D. O. M. A. Gymnasii Logici
D i a t r i b e IV.
DE
TERMINO
PRAEDICAMENTALI
Vulgo de
PRAEDICAMENTIS.
Privati Exercitii
loco ad
Collationem Sententiarum
in Gymnasio Gedanensi proposita
P R ae s i d e
HENRICO NICOLAI
Philosoph: Mag. & Professore
Ordinario. Respondentis vices tenente JOHANNE WALTHERO
Dantiscano Borusso. Ad diem 18. Maij. S. N.
In auditorio Philosophico Horis destinatis.
DANTISCI, Typis GeorgI RhetI, ANNO M. DC. XXXIII.
Johannes Waltherus Resp.
Nobilissimo [et] Perquam Magnifico
Dno. D n. V A L E N T I N O a B O D E C K, Regiae urbis G e d a n i Proconsuli dignissimo, Moecenati suo exoptatissimo.
ET
Nobilissimo Consultissimoq[ue] V I R O
D n. J O H A N N I R O S S A V,
Ejusdem inclutae Reip. Scabino meritissimo.
UT ET
Nobilissimis, Spectatissimis, Ornatissimisq[ue], eruditione [et] dignitate cum Viris, t[io]m Juvenibus
D n. A D R I A N O von der LIRDE /
Patritio eminentissimo.
D n. J O H A N N I B O R B E C I O, Tutori suo fidelissimo.
D n. GEORGIO MEHLMANNO, D n. G E O R G I O P R O I T E /
D n. J A C O B O Hillebrandt /
Patritiis Gedanensib. florentissimis.
Dnn. Patronis, Fautoribus [et] Promotoribus suis munificentissimis summa observantia [ae]ternum colendis.
Hanc Disputat. Philosoph.submisse dedicat [et] offert
Thes. i.
minos, ut pluribus idem disquirit c.1. & Pineda in c.5. Job. v. 23. Secus cum suo Termino Logicus procedit, ei non inanima solum sed [et] animata destinat, [et] per certos gradus [et] ordines ad futuram pr[ae]dicationem disponit, velut in pr[ae]dicamento sabstanti[ae] videre est. Dictus Logico Ter-minus praedicamentalis, vel uno nomine praedicamen-
tum.
2. Pr[ae]dicamentorum doctrina est vel proeminalis vel doctrinalis. Proeminalis tria tractat, an Logica h[ae]c doctri-na? Vbinam tractanda? Quid antepr[ae]dicamenta?
3. Qua primum, An Logica haec doctirina, multi-
plex sententia. 1.Quidam Metaphysicam ajunt, quod ea Ens consideret [et] summa ejus genera. Ita Patritius, Mi-randulanus, Eustathius, [et]c. Male. Aliud est ens ut ens considerare secundum realia attrtbuta, quod facit Me-taphysicus, aliud secundum notiones secundas [et] ad ratioci-nandum directas, quod Logicus. 2. Alii ad omnes disci-plinas pertinere volunt, ut qu[ae] speciem aliquam Entis pr[ae]dicamentalis tractent. Hoc verum est de rebus pr[ae]dicam. secundum particulares suas naturas spectatis, sic de colore, odore in qualitate, Physicus, de longitudine, latitudine, nume-ro in quantitate, Mathematicus, de virtute [et] vitio Ethicus, de substantia, quantitate, [et]c. realiter considerata Metaphy-sicus [et]: non secundum esse notionale [et] pr[ae]dicativum spe-
A 2 ctatis,
EO Termino vetus Romanorum superstitio ni-hil immolabat animati, ut notat Plutarchus qu. Rom. q:15. Cujus rationem putant, quod a coedib. [et] sanguine tutos vellent regionum ter-
D
ctatis, sic de iis in pr[ae]dicamentis agit Logicus. Conf. Scheib. intr. c.2. n.11.12. Conimbricens. proem. l.Categ:
4. 3. Alii praeludium Logicae esse ajunt non partem. Gocle. p.1. q.9 o. Timpl. l.1. Log. c.2. q. 10. Sagittar. C.1. at. Lo. d.3. t.2. C.4. d.8. th. 3. Arnis. in Crel. p. com. l.1. c.2. At pr[ae]dicamenta expe-diunt formalem pr[ae]parationem Terminorum ad essentialem praedicationem in certa materia accommodandorum, qu[ae] ope-ratio est propria [et] destinata Logic[ae], [et] ex professo ab ea tra-ctanda, non proeminaliter saltem, nisi Logicam hiulcam ha-bere velis. E. [et] h[ae]c doctrina de pr[ae]d. non est proeminalis sed formalis [et] essentialis Logic[ae].
5. Alii objectum sive materiam Logicam hic pro-poni ajunt, & praecognosci magisquam tractari, nul-lam hic esse operationem Logicam, quae lib. d. in-terp: demum incipiat. Ita Zabarel. l.1. d. N. L. c. 19. & l.2. c.4 Tecutus Balduinum: Crellius l.1. par. com. c.2. Arnis. in Cr. c.1. Regius l.1. d. prae-dicam. q:1. l.2 d. no. & ver. §.1.3. Goclen. c.1. Scheibl. c.1. n.12.24. & c.1. n.69. quodammodo Bertius l.1. Lo. d. praedicab. c.1. Aliiq[ue]. At effor-matio notionum secundarum ad futuram pr[ae]dicationem i-donearum est operatio Logica, non nuda objecti pr[ae]cognitio. At talis operatio est in pr[ae]dicametis, ut post patebit. V. th.4. Res ips[ae] in pr[ae]dicamentis ordinat[ae] sunt materiale & q. fundamentum, ipsa praedicamenta sunt termini, ordi-nes rerum ad praedicatione notionaliter in certa ma-teria per certos gradus & series dispositaru[m] efforma-tes. ut bene observant Keckerm. noster l.1. Lo. s.1. c.2. Hipp. q.17. Log. Gutk. syn. Lo. l.1. c.3. Scharfius l.1. Log. tr.3. c.2. Et post patebit. Dein-de nec objectum Logic[ae] totale hic proponitur, nam [et] Logi-
cus
cus de DEO, ente rationis, aggregato, transcendentib. dissere-re potest, qu[ae] tamen ad pr[ae]dicamenta primo non pertinent. 6. Alii ad Logicam pertinere ajunt, sed non ut distinctam doctrinam, sed aliquid latens in locis To-picis. Ita Ramei, Ramus Sch. dial. p.116. l.5. c.4. Beurhus. Disq. p.471. & l.1. coll. c.1. p.18. Ta-laeus c.10. & 11. Log. Ram. Buscher. ap. ad. l.[11]. Log. Ram. & harm. p.173. At pr[ae]dicamenta rem in-primis ad essentialem pr[ae]dicationem ordinare debent. V. t. 4. Hoc non sit per externam illam relationem substanti[ae] ad causam, subjectum, accidentis ad causatum, adjunctum. Nom substantia etiam effectum [et] adjunctum, accidens etiam cau-sa [et] subjectum esse potest. V. Cl. J. M. l.1. disc. Ram. c.2 q.3. Scheibl. c.1. n.20. Corn. Mart.l.1. c.Ram. c.3. Loci tam a primis quam secundis notionib. sumuntur: At pr[ae]dicamenta Logica secund[ae] notiones sunt. Et aliud est pr[ae]dicamenta a sciente qualitercunq[ue] erui posse ex locis To-picis: aliud, ordinate [et] manifeste tyroni ostendere ordinem [et] processum totius Logic[ae], quod inter alia per pr[ae]dicamen-ta fit. Pr[ae]dicamenta generaliter pr[ae]dicationib. in certa materia inservire debent, non debent ergo specialiter ad cau-sam vel causatum, subjectum vel adjunctum coarctari. Conf. Dn. Hesselb. c.5. Th. Log. Zeidl. di. Lo.3. q.1. Pr[ae]-dicamenta sunt q. species Entium Logic[ae] digest[ae]: At quis de-finitionem, divisionem, notationem, testimonia, species En-tium dicet, nisi absurde. Sunt enim tantum in mente hominis: At pr[ae]dicamenta materialiter considerata etiam extra men-tem. Conf. Cor. Mart. c.1. Arniseum in Crel. p. com. l.1. c.4.
7. Alii ut exempla ad Log. pertinere ajunt, non ut praecepta. At efformatio notionum ad essentialem pr[ae]-dicationem est pr[ae]cepti Logici, ex professo tractandi, Non
A 3 exem-
exempli solum. V. t.4. Con. Dn. Finck. p.2. Sch.23. Alii ut fundamenta & bases, non ut partes. Faber.1. d. Categ. c.1. q.6. At notiones prim[ae] sunt fundamenta [et] materiale, ipsa pr[ae]dicamenta sunt notiones secunda [et] formale. V. th.5. Alii [...] ad Log. pertinere vo-lunt, non [...]. Crell. c.1. [et] alii famose. At pr[ae]dica-menta ut pr[ae]dicamenta, i. e. termini Logici pr[ae]dicationum sunt, ad Log. [et] [...] [et] [...] pertinent, nec ulla est alia. disciplina, qu[ae] pr[ae]dicamenta ut pr[ae]dicamenta tractet. In Metaphysicis species entium analogicas babes, non pr[ae]dica-menta. Et si ex usu Logico magis quam Metaphysico interdum eam appellatione[m] habeant. Co. Dn. Finck. c.1. q.22. Alsted. l.3. Lo. har. c.1. Alii aliter hac de- re, [et] varie.
8. Vera sententia est, praedicamenta ut pr[ae]dica-menta, formaliter & Logice considerata, i. e. ad prae-dicationem praeparamenta, esse terminos, titulos, gradus quosdam, notiones quasdam & ordines ad materialem praedicatione[m] suppeditantes: habentes pro fundamento res ipsas [et] notiones primas, ut materiale, pro objecto ordinatione[m] ad materialem pr[ae]dicatione ut formale, adeoq[ue] considerare res non ut res, sed ut in pr[ae]dicatione dirigi-biles. Haec dirigibilitas est formale praedicamentorum Logice consideratorum, estq[ue] vera operatio Logica, & praedicamenta termini Logici sunt istam operatio-nem expedientes in parte Logices prima. Ita Cl. J. M. C.1. d.5. q.1. C.2. d.2. q.2. l.1. dis. Ram. c.1. l.2. inst. Log. c.6. Keck. c.2. l.1. Log: Gutk. l.1. syn. Lo: c.3. Hipp. c.1. Alsted l.3. Lo. harm. c.1. Weger. s.2. Log. c.14. aliiq[ue]. Et hic usus pr[ae]dicamentorum prima-rius: Cui accedunt secundarii, esse indicem natur[ae], i. e. or-dinare res naturales sub certos titulos, vid, Alsted. c.1. [et]
aliquod
aliquod objectum Logicum pr[ae]cognoscere. V. Scheib. c.1. 9. Qua secundum, Ubinam haec doctrina traden- da [et] In parte prima, Nam terminos operationis prim[ae] sup-peditat, quib. res in pr[ae]dicationem disponi possint, Qu[ae] ope-ratio in parte Log. prima peragitur. V. disp.2. t.18. Di-ces: Sic pr[ae]dicamenta sunt notiones secundae non primae. At V. g. subst. & accidens sunt notiones pri-mae. Scheib. int. c.2. n.21. Crusius dis. Lo.3. q:1. Rz. sub. [et] acc. in Log. sunt summa genera. E. notiones se-cund[ae] non prim[ae]. Et ita pr[ae]dicamenta Logice considera-ta notiones secund[ae] sunt, non prim[ae], primam operationem Logicam dirigunt, intellectui terminos notionales ad eam fa-cientes suppeditant, non tantum hanc vel illam termini Logici appellationem rei tribuendo, ut Sch. c.1. vult, sed ipsam rem ad futuram aliquam praedicationem disponendo, ordinando, perficiendo, quod terminorum partis prim[ae] est proprium, non secund[ae] vel terti[ae]: Vbi non pr[ae]dicatio futura sed facta spectatur. Conf. dis.2. t.18. Et per hoc factlis est ad objecta Scheibleri c.1. responsio. Deinde pr[ae]dicamenta post pr[ae]dicabilia tractari debent, quia. pr[ae]dicabilia. q. determinant ad certam materiam, v. g. substantiam, qualitatem. At materialia sequuntur in ar-[c]ib. formalia. V. dis.3. t.6.
10. Quatertium, Quid ante praedicamenta[?] Sunt ad ipsa pr[ae]dicamenta melius cognoscenda qu[ae]dam pr[ae]para-menta, non simplicis necessitatis ergo, ut partes, sed melioris claritatis, ut explicationes, pr[ae]missa. Continent tres defini-tiones, homony. syno. [et] parony. de quib. actum d.2. t.22.
24. Duas divisiones, eorum qu[ae] sunt, [et] qu[ae] dicuntur, [et] tres regulas. 1. In essentiali pr[ae]dicatione pr[ae]dicatum pr[ae]dicati esse etiam pr[ae]dicatum subjecti, in attributis reali-bus [et] materilibusm. 2. Heteregeneorum specie diversas es-
se dif-
se differentias. Sic leonis [et] hominis, animalis [et] coloris. 3. Subalternorum posse esse easdem differentias vel constitu-tivas remotas sic animal [et] planta possunt easdem diff.cor-poris animati habere, quod sint corpus mistum, qu[ae] est diff. corporis animati: vel quandoq; divisivasi: sic quantitas permanens [et] successiva habent continuum [et] discretum, qu[ae] sunt differ: quantitatis divisiv[ae] communes. V. Dn. Weg. s. 2. Log: c.6.
11. Fuit proeminalis consideratio, Doctrinalis est vel nominalis vel realis. Nominalis homonymon, ety-mon & synonymon expendit.
12. Homonymia vocis pr[ae]dicamenti est, qua sumitur 1. pro quolibet vocabulo. Sic Gregor. hom. 7. Johannem ad se venientib. respondisse pr[ae]dicamenta vit[ae] dicit. 2. pro summo genere, sic substantiam pr[ae]dicamentum dicimus. 3. pro tota serie rerum sub uno genere contentarum. Sic homi-nemin pr[ae]dicamento substanti[ae] esse dicimus. Sic hic sumi-tur. V. Scheib. c.1. n.3 Titelman. l.2 dial c.5. Weg. c.1. c.14.
13. Etymologia est vel Grammatica, [et] sic a pr[ae]di-cando dicitur pr[ae]dicamentum, vel Logica [et] sic a pr[ae]dica-tione, ad eam enim formandam proponitur, vel Historica, [et] sic qu[ae]ritur, quisnam vocabulum primus introduxerit aut usurparit, [et] hoc vel Archyt[ae] Tarentino adscribitur, vel ejus pr[ae]ceptori Pythagor[ae], qui Categorian dixit, quod ho-die dicimus pr[ae]dicamentum. V. Cl. J. M. l.2. inst. c.6.
14. Synonyma est, qua dicuntur Categori[ae], a [...]-[...] i. e. accusare, [et] hic, pr[ae]dicare enuntiare; Categorema-ta, summa rerum genera, classes [et] ordines Entium, gradus, scal[ae], pr[ae]dicationum, termini pr[ae]dicamentales, [et]c.
15. Fuit nominalis consideratio. Realis triplex est, definitiva, divisiva & affectiva.
16. De-
16. Definitio pr[ae]dicamentorum h[ae]c est. Praedica-menta sunt termini Logici ordinem materialis pr[ae]-dicationis per superiora & inferiora u[t] classes quas-dam in certa materia ostendentes.
17. Ad intelligendam definitionem adverte singula ver-ba. Dicuntur 1. termini Logici, [et] generaliter, quia no-tiones secund[ae], Logic[ae] sunt, qu[ae] in Logicis ut objecta tractari [et] proponi solent: [et] specialiter, quia sunt termini simpli-ces primam mentis operationem Logice ad futuram pr[ae]di-cationem dirigentes. V. dis.2. t.8. Conf. supra th.9. 2.Di-cuntur ordinem ostendere. Quidam praedicamenta ipsum ordinem vocant: Rectius tituti, termini dicuntur ordinem illum suppeditantes. Ordo superiorum [et] infer. revera est in pr[ae]dicamentis: Pr[ae]dicamentum est terminus Logicus ordi-nem istum ostendens, fabricans: Praedicamcntum est q. causa & dirigens, ordo q. causatum & directum. Vulgo tamen pro ipso ordine sumi solent, Vt [et] t.5. factum.
18. 3. Materialis pr[ae]dicationis. Materialis pr[ae]di-catio est, qu[ae] ad certam materiam restringitur. Pr[ae]dicabilia nudas formas affirmate pr[ae]dicandi ostendebant, h. e. abstra-hebant a substantia, quantitate, qualitate [et]c. sed pr[ae]dica- menta formas illas certae materiae in specie applicant, v. g. substantiae, relationi, actioni, [et]c. [et] sic determina-
tius pr[ae]dicant quam pr[ae]dicabilia. Hinc pr[ae]dicamenta ter-mini sunt 1. affirmativae. 2. materialis praedicationis, vel de substantia, vel quantitate vel qualitate, relatione, [et]c. fabricand[ae]. Hinc pr[ae]dicamenta quibusdam argumenta magis propria dicuntur, dirigentia materiam parti- culariter. Alsted l.3. Lo. ha. c.1. 3. per superiora & inferiora; Superiora h[ae]c sunt ascensus illi [et] descensus qui in pr[ae]dicamentis formari solent. Ascensus ab individuo ad summum genus, per praedicationem synonymam, ut Petr[us]
B est
est homo, homo est animal, animal est corpus animatum, [et]c. Descensus a summo ad imum per pr[ae]dicat. paronymam pr[ae]dioamentalem, i. e. accidentalem, ut quod. Corpus anima-tum est animal, Quod. animal est homo, Quid. homo est Pe-trus. [et]c. Ascensus principium [et] descensus terminus est in-dividuum. Ascensui & descensui collateraliter appo-nitur ascensus & defc. differentiarum, qu[ae] subordinan-tur non directe sed lateraliter ut species constituentes, [et] ge-nera dividentes. Sic rationale constituit hom. irrationale be- stiam, [et] dividit genus, animal, in species sibi subjectas. Sic mistum, animatum, sensitivum, rationale sibi subardinan-tur. C. Dn. Weg. s.2. Log. c.14.
19. 5.Ut classes quasdam. Ascensus iste [et] descens[us] di-citur velut classis, scala, [et] gradus esse, quorum beneficio mens nostra distinguat, qu[ae]nam univoce, qu[ae]nam denominative de se pr[ae]dicari possint. Vt graduum beneficio ascendimus [et] de-scendimus: sic horum officio in pr[ae]dicationibus. Co. Hipp: q:17: Log: & Keck. s.1. Log: l.1. c.2. In omni natura-li [et] finita materia.
20. 5.Dicitur in certa materia. Hoc requisitum multa requirit: Materia certa hic dicitur, qu[ae] est in certo pr[ae]dica-mento determinate, vel ad illud debito modo reduci potest, u-no verbo, materia praedicamentalis. Ad materiam pr[ae]di-camentale[m] varii varia requirunt. Vulgo hic vers[us] proponitur: Vox una & simplex rebus concinna locandis, En-tia per sese finita, realia, tota. V. Weg: c.1. c.14. Alii a-liter procedunt. V. Scheibl. c.1. n.8. Mihi quinq; requisi-tis tota res compr[ae]hendi posse videtur, ut Ens pr[ae]dicame[n]-tale, quod directe in pr[ae]dicamento aliquo esse debeat, sit u-num, reale finitum, simplex & incomplexum, & Lo-gice compositum.
21. Debet1. esse unum, sc. & qua voce & qua signi-
ficatio-
ficatione[m]. Qua vocem, ut excludantur termini complexi, ut homo alb[us] scribunt, ajunt, Qui directe in uno pr[ae]dicamen-to non sunt. Qua significationem, ut excludantur ambigua ante factam distinctionem, super quib. nulla stat Logica ope-ratio: [et] generalissime significantia, ut sunt transcendentia, Ens, aliquid, abstractum, concretum, [et]c. H[ae]c ob significatio-nem transcendentem vagantur per omnia pr[ae]dicamenta, non possunt uni determinate includi.
22. 2.Sit reale, h. e. non habeat esse per intellectus nostri fictione[m], ut excludantur Entia rationis, notiones se-cund[ae], termini technici, impossibilia, ficta, negationes, priva-tiones, relationes rationis, [et]c. 3. Sit finitum, i. e. finitam ha-beat naturam, quo excluditur DEVS, [et] attributa, actiones di-vin[ae], qu[ae] a parte rei idem sunt cum essentia divina. Coeterum variis modis ab aliquib. DEVS ad pr[ae]dicamenta refertur. Ram[us] l.4. Sch. Log: c.6. atheos proclamat illos qui Deum in pr[ae]dicamentum substanti[ae] non collocant. At ille atheus qui eo refert. facit enim ex Ente simplicissimo [et] infinito compo-situm [et] finitum. Ex veterib. Greg. Arimin. Gabriel. Hoikot Bacconitanus, Major, Deum ad pr[ae]dicamenta redigere voluerunt. ap. Fonsec. in l.5. Meta. c.8: q:1. Cl. J. M. C.1. d.9. q:1 Exrecentiorib[us], Mendoza & Perio-
nius ap. Dn. Weger: q:8. in Categ. Rectius hoc negatur a Patrib. [et] Philosophis magno numero. Vide Dn. J. M. d.4. de pers. t.70.71. Weg: c.l. n.4. Morisan: dis. Lo:4 q:3.
23. Alii Deum peculiariter novum aliquod pr[ae]dicamen-tum constituere dicunt. Mendoz. d.9. Met. s.2. th.14. quod habeat pr[ae]dicata qu[ae]dam, ut Ens. Spiritus infinitus. simplex, aeternus. V. Weg. c.1. n.3. Sed hoc nil concludit. Nam Logicus agnoscit etiam synonyma [et] paronyma eminen-tia [et] supra pr[ae]dicamentalia, quorsum ista pr[ae]dicata redigit, non opus habet pro illis novum pr[ae]dicamentum constituere.
B 2 Alii
Alii Deum reductive in praed. ponunt, ut Thomas, Lorinus, ap. Weg c.1. n.2. Quamvis idem Thomas id neget. p:1. sum. q:3.4.5. V. Cl. M. d.4. de pers. t.80. Goclen. p:2. misc. p.168.144.145.27.28. Martyr. in.1. Eth. ap. eundem c.1. At quod reductive est in pr[ae]dic. deficit a ratione completa [et] perfecta istius pr[ae]dicamenti. Sic partes totorm. At Deus ut perfectissimus deficere non potest. Goclen. p:192. antecedens verum ait de reductione pure univoca, non analoga. At reductio analoga habet saltem nome[m] reductionis, nihil rei. E. pr[ae]stat [et] nomen omittere, quam absq[ue] sensu ponere.
24. Alii analogice esse in praedidicunt, Keck. s.1. c.2. l.1. Log: Alsted.l.2. Metap:c.1. & l.3. Log:harm. c.2. Taurel. tri: Phil. V. Goclen. c.1. p.146. Zanakius c.1. M. l.1. s.1. q:6. c.7. At potest Logicus etiam de Ente no pr[ae]dicamentali disserere. Item per synonyma eminentia defi-nire, non statim genus [et] differentiam requirit, ut Zanak. postulat. Sic in transcendentibus, eminentib. divinis. V. Scharf: l.1. Log: tr.3. c.1. Nulla ergo analogia hic opus. A-lii anagogice in praed. ponunt. Scheibl. intr. c.2. n.43. Quod omne intelligibile suo modo ad pr[ae]dicamenta pertine-at. Hoc e dictis falsum est. Transcendentia sunt intelligibilia, nec tamen ad pr[ae]dicamentum statim reducenda. Et salsum est objectum Logic[ae] totale in pr[ae]dicam. proponi. V. th.5. Ipse Scheibl. l.1. Metaph: c.1. n.92. divisionem Entis in sub-stantiam [et] accidens subdivisionem entis esse ait, diviso prius: ente in finitum [et] infinitum. E. substantia [et] accidens pro Ente finito sunt, non infinito. Non ergo de illis reductionib. en-tis infiniti ad classem Entis finiti magnopere laborandum. A-lii esse in praedicamento ajunt, quoad passiones in-tentionales non reales, qua fiat ens [...]. At non o-mme de quo Logicus disquirit, statim ad pr[ae]dicamenta refert,
ut di-
ut dictum. Et omnino Ens simpliciter in finitum nullo modo finiri debet, quicunq; ille etiam sit. Et si DEVS analogice, anagogice, reductive, intentionaliter, Logice est in pr[ae]dicamento, erit analogice, anagogice, reductive [et]c. si-nitus, quod de Ente simpliciter infinito cogitari non debet. Conf. Valentian. T.1. d.1. q:3. p:5. Fabrum deca-teg: c.5. q:3.
25. 4.Ens praedicamenta1e sit simplex & incom-plexu[m], ut nec complexionem termini habeat, ut homo albus, nec propositionis, ut homo est animal: nec sit composi-tum per accidens, quod ad duo pr[ae]d: referri potest, ut albu[m] nigrum: alia ratio est compositorum per se, ut homo, ani-mal, qu[ae] in uno pr[ae]d: directe sunt: [et] quoru[m] sunt accuratissi-m[ae] definitiones. V. Cl. J. M. d.2. de pers.t.43. Nec aggre-gatum explurib. completam naturam obtinentib. ut exercit[us] Respub: acerv[us] lapidum. 5.Sit Logice compositum vel active, vel passive. Passive, id est, ut habeat genus [et] dif-ferentiam, ut homo, animal: active, ut ipsum sit summu[m] ge-nus, sic substantia, quantitas, [et]c. Physice compositum non pr[ae]cise est, sic accidentia sunt pur[ae] form[ae], Physice, i. e. ex ma-teria [et] forma non composit[ae], bene tamen Logice, i. e. ex ge-nere [et] differentia. Vt excludantur conceptus simplicissi-mi transcendentales, ut causa, causatum, necessarium, con-tingens, [et]c. conceptus divini & mystici, Entia incom-pleta & partes totorum, qu[ae] reducuntur saltem ad pr[ae]di-camenta totorum: gradus & modi rerum, qui ad res eas, quarum sunt modi, reducuntur, [et] ita vel substantiales fiunt vel accidentales. Con. Dn. Weger: c.1. Scheibl: intr c. 4. n.24. Timpl: l.4. Meta. c.1. q:2.
26. Fuit definitio pr[ae]dicamentorum. Sequitur divisio. Pr[ae]dicamentu[m] aut est substantiale, aut accidentale. Sub-stantiale unum est, accidentale per novem genera sparsum.
B 3 Adeoq[ue]
Adeoq[ue] numerus pr[ae]dicamentoru[m] in universum denarius est. 27. Cujus numeri sufficientiam varie probare solent. Quidam a modis essendi, qui vel subsistendi vel inh[ae]rendi sunt: Et hi vel absoluti vel relati, vel stricte inh[ae]sivi, vel ge-neraliter adh[ae]sivi, ut ubi, quando, habitus [et]c. A1ii a modis inessendi in substantia prima [et] pr[ae]dicandi de ea: Alii a mo-dis habendi esse vel in se vel in alio, [et] necessitate ad substan-tiam vel non. V. Dn. Weg:c.1. Rectissime numerus pr[ae]di-camentorum probatur a 10. summis generibus. Tot sunt pr[ae]dicamenta, quot sunt summa genera, sub quib. pr[ae]dicame[n]-ta disponi possunt. At illa dece[m] sunt, ad qu[ae] omnia Entia crea-ta referri possunt. Ergo [et] tot pr[ae]dicamenta esse debent. Et a posteriori tutissime hic numer[us] probatur, quia nec plura nec pauciora hacten[us] pr[ae]dicame[n]ta dari potuerunt, quam ista dece[m], Ergo illa sunt sufficientia. Conf. Fabrum d. categ. c.5. q:2.
28. In numero hoc aiii peccant in excessu, alli in defe-ctu. In excessu Pythagorei, qui 20. pr[ae]dicamenta constitue-bant, ut refert Philosophus l.1. Meta c.5. V. Cl. J. M. l. 1. misc. disp: d.5. t.7. Vives, l.2. de cau.cor.ar. qui longe plura genera potuisse dari asserit. V. Cl. J. M. l.2. inst. [c].6. At hoc probandum fuisset. Ramus 1. Sch.Log: c.5. qui o-mnes locos Topicos substituit. Alii neoterici, qui undecimum pr[ae]dicamentum pro entib. rationis constituunt, ap. Tolet. in Categ q:1. At entia rationis non sunt in pr[ae]dicamentis, nisi in qnantum ad realia reducuntur [et] cum eorum consideratio-ne sumuntur, ut genera, species, [et]c. Conf. Connimb. de pr[ae]d. q:2.4.3. Ficinus pr[ae]dic. signi undecimum facit: Alii undecimum pro reb. mediis inter. subst. [et] accidens. V. Regiu[m] de pr[ae]dicant. q:l. In defectu peccant, qui pr[ae]dicamentu[m] unu[m] faciunt, Ens, ut Plato in Sophista, vel duo, ut Xenocrates, vel tria, ut Valla l.1. dial c.1. & 1[3].17. vel quatuor, ut Stoici, Suessanus, vel quinq[ue], ut Plotinus, vel sex, ut Avicenna, [et]
Mendo-
Mendoza d.9. Met. s.2. V. Weg: q.7. Categ: n.2. vel no-vem, ut Nicostratus, Timplerus, ex actione [et] passione unum pr[ae]dicamentum faciens. l.[5]. Met. c.4. q:1.2. Ramus quali-tatem pr[ae]dicamentum esse negans. V. Cl. J. M. l.1. mis. d.5. t.32. aliiq[ue] De quib. videantur D. D. Conimbr. Tole-tus, Regius, Morisanus cc.11.
29. In specie pr[ae]dicamenta leviter attingendo Praedicam. substantiae est terminus superiora & inferiora in sub-stantia ordinans. Substantia est ens per se subsistens, i. e. non inhaerens instar accidentis. Dividitur in primam [et] secunda[m], qu[ae] divisio Logica est, non Physica, non Metaphysica. V. Cl. J.
M. l.1. mis. d.5. t.13.17. & d.1. de pers. t.39.40. d:3. t. 147. Scheibl. intr. Lo: c.5. n.17. Weg: c.1. c.15. Moris. d.5. Lo: q:7. Affectiones sunt, Non recipere magis [et] mi-nus, Non inesse substanti[ae] absolute sumpt[ae], in sua definitione, contrarietatem: contraria accidentia, non cum ipsa essentia rei pugnantia, diversis temporib. suscipere, [et]c. Qu[ae] omnia fusius per sequitur Metaphysicus.
30. Praed: quantitatis est terminus superiora & in-feriora in quantitate ordinans. Quantitas est ens exten-sionem dans. Estq[ue] continua vel discreta. Affectiones sunt, non habere contranum in ipsa quantitate absolute sumpta, non su-scipere magis [et] minus, non habere efficaciam scilicet si ab-stracte sumatur. Praedicam: Qualitatis est termin[us] sup. & inf. in Qualitate ordinans. Qualitas est ens afficiens substantia[m] in quale speciale. Dividitur in quatuor species. Af-fectiones sunt, Radicem esse contrarietatum, suscipere magis [et] minus, rem denominare similem vel dissimilem.
31. Praed. relationis est terminus super. & inf. in re- latione ordinans. Relatio est respectus rei ad terminum. Praed: actionis est terminus sup. & inf. in actione or-dinans. Actio est agentis in patiens influxio. Praed. passio-
nis
nis est termin[us] sup. & inf. in passione ordinans. Passio est agentis receptio. Praed. Quando est terminus sup. & inf. in Quando ordinans. Quando est habitudo rei ad du-ratione finitam. Vt esse hodie, suisse heri, durasse bienniu[m] [et]c. Praed. Ubi est terminus sup. & inf. in Ubiordinans. Vbi est habitudo pr[ae]senti[ae] finit[ae] ad spatium certum, Vt esse Rom[ae] Gedani, [et]c. Pr[ae]d. Situs est terminus sup. & inf. in Situ ordinans. Situs est habitudo ordine[m] partium corporis ad spa-tium inferens, ut sedere, stare. Praed. Habitus est termin[us] sup. & inf. in habitu ordinans. Habitus est habitudo ordi-nem ad externu[m] corpus adjacens dicens, ut esse annulatu[m], vesti-tu[m], [et]c. Specialius [et] accuratius h[ae]c discutere, in quib. latent multa intricatissima & obscurissima, ad primum Philo-sophum pertinet. Logico obiter h[ae]c delibasse sufficiens est.
32. Fuit divisio pr[ae]dicamentoru[m]. Sequuntur affectiones. H[ae] complures sunt. 1.Utilitas Pr[ae]dicamentoru[m] utilitas mul-tiplex est. Primaria est, terminoru[m] in materiale[m] pr[ae]dicatione[m] ordinatio, de qua th.8. Secundariae sunt. esse alphabetu[m] u-niversitatis reru[m] creatarum, i. e. omnes res creatas revocare sub certos titulos [et] ordines, in quib. collocentur: Mentem a consu-sione ad ordine[m] revocare: Essentialiu[m] definitionu[m] [et] divisionu[m] fundamenta ostendere: Logicum objectu[m] exparte pr[ae]cognosce-re, [et] qui pr[ae]terea usus pr[ae]dicamentorum esse possint, de quib. plurib. Cl. J. M. Keck. noster, Scheibl. & alii. 2.Necessi-
tas, qu[ae] talis, ut sine iis Logica sit hiulca, qua!is Rami [et] Ramistarum, ut ordine illo ad essentialem pr[ae]dicationem, ut definitionem, ducente destituta. V. th. 6. [et] patet uberius ex utilitate ante libata. 3. Ordo, qui is ut post pr[ae]dicabilia tra-ctentur. V. th.9. 4. Numerus, qui denarius, V. th.26. 5. Inentionalitas, de qua th.5.6. Sufficientia, de qua th.27. 7. Inventio, de qua th.13. 8. Distinctio. Pr[ae]-dicamenta sunt primo di[vv]ersa [et] impermixta, h. e. unum formaliter conside-rando non est aliud, habent enim di[vv]ersas formales denominationes: interim identice unum esse possunt, i. e. non differre realiter. Sic actio [et] passio non differunt realiter, di[vv]ersa tamen sunt [et] 00 di[vv]ersa pr[ae]dicamenta faciunt. Plurib. hac de reagunt Morisan. q:7. d. praed: Faber q:5. c.5. d. categ, Fon-sec. l.5. Meta: c.7. q:3 Javell.5. Meta q.6. Dn. Weg: in categ q:7. & [15] Men- doza d.9. Meta. s.2. §.17. & alii. Nos hic obchart[ae] angustiam sufflaminamus.
F I N I S