domain)