D I S S E R T A T I O J U R I D l C A DE P A T R I A POTESTATE, QUAM Deo Optimo, Maximo, secundante Magnifico & Amplißimo JCtorum ordine permittente, In incluta Electorali Brandeburg. ad Viadrum Academia, SUB Umbone Praestantiß. ac Doctiß. DN. NICOLAI VVOLFGANGI. Fautoris sui ac Amici colendi, privatim defensum ibit, GEORGIUS SCULTETUS Lign. Siles. Ad 21. Februar. A N N I M. DC. XXXI. Typis FRIDERICI HARTMANNI Bibliopolae. VIRIS Nobiliß: Cariß: Doctiß: Dn. GOTHOFREDO BAVDISIO U. J. D. & Illust. Lig. Ducis Cancell. Dn. THOMAE VVERLIENO U. J.D. Dn. MICHAELI HENIO Illust. Lig. Ducis Secretario. Dn. MATTHAEO EBERT / Illustr. Lig. Ducis Vice-Secret. ET VIRO Praestantßimo Dn. IOHANNI Dörffer / Mercatori Ligiae celeberrimo, Dominis ac Patronis omni officiorum, amoris & honoris obsequii genere omni prosequendis Theses hasce offert. Georgius Scultetus Auth. & Respondens. NON moveor Cicerone dicente 2. de offic. commodius a quibusdam de hac materia Patriae po-testatis ad medium Janii sedentib 9 quam ab ullis Phi-losophis ulla in schola disputari posse: sed cum haec talis sit materia in qua Politica locum habet. Arnisae. cap 5. de pat. pot. sine longiori verborum anfractu pro ingenii mei te-nuitate delibare aliquid rudi paratu enitor. 1. Ante omnia vero subjicienda videtur Quaestio quid sit ? quae cum teste Zaharell. in 2. post analyt. duplicem & nominis & rei considerationem proponat, ante quaestionem quid rei, prius ipsa vocabula esse excutienda, operae pretium duco l. I. pr. ff ae J.&.J. Vocatur autem patria potestas, quoniam foemi-nis eadem non datur. lllae enim ipsae sub aliquali potestate maritorum esse videntur, & proindeneminem sub se habere poterant. §. fin. inst. de pat. pot. §.caeteri. inst. de haered. qual. 2. Quaestionem quid rei quod attinet, quae est teste Arist. 2. po-ster. c. 3. [...] ipsius essentiae explicatio: Est illa jus a Populo Romano introductum, quo filii filiaeque caeteriq ; de-scendetes per lineam masculina patri avove paterno subjic-untur. l. nam civ. ff. de his qui sui vel al. jur. l. fin. C.qui test.fac.poss. 3. Patriae potestatis origo tribuitur juri civili, & est civium Romanorum propriae. Quamvis enim & jus gentium qualem-cunque potestatem parentibus concedat l. 2 ff. de Just. & Jur. tamen fuit hac in parte aliquid speciale Romanis, quod aliis nationibus non perinde commune erat. §. 2. h. t. Ubi Just. lo-quitur de potestate non in genere sed specie. 4. Objectum patriae potestatis patet ex thes. 2. esse filios, filias, & filiorum nepotes ac pronepotes & caeteros e masculi-na linea descendentes. Inst. h. t. §. fin. & d. L. nam enim 4. ff.de his qui sni vel alien. jur. 5. Caufae autem constituentes hanc patriam potestatem tres sunt: Justae nuptiae l. 3. ff. de bis qui sui vel ad. jur. Adoptatio, ut est apud Stobaeum serm. 74. Plin. in Panegyr. ad Trajan. & Dion ubi de Adriano Imper atore loq vitur: Et legitimatio filii naturalis tan-tum, qui statim ut natus est, potestati parentum non subjici-tur, sed tunc demum quade legitimatur per subsequens ma-trimonium. §. fin Inst. de nupt. Schneid. de pot. pat, Item l. cum quibus C. de nat. lib. 6. Justae nuptiae id est legitimae quae sunt viri & mulieris con-junctio individuam vitae consuetudinem continentes & se-cundum jus celebratae dicuntur, quas cives Romani puberes, parentibus (siquidem in eorum potestate sint) authoribus in-ter se contrahunt pr. Inst. de nupt. 7. Foeminis negatur adoptandi facultas: nisi principis in-dulgentia in solatium potissimu liberorum amissorum eam obtinuerint §. famininae Inst. de adopt. & si Imperator concessit, non filium familias sed filium saltem sibi associent: Ratio est, quia liberos in sua potestate habere non possunt d. §. caeteri lnst. de haered. qval. & diff. Treut disp. 2. v. I. th. 8. Ex qua rationis identitate infertur, quod nec Regina superiorem recogno, scens sine ejus permissione adoptare possit. 8. Adoptatio est legitima hominis liberi in locum filii ele-ctio Dn. vult. Instit. de adopt. & I. I. C. de adopt. Et haec licet olim fu-erit actus legitimus, quia per imaginarias quasdam eman-cipationis solennitates, de quibo 9 in l. pen. C.de adopt. siebat. quae solennitates imaginariae quum hodie fuerint sublatae.fin. C eod. etiam non amplius actus legitimus talis esse videtur. 9. Potest tamen quis etiam qui filium non habet, nec un-quam habuit, (si modo per naturam habere potuit §. 9. Inst de adopt.) tanquam ex filio in locum nepotis sive pronepotis a-doptare §. 7. inst. de adopt. l. 43. & 44. ff. eodem. I. (si quis si-lium nunquam habuit ) fictione juris, & favore adoptionis re-ceptum esse videtur: quis vero filium habet, eumque in sua potestate, non aliter nepotem adoptare potest, nisi filius con-sentiat: ne ipsi postmodum in vito suus haeres agnascatur l. si-qvis Inst. de adopt. l. 10. 11. ff. eodem. Spe- 10. Species adoptionis duae sunt : arrogatio, & adoptatio in specie sic dicta : Arrogatio est adoptatio, quia Paterfamilias principis aut horitate in filium eligitur. l. 2. in pr.ff. deadopt. cu-jus hoc proprium est ; ut non solum ipse, sed etiam quos in potestate habet cum omnibus bonis potestati arrogatoris subjiciatur d. l. 2. ff. de eodem. Arrogatus autem impubes si sine justa causa a patre fuit ex haeredatus tunc praeter sua ipsius bo-na etiam quartam partem omnium bonoru arrogatoris nan-ciscitur l. 8. §. 15. ff. de inoff. test. l. 2. C. de adopt. 11. Adoptio speciatim sic dicta est qua quis alterius potesta-ti subjugatus magistratus imperio in filium eligitur d. l. 2. ff. de adopt. l. fin. C. eod. 12. Adoptare etiam cum, qui major est adoptante, nemo po-test: Idcirco requiritur ut adoptas 18. annis praecedat §. 4. inst. de adopt. Etiamsi enim 14. annos natus matrimonium contra-here possit. pr. inst. de nupt. tamen quia adoptio sit consensu a-doptandi, sirmius hic judicium quam in nuptiis requiritur Myns. ad. d. §. 4. n. 2. 13. Ad legitimationem quod attinet. Non solum filios na-turales ex concubina natos per subsequens matrimonium potestati patris subjici, sed & nepotes ex filiis naturalibus, fic ut avo suo efficiantur nepotes in potestateq ; ejus existant dubium plane nullum est. Olim erant tria legitimationum genera I. per matrimonium subsequens 2. per rescriptum principis, 3. per oblationem curiae 4. per nominationem fi-lii. Sed posteriores duo modi hodie sunt desuetudine sublati Treut. disp. 8. vol. 2. thes. 6. in fin. 14. Inviti vero per legitimationem non rediguntur in patri-am potestate l. fin. ff. de his qui sui vel. al. Jur. sicuti in vito benesi-cium non datur c. in vito de R. J. in sext. Quin & expresse hoc sancitum in Novell. 89. c. II. 15. Frequens valde in jure nostro tractationis ratio haec est, quod causis constituentibus corrumpentes statim subjiciantur Inter causas corrumpentes sive dissolventes refertur mors naturalis: quam animae & corporis dissolutionem vo-cat. Gell.lib. 2. c. 8. Ea enim ut omnia alia ex aequo solvit, ita & potestati patriae terminum statuit, quem egredi non possit. Persona enim ex civili hominum societate sublata de Jurib 9 ejus frustra quaeritur l. quidam 4. de jure codicill.in pr. inst. qvibus mod. pat. pot. 16. Hoc in filiis familias dubitationem non habere affirmo, sed in nepotibus, quod morte avi patria potestas semper sol-vatur, negam 9 : si quidem nisi pater, vivo avo, e patriae potesta-tis vinculo liberatur, nepos sui juris fieri nequit, sed in patris potestatem tunc recidit, pr. inst. quib. mod.jus pat. pot.solv. 17. Morte quo quc civili: quae istius gerit imaginem l. Gallus 29. §. 2. de lib. & posth. hoc est, tum maxima tum media capitis deminutione, eandem extingui probatur l. inter paenas 6. de in-terdict & releg. Item I. in Insulam 6. C. de sentent. pass. & restit. 18. Non tautum patriciatus dignitas, sed omnis quae a curia eximit patriam potestatem tollit. Nov. const. 91. Ulpianus I. ille a quo §. 5. ad JC. Treb. & l. namquid ff. eodem. lta & Affricanus l.77. ff. de jud. & ubi quisque I. fin. C. de decur. 19. Illis qui docturae dignitatem adjiciunt, quoniam & haec a curialibus muneribus praestet immunitatem, illis, inquam, calculum meum non addo cum const. ult. C.de decur. & d. Nov. 81. certas tantum dignitates complectatur, inquibus lsta non reperitur nec verbo, nec sensu. 20. His modis utrum recte annumeretur monachismus & matrimonium controversia non caret. Ego sententiam ne-gativam amplector. 21. Atqui hoc verum esse arbitror non tantm quo ad filios, sed etiam filias quae per nuptias patria potestate non exeunt, l. 12. C. de collat. l. 5 de condit. in sertis item l. 7. C. de nuptiis, 23. Emancipatione vero (quae est quasi e manu traditio vel filii familias alienatio Cajus inst. lib. I.t. 6. Ulp. tit. 19. fragm.) ut sol- solvati r consensu tam paretis quam filii fiat oportet l. penule. C. de eman. ip. lib. item que adoptione, a non extranea persona facta, juxt. §. 8. inst. quib, mod. pat pot. solv. & l. fin. C,de adopt. 23. Sequitur nunc effectus ejus, qui est in duobus, persona videlicet, & bonis, ut extit, per quas person. noh. aecquiritur, videre est, et ex Plini. qui in panegy lex, inquit, & vis naturae semper inditione parentum esse liberos jussit. 24. Hodie sublata veterum crudelitate, qua insaniebant in liberos suos, jus vitae & necis non habent parentes, sed filium inobedientem & refractarium ad tempus incarcerare Pater non prohibetur, Schneid vv, insv. de Pat, pot. J u d e x etiam debet castigare filium ad arbitrium Patris l. 5. C. de pat.pot. Pater igi-tur non pro lubitu suo in filiu saevire potest, sed si hoc fecerit tunc filium emancipare tenetur l. fin. C. si quis a patr. manumitt. 25. Adeo autem effectus patriae potestatis in persona filii consistit, ut filio familias sine consensu Patris uxorem ducere non sit integrum l. 16. §. I. de ritu nupt. l. II. de stat. bom. Gen. 24. 27. 28 & cap. aliter 30. quast. 5. 26. Ratione bonorum filiusfamil. sine consensu parentis mortis causa donare prohibetur l. tami. 25. §. I. junctag loss.de mortiis caus. donat. Nec per testamentariam dispositionem ali-quid relinquere potest.l. qui in potestate ff. qui test. fac.poss. idq; nec patre permittete prin. inst. qvib. non est permiß. testam. A deo ut nec in iis bonis adventitiis quorum proprietas plena est fi-liifam: hodie testari possit l. 7.C. de bon. quae lib. Novel. 118. cap.I. inquibus tamen bonis habentur pro patrib. 9 famil. & castren-sibus & quasi testari non prohibentur pr. inst. quib. non est permß. testam. 27. Quicquid & filiusfamilias acquirit, illud patri acqui-rit, scilicet de bonis profectitiis & quibusdam adventitiis juxt. different, l. fin. de.bon. quae lib. secus est in castrensibus vel quasi. Corol- Corollaria. An teneatur Pater filio sumptus ad studiae suppeditare ? An filius Patri vim in ferenti obsistere aut injuriam illat am propulsare poßit? An mater suos liberos proprio lacte non a-lens peccet, & incommodet liberis ? An liberi peccent, qui ut Seneca loquitur, ad dignitates evecti parentes ejurent ? An pactum unionis prolium die Ein Kinde-schafft / de jure sit licitum ? An ignobilis a nobili adoptatus extraneo no-bilis efficiatur ? An legitimatus consequatur nobilitatem ? An adcapit alem paenam damnatorum bon a etiamnu hodie indiscriminatim fisco applicentur ?