I. S. N. J.! DISPUTATIO T R A D I T I O N I B V S P O N T I F I C I I S, Quam Annuente Jehova Sub Praesidio JOHANNIS BOTSACCI S.S.Th.D. & P. P. Gymnasii Dantiscani Rect: Vigil. Ex lectionibus ejusdem publicis, loco valedictionis gratae, publice examinandam proponit ANDREAS TERRVHN, Gartzensis Pomeranus. Habebitur ad diem 23. Maji, horis a 2. Po- meridianis. DANTISCI, Ex officina Georgi Rheti, Reip. & Gymnasii Typographi. Anno 1635. MAGNIFICO, NOBILISSIMO Amplissimoque Viro DNO. JOHANNI-ERNESTO SCRöER, Senatori Reipublicae Dantiscanae Prudentiss: Poedeuticotrophaei Patrono meritisimo, vigilantissimoq; ut et Nobilisimo, Spectatissimoque VIRO DNO. MARTINO WIDERO, Hospiti suo munificentissimo. nec non Integerrimis, Humanissimisque VIRIS Dno. Jacobo Rantzen Dno. MARTINO Schröder Dno. Matthis Clemens / Dno. Christophoro Emmerich / Provisoribus Poedutico Trophaei, quod est Gedani, vigilantissimis, mercatoribus florentissimis. Dn. Patrono, Promotoribus ac Favitoribus suis magnis, & summo observantiae cultu prosequendis, ln debitae gratitudinis Sacramentum. Consecrat sub abitum prasentem disputationem Andreas Terruhn, Gartzensis Pomeranus A. & R. Ornatissimo Dn. Respondenti lubens apposuit Lex orthodoxae summa veritatis est Coeleste Verbum, cujus ad Normam decet Exigere dicta, & scripta sanctorum Virum: Haec est amussis, hicce Lidiius lapis: Non somniata perperam illa tradita Queis Lutheranae Ecclesiae Papa obstrepit Sibique ritu vindicat tyrannico Suprema jura, vimque Dictatoriam Queis faeta falsi Gens, & Errorum tenax Adulta longis temporum decursibus Commenta subrogavit in Veri vicem. Haec tu Teruhni praevio J OVA Duce Ejusque Codicis superni lumine Quam sacra nobis scripta, metam limpido Sermone demonstrant, fugare niteris: Macte instituto hoc & pio conamme! Captabis olim temporum progressibus Non poenitendos e sacro hoc fructus Penu, Adoriamque consequeris inclutae Laudis superni Codicis Lector frequens : Te, si diurnus atque nocturnus Sacris Mentem orthodoxorum dicabis Paginis, Magnatium promotio, Munus sacrum, Favor, Manusque larga nunquam deseret. Georgius Culmannus Scholae Johan. ConR. A l i u d. Non minor est virtus defendere verba J EH O V AE Verbo, quam ferro: Dum volvis mente Teruhni lllud, spinosos falsosque Sophismatis uncos Solvis, quos fabricat numerosa caterva malorum Pergito sic, aderunt tibi Coelica Numina, vinces Haereticos, metam feries quo dirigis arcum. Fiat ut hoc, tenuis tibi nunc mea Musa precatur. Ita precatus est Ornatissimo Dno. Respond: amicosuo certissimo Bartholomaeus Welichius Bernoa-March. Praeloquium. Errorum genetrix est aequivocatio semper. Ita vere & unanimi are docta Logicorum schola decet. Ex aequivocatione enim, praesertim inar-ticulis fidei & rebus Theologicis tanquam ex equo Tro-jano, omnes fere haereses & Schismata prodeunt. Ibi pessimus quisque haereticorum sub aequi vocationis tegu-mento, se suamque doctrinam pestiferam tegere non eru-bescit. Plurima in hanc rem possem proferre exempla nisi in aprico id positum, & meridiana luce clarius esset. Imprimis familiare est illud aequivocationis genus ton-sis Romanae, curiae capitibus, & cuculligeris ills fra-tribus, otio suo litantibus. Et hoc praeprimis cernere est in hac ipsa Controversia, quae nobis intercedit cum ipsis, de Traditionibus. Quando enim vident carere dogma-ta illorum solido scripturarum fundamento, ad Traditi-ones tanquam ad asylum confugiunt, & sub aequivocati-one Traditionum miro sese occultant artificio, ne ve-ritatis splendore victi, herbam porrigant. Quare cum ita comparatum sit in hac ipsa de Traditionibus contro-versia, quam disquisitioni subjicere nunc fert animus, justo ordine progredi volumus, I. ut tollam illam vocis (Traditio) aequivocatione. 2. ut ponamus statum Controversiae. 3. ut proponam rationes, cur rejiciendae a nobis sint Traditiones Papisticae. Deus veritatis adsit nobis gratia Spiritus sui: Amen. ! I . AEquivocationis sublatio. Traditionis vox a Tradendo dicitur. Tradere vero ali-quid dare aut praebere significat, veluti Graecum [...] unde [...] , Traditio. Traditionis vocabulum est ambiguum: significat enim, I. Quicquid a venerando Apostololorum choro traditum est, vel literis vel viva voce, ut 2. Thessal. 2. 15. 2. Doctrinam, Luc. I, 3. & 2.Thessal. 2,15. I. Cor.II,23. I. Corinth. 15,. 2. Thess.3, 6 3. Verbum DEI literus consignatum, I. Corinth. II, 23. 4. Ritus literis expressos, Actor. 6, 14. 5. Ceremonias, & ritus non scri-ptos, ut I. Corinth. II, 2. 6. Hominum cogitationes, & traditio-nes non praceptas, ut Matth. 15, 3. Dantur autem traditiones aliae Divinae, quales sunt Sacra Coena, & Baptismus, a DEO traditae: & liceris consignatae, Matth. 26. c. 28. I. Corinth. II. Marc. 16. Ephef 5. Tit. 3. aliae Historicae, v. g. an Evangelium Matthzei sic Matthaei, Epi-stola ad Hebr: Pauli, &c. Vide Colloquium Ratisbonense: aliae Ceremoniales, quarum essentiale traditum est, ut nempe omnia fiant decenter, & juxta ordinem. I. Cor. 14, 40 acci-dentalia libera sunt. Dantur deniq; aliae (si Pontificiis credi-mus) Dogmaticae, seu Dogmata in Scripturis non consigna-ta, quae & in testimonii judicium vocant in disputationibus quando cum orthodoxis sermones conferunt. II. Status controversae Formatio. Rejicimus igitur ab hac Tractatione non illas priores, sed ultimam hanc & ejus farinae traditiones, quas non scriptas vocant ipsimet adversarii, quod incorrupta serie easdem ab Apostolorum temporibus inde ab EccIesia habeant, & ore-renus propagatae, posteritati & Catholicae, puta, Romanae Ec-clesiae, observandae traditae sint. Verum nos devolvimur nunc sine verborum ambagibus ad ipsas rationes, quibus impugnemus has Traditiones. Et dici- dicimus rejiciendas esse has Papisticas Romanensium Tra-ditiones. III. Rationum subnexio. I. Quia in Sacram Scriptur am impiae. Illa siquidem arguere-tur. I. Imperfectionis, ac si Scriptura non esset sufficiens me-dium ad Salutem, contra illud Apostoli 2.Tim. 3, 16. Omnis Scriptura [ ...] utilis est ad doctrinam, ad redargutionem, ad correctionem, ad institutionem, quae est in justitia: ut perfectus sit homo DEI ad omne opus bonum perfecte instructus & vers. 15. Sacrae Scripturae eruditum te possunt reddere ad aalutem. &c. 2. Depravationis ; cum n: non scriptae sint, quis quaeso creden-das has nobis obtrudet? quis stramineo huic fundamento fidem suam alligabit ? Hic semper auribus nostris insonet illud Jehovae Deut. 4,2. Non addetis ad verbum, quod vobis loquor, nec auferetis exeo. confer Deut. 12, 32. Matt. 15, 9. A-pocal. 22, 18. Gal. I, 9. Anathema esto. 3. Obscuritatis, & hoc, quia expresse fatentur Pontifici normam Fidei non esse so-lam Scripturam, sed & traditiones: videatur Greg: de Valen-tia Tom.3. Com.Theolog. disp. I. quaest. I. puncto 7. §. 43. & seqq. prima norma ab ipso statuitur Scriptura Sacra, quam dicis causa (*) premittit. II. Traditiones Antiqua. III. Defi-nitiones Conciliorum. IV. Consensus Patrum. V. Consenfus Fidelium, Ecclesiae, &c. Imo expressis verbis Bellarmin: lib. 4. c. 3. De verbo DEI, asserit in Scripturis non conteneri expres-se totam doctrinam necessariam sive de Fide, sive de moribus, & proinde praeter Verbum DEl scriptum requiri etiam non scriptu per quod traditiones intelligere Bellarminum, quis dubitabit ? & Concilium Tridentinum ita extollit traditiones, ut eas cum Scripturis pari pietatis affectu & reverentia suscipiat & venere-tur, cap. I. sess. 4. Wilhelmus Lindanus etiam ipsis anteponit Scripturis, lib. de opt. Script.Interpr. Traditio, inquit, Eccle-siastica omnis plane religionis Christianae & puppis est, & prora, indu- indubitatumque salutis & castrum & propugnaculum, salvo Tra-ditionis fundamento, nihil noxa infertur Ecclesiae, QVANTUM-VIS SCRIPTURAE ABOLEANTUR. Petrus a Soto in Con-fession. Cathol. de Eccles. ita scribit: (horrida verba!) Tradi-tiones Romanae Ecclesiae efficaciores & potiores esse S. Scriptura. Hinc Pighius lib. I. de Ecclesiastica Hierarch. dicit, ad Tradi-tiones potius quam ad Scripturas provocandum esse, & subjun-git: Si hujus doctrinae memores fuissemus, scilicet haereticos non esse informandos, vel convincendos ex Scripturis, meliore sane lo-co essent res nostrae ; sed dum ostentandi ingenij & erudittonis gra-tia, cum Luthero in certamen descenditur Scrtpturaru, excitatum est hoc, quod, proh dalor, videmus, incendium. Annon hoc est: in Scripturam impium ? tribuere honorem soli Scripturae proprium Tradicionibus fictis. Judicabunt quicunq ; cor-dati viri. Sed ad secundam rationem. II. Falsis Stripturae & Patrum testimoniis innixae. Non enim facit pro traditionibus hisce Papisticis seu non Scriptis, palmarius locus, quem objiciunt ex 2. Tessal. 2, 15. in eo esse (1.) Fallaciam phraseos, nam vox Traditionis etiam doctrinam notat, I. Cor: II, 23. vide 9. 2. Hanc Phra-seos fallaciam agnovit Pontificius Scriptor, Andreas Friccius Modrevius lib. 4. C. 7. de Eccles. fol.. 231. operum Basileae excusorum, per Joannem Operinum. Evangelium (objici-ebant nonnulli) significat nuncium, & vox traditionis, non est vox Scripturae. Quasi vero non aque literis atque voce multa nunciari & tradi soleant. Quoniam Complures, inquit Lu-cas Evangelista, aggressi sunt contexere narrationem rerum fidei certissimae, sicut tradiderunt nobis, qui abinitio vide-rant; Visum est & mihi, ut tibi scriberem optime Theophi-le, utq, auditione accepisti, ea certo dignoscas. His verbis profitetur Lucas, quae voce ab aliis tradita accepisset, ea se Theophilo scripco traditurum. Johan. quoq; sic inquit: Quod a principio fuit, quod audivimus, quod vidimus, quod manibus contrectavimus, & testamur & vobis annuncia-mus. Annon haec annunciatio per scriptura erat ? & Paulus 2. Thess. 215. Tenece, inquit, traditiones, quas didicistis, si-ve persermonem, sive per epistolam nostram. Nonne igitur epistola perinde tradi posset aliquid atque sermone ? quamobrem, apud probatos scriptores literae & epistolae, narrant, loquun-tur, nunciant. Traduntur item literis & epistolis, quae me-moria digna sunt. Historia etiam nuncia veritatis dicitur. Tam igitur qui characteribus consuetis exarat aliquid, quam qui sermone utitur auditoribus noto & nunciat & tradit aliquid. Haec Friccius non minus eleganter, quam vere contra socios proprios. (2) Est fallacia Phraseos altera, in vocula [ ... ], quae non semper disirungir, sed etiam conjungit, I. Corin:15, II.Rom: 14 ; 8 (3) Committitur Elenchus a.d.s q.a.d.s. quia Apostolus intelligit traditiones,in quibus stare debebant, poterantque. Atqui in traditionibus Pontificiis nemo tutus steterit, cum incertae, seripturis contrariae, ut confessus est Friccius resp. I.0. 6. Neq; in non scriptis traditionibus ste-terant tuto Thessalonicenses, qui illis indncti sinistram de adventu Domini opinionem, hauserant defensaverantque vide hoc 2.Tess.2. v. 2. & 7. Fatetur hoc ipsum Estius in hunc locum. Erant, ait, qui mentiebantur, se ex ore Pauli audivisse, quod instaret dies Domini &c. (4) Deniq; eadem erant, quae tradebant Apostoli cum iis quae scripserant. 2. Cor: 10,II. ut nihil dicam Apostolum loqui de traditionibus scrioturis Con-sonis. Tales autem non sunt Pontificiorum Traditiones. 2, objiciunt loca Deut: 32,7. Fxod: 13, 8. Judic: 6, 13 .Resp. loca illa in universum agunt de miraculorum Dei consignato-rum in scripturis, non traditionum inculcatione & institutione. 3. Obj: Patres. Resp. Patres loqui de Traditionibus piis, ri-tualibus, ad Ecclessiae Politiam atq; ordinem spectantibus non vero de Papisticis seu non scriptis, de quibus inter nos & Pontificios quaestio est: videatur Gregor. Nazianzenus orat. I. in Julianu Basilius de S.Sancto c.27. Chrysost: hom:69. ad Populum Antiochenum: Tertull: lib de Corona militis, & Bellarm: ipse, uti patres pro traditionibus alleget. 4. obj. Luth: & Chemn: Becanus in suo Manuali Controv. c. 2. §. 38. 39. de Tradit.132. ad object: Lutheri, hunc nuspiam docere, fi-dem actualem per exorcismum infanti infundi, fed per gra-tiam Spiritus Sancti donari fidem actualiter, infantulum regeneraris. Adhaec Chemnitius expresse loquitur de ritibus Apostolicis & Historicis Traditionibus, de quibus non con-trovertitur, ut 3. & 4. diximus. 5. obj.V.T.patres ex traditio-ne foemellarum salutem cognovisse. Sic praedictus Becanus.132. Fals. (1) duce scriptura sciebant Gen: 17, 7. Ero Deus tuus & se-minis tui post te. Atqui foemellae etiam erant de femine. ( 2) a circumcisis natae erant, per sacrificia sanctificatae, & Domi-no oblatae Lev.12,5. Imo etiam fide parentum Deo quasi immolatae, ut fatetur Becanus §. 7. Cap. II. de Trad. Plura quae objectant discursu videbimus, & bono cum Deo diluemus. III. Fallaces & Sophisticae, ut non hoc seculo tantum nostro, sed etiam ex veteribus multi ( quas pro Apostolicis (+) falso divendebant populo) decepti sunt. Sic Traditio de Communione infantum, per sexcentos ferme annos recepta fuit, teste Maldonato in. c. 6. Johan: sic errore Chiliastico de-cepti sunt, Justinus Martyr,Tertullianus & alii, Teste Euse-bio lib. 3. c. ult. & Jesuita Gwalterio in tabulis Chronogra-phicis, & Bellar. fol.201. Chronicorum, celebratione Pa-schatis 14 die Lunae celebrandi. Contra reliquae omnes Ec-clesiae itidem ex Traditione Apostolica, alium morem ob-servabant. Et hujus rei infinita extant apud scriptores ex-empla. Et qui aliter fieri potest, si quisque suae rationis so- mnia pro Traditione Apostolica populi obtrudat, & lin-quat limpidissimos sacrarum literarum fontes, quos unice ad salutem sufficere th. 5. audivimus, probavimus. IV. Quia sub opinione meriti, cultus & necessitatis effictae, & eodem scopo obtruduntur. Huic lucem affert de lejuniis qnadragesimalibus Traditio, item varia ordinum Monachalium inventio. Tanta n. est Jejuniis illis quadra-gesimalibus sanctitas, ut peccare atrociter credant & instil-lent plebi, si tempore illo Carnibus vescantur. Quis igno-rat in ipso Confessionis loco quaeri diligentissime, num pec-carint in has Traditiones Ecclesiae & si minutissima quaeq; audiunt, conscientiis Iaqueos tendunt, poenitentia hic opus esse clamitantes. Nonne hoc est sub opinione meriti & cul-tus atque necessitatis Ecclesiae illas obtrudere & eidem spiritua-lem servitutem inducere, concra illud Apostoli Galat: 5. I. I . Cor. 7, 23. Nonne hoc est laqueos in conscientiis homi-num procreare ? Quorsum illae humicubationes, peregrina-tiones ad loca sancta, flagellationes, Rosaria, indulgentiae, reli-quiae sanctorum, & similia ? Nonne sub opinione meriti & sanctitatis efficta ? cordato esto relictum judicium. V. Sibi ipsis contrariae.sic enim Becanus in Manual: de Trad.§. I0. refert Judaeos ad scripturam non fuisse remis-sos, sed ad Traditiones, contra illud Deut: 6. v.5.6.7. Cap: 31.V.10. 2. Chron:34,30. Huic expresse alij Pontificii con-tradicunt, & improbant hoc: Torniellus ad annum Mundi 3447. num. 4. Genebrardus lib. 2. Chronolog concradict. Poncifici: Domini Praeceptoris mei aevum colendi.c. 2. num. 67. idem statuit Becan: Traditiones esse Apostolicas. Negat hoc And.: Friccius Modrevius lib. 4. c. 7. de Traditionibus. Et Conciliu Episcoporum Bononiae congregatorum ad Ju-lianum III. Pontif: idem fatetur, se non posse id quod docent probare, sed tantum habere conjuctur as quasdam, quorum verba citat Doctor Zeemannus p. 299. in Basi Fidei. Idem late probat D. Chemnit. part. I. Examinis Concilij Trident. Quod multae Traditiones a Montanistis ortum traxerint, & D. D Hunnius integro de Apostasia Romanae Ecclesiae libro. Quis non animadvertit lernam Contradictionum ? Quare ut verborum faciamus Compendium, & tandem ad por-tum deveniamus, omnia illa, quae hactenus dicta sunt de Traditionibus, illa includimus huic Syllogismo: 10. Quicquid est in sacram scripturam impium ) & ni-titur falsis scripturae & Patrum testimoniis (6.) est fallax & Sophisticum (7 ) sub opinione meriti est reijciendem (08) ipsis Pontificiis contrarium (0 9.) illud merito est reijciendum. Atqui Traditiones Pontificiorum sunt in sacram scriptu-ram impiae, nituntur falsis scripturae & Patrum testimoniis &c. E. Pontificiorum Traditiones sunt reijciendae. Major per se est plana. Minor probata est in Thes, alleg: copiose & sufficienter, ut arbitror. Vos igitur quibus veri-tas Lutherana odiosa hactenus fuit, haec ad animi vestri lan-cem appendite, herbam porrigite, veritati (quod sanae men-tis est) cedite. Sic cessabit bilis, inhabitabit cor veritas. Tan-tum, pro temporis & scopi, ratione ! COROLL ARIA, An processio SS. a Patre,& Filio possit probari ex scripturis, A. An Virginitas Mariae possit probari ex scriptura ? A. DEO SOLI SIT GLORIA !