:

Nachricht über die königl. preussische Besitznahme der Stadt Elbing 1772 den. 13. Sept., zur Erinnerung nach 50 Jahren

:

Fuchs Michael Gottlieb

:

Elbląg - historia ; Fuchs, Michael Gottlieb (1758-1835)

:

Wspomnienia M.G. Fuchs'a z perspektywy czasu - po 50 latach od wydarzeń z 1772 r. Broszura napisana przez M. G. Fuchsa powstała w związku z 50 rocznicą włączenia miasta Elbląga do Prus (1772-1822). Przynosi ona zarówno sam opis wydarzeń 1772-1773 r., jak też ich ocenę z perspektywy półwiecza. Pogłoski o możliwości zajęcia miasta przez Prusy zaczęły się rozchodzić na początku 1772 r. Zdawał się je potwierdzać list kanclerza wielkiego koronnego do miasta z 25 IV, wzywający radę do wytrwania przy Polsce. W odpowiedzi z 15 V zapewniła ona o swojej wierności królowi Polski. Jednak wezwania do wzmocnienia fortyfikacji miasta nie zostały przez władze miejskie zrealizowane. M. G. Fuchs zamieścił też w pracy informacje o rozmowach rady miejskiej z prymasem Gabrielem Podoskim, w czasie jego pobytu w Elblągu. W broszurze znalazł się także dokładny opis zajęcia miasta przez komisarzy pruskich 13 IX 1772 r., którzy m.in. po sprawdzeniu zawartości opieczętowali i zamknęli oba ratusze (staromiejski i nowomiejski). Hołd królowi Prus miasto, reprezentowane przez burmistrza-prezydenta, burmistrza-wiceprezydenta i sędziego miejskiego, wraz z innymi miastami Prus Królewskich, złożyło 27 IX na zamku w Malborku. Z tej okazji w Elblągu ukazał się wiersz Johanna Samuela Froma, profesora Gimnazjum, który Fuchs przedrukował. Fuchs wylicza również zmiany, które w tym czasie zaszły w mieście: wprowadzono akcyzę, pocztę, bieżącą numerację nieruchomości (od nr 1 do 1875). Ratusz otwarto na nowo 21 XI 1772 r., odbierając przysięgę od urzędników. Wprowadzono ważne zmiany ustrojowe. Dnia 10 IX 1772 r. wprowadzono magistrat kombinowany dla Starego i Nowego Miasta Elbląga, a dnia 3 II 1773 r. na polecenia króla Fryderyka II połączono je w jeden organizm miejski, znosząc wszystkie dotychczasowe odrębności. Autor wspomniał również o pobycie Fryderyka II w Elblągu 6 VI 1772 r. Zacytował nawet słowa króla skierowane do witających go przedstawicieli władz: „Dziękuję. Panowie będą pod moimi rządami mieć lepiej”. Król obiecał wówczas władzom miejskim pomoc, także finansową, w rozwoju handlu elbląskiego. Jednak Fuchs już nie dodał, że zamiar aktywizacji ekonomicznej Elbląga związany był z planami Prus skierowanymi przeciwko Gdańskowi, który pozostał w Rzeczpospolitej. Chodziło o skierowanie handlu wiślanego do Elbląga. Fuchs nie kryje, że w 1772 r. mieszkańcy Elbląga mieli wiele wątpliwości związanych z przejściem pod panowaniemPrus. Ustrój Elbląga do tego czasu nazywa republikańskim (Staatsverfassung (sic), die republikanisch war). Wypowiedzenie posłuszeństwa zakonowi krzyżackiemu w 1454 r. usprawiedliwia łamaniem przez niego przywilejów miasta. Królów polskich nazywa „opiekunami” (Schutzherren). Ten pogląd na sytuację prawną Elbląga utrzymał się w późniejszych opracowaniach (E. Carstenn). W konkluzji jednak stwierdził, że miasto po zmianie przynależności państwowej zyskało. Podał dwa wskaźniki: w latach 1772-1822 liczba mieszkańców zwiększyła się z 10733 do 19450, a liczba budynków prywatnych z 1552 do 2088.

:

1822

Place_of_issue:

Elbing

:

książka

:

image/x.djvu

:

87139

:

ger

Prawa:

Domena publiczna (public domain)