DE HOMICIDIO L I CIT O, CONSENSU SUPERIORUM, preaside JACOBO Zetzke / J.U.D. ac Profess. Publ. nec non Supre- marum Electoralium Curiarum Advocato, IN AUDITORIO MAXIMO, A. O. R. 1696. disputabit AUTOR, FRIDERICUS Kreutzer / Reg.Pruss. Regiomonti, Typis FRIDERICI REUSNERI, SEREN. ELECT. BRAND. ET ACADEM. TYPOGR. Haeredum. VIRIS MAXIME REVERENDO, NOBILISSIMIS, AMPLISSIMIS, PRAECLARISSIMIS, DOCTISSIMIS DOMINIS, DN. M. BARTHOLOMAE0 Boldbach / Ecclesiae Palaeopolitanae Pastori, ejusdemque Scholae Inspectori Vigilantissimo, Assessori Consistorii Sambiensis Dignissimo. DN. MARTINO Jeschke / Reipubl. Loebnic. Senatori, Praetori & Judicii ibidem Mercatorum Praesidi Gravissimo, DN. JOHANNI Kreutzer / Supremarum Electoralium Curiarum Advocato Meritissimo. ut & VIRO NOBILI ET SPECTABILI DN. HENRICO Pulss / Civi & Mercatori Cniphoviano felicissimo. DOMINIS PATRONlS, FRATRl, AC FAUTO- RIBUS SUIS H0N0RATISSIMIS Hae gratae mentis debitae que obser- vantiae tessera se commendat ERIDERICUS Kreutzer / R. P. C. D. §.I. Missa praefatione ac enodatione verbali, statim rem ipsam ag-gredi lubet. Est autem homi-cidium licitum , quod praecipiente seu permittente narura admittitur, ad necessariam vitae defensionem, fervato tamen moderamine inculpatae tutelae. Hinc illi, qui ab altero inva-ditur, profecto permittitur sui defensio, imprimis si se videt adeo in extrema vitae angustia constri-ctum, ut nec ullo alio modo ex ea afflictione fu-gere possit, nisi femet defendendo aut adversa-rium caedendo: certe, si alterum etiam in hac defensione interement, crimine apud omnem Judicem vacabit, & extra damnum erit. L.2. C.ad L. Corn. de Sic. Const. Crimin. Carol. a. 140. ubi dkitur: So einer jemand mit einem todtlichen Wassen oder Wehr uberlaufft/ ansicht/ oder schlagt/ und Benohtigte kan fuglichen ohne gefahrigkeit und Verletzung feines Leibs/ Ehr und guten Leymuhts nicht entweichen/ der mag sein Leib und Leben/ ohn alle Straff/ durch eine rechte Gegenwehr retten. Cons. Preusch L. R. I.6. t. 5. a. 5. §. I. et 2. Non otiosa alias hic mo-vetur quaestio: An is, quem alius aggreditur, ce-dere cogatur & fugere? Melius est, ut is, qui commode effugere potest, statim fugiat, ita, ut si non aufugiat, homicidium punibile com-mittat. arg. l. 45. §. 4. ff. ad L. Aquil. Alia autem res est, si fugienti immineret periculum cadendi, vel quod fugiens ab adversario posset citius comprehendi, & a tergo accepto vulnere, ne-cari, vel etiam si rusticus, cui nulla est gloriae, nominis, ac honoris ratio, aggrederetur militem dedecus metuentem, qui alias fugiendo non nisi cum dedecore posset recedere, hic, cum aliter vitare non potest, foemineam fugam arripere non tenetur. §. II. Praedicta autem locum habent. (I) Si ab illo prius invasus fucrit. (2) Si in ea invasione adeo in angustia fuerit, ut nullo alio modo potuisset fugere, nisi semet defendendo.(3) Oportet se eam caedem commisisse illico & pene e vestigio aggres-sionis. (4) Admiserit eam caedem cum mode ramine, citra omnem excessus enormitatem, mit Darthung einer rechten und bestandigen Nohtwehr. Mel. in comp. jur. t. 24. n. 88. Attamen sane isthaec inteliiigenda sund. Nam si quispiam ba- baculo ab aliquo subito sit invasus, nec aliud ha-beat in promptu ad defendendum instrumentum, quam gladium, quidni gladio se tueri possit, in qua defensione dictam moderationem non exce-dit, neq; tanquam excessor puniendus est. Prius-quam autem defensor sese defendere permittatur, oportet offensionem aut invasionem ab altero prius expectet, neutiqua tamen expectandus est adversa-rius prius caedens,den niemand den ersten Streich auffzufahen gezwungen wird/ oder so lange zu warten biss er von dem Benohtiger zuvor vermundet wird. Vid. Ord. Gim. Carol. V. Imper. a. 140.latius Mascard. de prob. vol. I. concl. 489. n. 3. Preusch L. R. l.6.tit. 5. a. 5. §. 2. Propter solas minas autem alterum caedere non Iicet, nisi alias executor minarum sit, id est, qui minis conjun-git actum, solitus verbis statim adjicere verbera der sonst seiner Mauldaschen und Erstechens mild und Kost=frey ist I.p.I. quamvis aliis secus videatur. Et si aliquem adoreretur prior caedens, moxque arrepta fuga sese in pedes profugiendo conjiceret, alter vero ipsum fugientem celeri cursu consequeretur, assecutum laederet, atque interficeret, eo in casu caedis & homicidii ipse reus quidem esset, verum non imputaretur caedes illa ipsi ex dolo aut malitiasa facta, quod in ipso furore ab altero excitata con-tigerit, cui non facile temperari conspicimus. §. III Nec hic exemti sunt, qui ad digniorem ac emi-nentiorem conditionemevecti. Boc. de Duell. c. 10. n. 99. Carpz. p. I. q. 30. n. 54.56. & 59. Tabor de legit. arm. uf. c. 2. §.7. p. 175. & §. 13. p. 179. Quasi fuga his inprimis ignominiosa foret, cum hic nulla sit ignominia, sed falsa quaedam igno-miniae opinio, doc. Grot. de jure B. & P. L. 2. c I. §. 10. n. 3. nec enim pietati Christianae, nec pro-ximi dilectioni, quae propriae ex charitatis lege aequalis esse debet, nec religionis candori, neque judicio vere prudentum repugnat ; unde ergo furentem fugere, fugienti inhonestum esset ? imo nobilis potius vin est, vanam hominum opinio-nem sangvini humano postponere, & viri gene-rosi est, stultas vulgi opmiones de fictitia reputa-tione & imaginabili bono contemnere. Brunn. ad L.3.ff.de J. & J.n. 9. 5. Excipitur miles in ex-cubiis praefertim extremis stans, die verlohrne Schildwache/ qui ob alias rationes periculo ho-stili fuga se subducere nequit. L. 10 ff. de re mi-lit.l.3. §. 5.ibid.Zigl. ad Grot. p. 197. Sim. Praes. Acad.p.I. D. 2. c. 6. §. 29. Similiter, si quispiam cu- cujusdam invaderet bona, invasus non teneretur hoc casu invasorem effugere, quemadmodum qui personam invadit ; verum si bona violenter surripere conaretur, aut quempiam extrudere possessione, tunc invasus potest se defendere con-tra adversarium, praesertim si damnum illud, quod adversarius inferre vellet, grave esset & irre- parabiie, den es mag sich ein jeden bey seinem wol- erlangten Besitz selbst schutzen/ doch dass er es nicht aus Rachgierigkeit/ sondern zu Schultz seines Besitzes thue / quod omnino requint Juris-Cons.inl 45. §. 4 ff. ad L. Aquil. conf. Schepl. hic n.5. §. IV. Ob defensionem quoq ; & recuperationem re-rum suarum tanquam ob defensionem vitae & sangvinis alterum occidere permittitur, sic si fur, aut alius quispiam de nocte aedes nostras latenter ingreditur, nostraque suffurari conatur, aut vim ullam inferre satagit, eum occidere sine ullo metu poenae juridicae licet, l.9.ff.ad l. Corn.de Sic. l.4.5.pr.ff. ad I. Aquil. huc pertinet ille text. notab. Exod. 22.v.2. ubi dicitur: Wenn ein Dieb ergrissen wird/ dass er einbricht/ und wird darob geschlagen dass er stirbt/ so soll man kein Blut=Gericht uber jenen lassen gehen. Cons. Preusch L. R. I. 6. t. 5. a. 5. §. 9. Ut autem furem nocturnum occidere liceat, secundum opinionem commu-nem haec observanda veniunt, (a) ut istud fiat pro defensione sui ipsius, vel rerum suarum magni precii (ß) requiritur ut occidere volens, clamando invocet aliorum subsidia l. 4. ff. ad l. Aquil. (y) Oportet ut furem nec ipse ante occisionem co-gnoverit, nullumque testem ptaesentem habuerit, cujus operam inclamaverat, qui eum cognoscere & contra eum de furto deponere potuerit.(d) Ne eum apprehendere potuisset. L. 5.ff. ad l. Aquil. Preusch L. R. loco praeallegato. Pari ratione jura permittunt occidere furem ignotum, qui in-terdiu evaginato gladio, armis, baculis, lapidi-bus, aut telis munitus, domum ingreditur, ut violenter quaedam abripiat, praeprimis sieundem citra summum corporis aut bonorum periculum aliter nec arcere nec abigere possumus. L. 4. 5. ff. ad l. Aquil. Si vero fur nuilis armis munitus alterius domum clara luce ingreditur, nec ullam domino vim inferens, sed tantum malo furandi studio exagitatus, in eo casu nulla ratione permis-sum est, ut eum occidat, atq; hae sunt communes omnium de furibus nocturnis & diurnnis opinio-nes. Verumenim vero nos, cum venia, ab his opuiipnibus in parte dissentimus, volentes, nulli licitum esse, ut pro rebus tantum furem noctur-num occidat, nisi accedat grave corporis sui peri-culum, & fur aut actu, aut praefumptive, vim ar-mis inferat. c.si perfod.3.x.de Homic. §. V. Cum honor ac bona fama, hominis thesaurus sic inaestimabilis arg. I.104. ff. de R.l. quidni jura omnibus permitterent defensionem honoris ac famae suae, ut tam insamiam, quam corporis proprii pericula, aut rerum nostrarum damna, ano-bis propellere cogamur, adeo, si quempiam, ala-pam in faciem lnipacturus, quis adoreretur, optimo jure ipsi permitteretur, eam injuriam gladio suo re pellere, si aliter eam vitare nequeat, imo si in ea defensione eum etiam interfecerit, ab homi-cidio esset excusabilis, nam illam infamiae labem non cogebatur perpeti, quia personae & samae con-fervationem jura aequiparant. Arg. I 9. ff.de man. vind. facit huc tritum fermone Italorum: Meglio Ia vita, che l'honore. Et Germani dicunt: Nimst mir meine Ehre/ so nimst mir auch mein Leben. §. VI. Citra omne crimen jura non nos ipsos tantum, fed etiam alios injuste offensos, & in periculo con- constitutos defendere, eorumque aggressores oc-cidere permittunt ; praecipue si id fiat ob defen-sionem Parentum, Liberorum, Fratrum, Conju-gum, Dominorum, Magistratuum, Praepositorum, imo etiam ignotissimum, ab altero graviter op-pressum, & de salute sua periclitantem, praesertim si de violentia illata clamitet & patrocinium invo-cet, defendendo occidens, si moderamen incul-patae tutelae observaverit, a poena excusandus est. Ord. Crim. Carol. a. 150. Preusch L.R. l. 6. t. 5. a. 5. §. 10. Sic Patri licet necessaria defensio filii con-tra famulum aut contra stuprantem, vel filii op-pressi tam naturaiis ac illegitimi, quam legitimi, atque adeo, si tum oppressorem in furore lntersi-ciat, culpa vacabit, nam ea interemptio coacta de-fensione excusanda est. Conf. P.L.R. l. 6. t. 5, a. 5. §. II. Permittitur quoque marito de jure civili occidere eum, quem comperit adulterantem cum uxore sua. l. 24.ff. ad l. Jul. de Adult. I.4.C. eod. In hoc tamen discrepant, scilicet, quod Pater potest occidere adulterum & filiam, maritus autem uxo-rem impune occidere non potest, sed solum adul-terum. l. 20. 22. §. 4. 32.ff.adl. Jul.de Adult. Sicuti autem marito jura concedunt defendere uxorem, ita e contra uxori permissa est defensio mariti, quia spiritualiter sunt uniti vinculo foederis ; c.ad-monere 33. q. idem dicendum de Sponso, qui de- defendit Sponsam. Damh. in pr. Crim. c. 80. n. 30. Viator Viatorem, arg. I. 15. §. 17. ff. de injur. Do-minus Servum & contra. Imo si quis potuit juvare aliquem oppressum clamando, & non fecit, de jure Civ. ad hoc non tenetur ;lim. (1) in fer-vo, qui non defendit Dominum. L.fin. C. dc bis quib. ut indig. (2) In Crim. Iaesae Majestatis l. 5. §. 6. C ad l. Jul. Maj. (3) ln Crim. Parric. l. 6.ff. ad l. Pomp. de Parric. De Jure vero Canonico secus sese res habet, ubi omnes tenentur obviare de-licto, si enim (cum possent) malo non occurre-rent, graviter ips, non praestando Christianum officium delinquerent. c. quantae. x. de Homic. Pariter inebriatus absque sua culpa, qui etoit pris d'un grand trait de vin, dem man ein Hertz=oder sonst einen guten Freuden-Trunck zugebracht. Si postea homicidium committtit, omnino a poena capitali immunis est. c inebriaverunt 15. q. I. Sic etiam Dormiens, qui in somnis surgit, & ad instar vigilantis arma capit, der im Schlass oder Traum ausffftebet und mit gewehrter Hand umbgehet/ si delinquit, minime puniendus est, nam dormiens & furiosus aequiparantur . c. majores in fin.de Baptis. vid. Preusch L.R. l. 6. t.5. a. 5. §. 3. Processus est vel Civilis vel Criminalis. In Processu Civili Ordinario quae judicium antecedunt, sunt vel Substantialia ut (I) Libellus. (2) Citatio. Vel Acci- dentalia, (I) Contumacia, (2) Dilatio, (3) Satisdatio. (4) Exceptiones Dilatoriae. Qua fiunt in judicia sunt (a) Litis Contestatio. (b) F.x- cept. peremptoriae. (c) Probatio. (d) Conclusi Causae (e) Sententia Judicis. Huc pertinent Actus in-cidentes (a) Denunciatio litis, (b) Interventio. (c) Litis Reassumptio, Post Judicium. Si sententia judicium finit, & pars non vult acquiescere, tum oppugnatur sententia per Appella- tionem, sin minus fit Executio. In Proc.Civ. Summario fit Petitio, Citatio, Responsio ci- tati, Cognitio causa ; aliquando Probatio, denique fertur Sententia. Processus Criminalis est vel Ordinarius vel Inquisitorius. Ordinarius est, cum propter Accusatorem ordinarie proceditur. Inqus sitorius est, quando Judex ex officio inquirit. Est autem hic Processus vel Generalis, & Judex inquirit in ipsum delictum & de-linquentem. Delicta autem varie ad Judicis perveniunt notitiam Ordinarie ; Accusatione. Extra ordinarie: Denunciatione, Ex-. ceptione & Inquisistione, Diffamatione praecedente per famam, aut indicia disparsa. Si ergo Reus aliqua superiorum modorum innotuit Judici, sequitur Processus. Specialis, & tunc procedit Judex contra Reum criminis, mandatque eum citari, observantur etiam omnia in processu solita. In cri-mine autem capitali jubet Judex Reum apptehendi, ipsius que bona annotari, fitque Executio.