w) vi^L 3#)$*i< J&C inenuJ^J^ fe/*»ft&u* /«/^*^*^//^- $8) fynj. $u**fr* Jk rdtjroM*. fu£ssi«ta- fjfjft. Jjtf) CAr. JfotbtmM*-* . 9c< c«.ue*<*v< 0t mm-C*.4iim*c?t'f, //>&*, Jjf/) jtcuj We^jucc, 04**d*&. JMufA/o- /6f$t 11 PROBATA PROBATIONIS DE ABSOLUTA ELECTI- ONE AC REPROBATIONE IMPROBATIO, contra Calvinianos, Quam ex Epist. Rom. IX, vers. 10. 11. 12. 13. adspirante Divina Gratia, & consentiente Summe-Rever. Theologorum Ordine, SUB PRAESIDIO VIRI Maxime Reverendi, Amplissimi, Excellentissimiq[ue] DN. D. VALENTINI ALBERTI, Prof. Publ. Facultatis Theologicae nec non Consistorii Assessoris, Academiae Decemviri, Collegii B. Virginis ut & Nationis Po-lonicae Senioris, ac Alumnorum Electoralium Ephori, de his aliisque officiis meritissimi, Dn. Patroni [et] Proeceptoris sui omni honoris cultu aeternum devenerandi, LIPSIAE in Auditorio Paulino ad IX. Octobr.A.AE. Chr. M DC LXXXVIII. horis consuetis P.P. Autor-Respondens M. Christianus Ribsche/ Weizschena-Misn. Alumn. Elector. [...] [...] §.I. Nter alia multa doctrinae Calvinisticae mon-stra, horribilissimum omnium absolutum electionis ac reprobationis decretum esse, nemo facile ibit inficias. Sane quis non exhorrescat cum indignatione, quotiescun-que audit ex illis: DEUM nullius extra sese caus[ae] impulsiv[ae], vel fidei vel incredulit atis re-spectu, quosdam hominum ad vitam [ae]ternam; quosdam, [et] quidem maximam eorum par- tem, ex absoluto decreto, solaque [...], pr[ae]destinasse [et] reprobasse; quis non indignetur cum horrore? cum hoc ipso cuilibet hominum omnem de benevolentia DEI erga se fiduciam intercludi, natura-lem & ordinariam verbi & sacramentorum efficaciam labefactari, irresistibilem & extraordinariam quamdam divinam vim, quae per-paucos ad conversionem & perseverantiam necessitet, substitui, ad-eoque primum principium fidei salvificae prorsus interverti, tam sit certum, quam quod certissimum. Tametsi vero Scriptura sa-cra horribile hoc decretum, ceu ipse Calvinus L.III.Instit.c.23.§ 7. il-lud appellare solet, prorsus ignorat, eoque magis nihil ipsi adversa-tur; nihilominus tamen ex eadem illud non obscure statuminare sa-tagunt, locosque non paucos pro sua sententia facientes passim ex-tare, quinimo clarissimum utriusque absoluti tum electionis tum reprobationis decreti exemplum in Jacobo & Esavo a Paulo, Rom. IX, 10.11.12.13. ad ductum esse, sibi imaginantur. Quam in juriosi au-tem eo ipso sint non tantum inhas personas, sed & DEUM ipsum; quamque foede in fidei analogiam impingant, in praesenti Disserta-tione bono cum DEO breviter exponere constitui. Faxit autem Ipse: Feliciter! Locus itaque, in quo Calviniani non, quod pueri in faba, se in-venisse putant, est hic: A 2. Rom. I Rom.IX,10.11.12.13. [...]- [...]. [...] [...] [...] [...], [...]. [...] [...]. §.II. Ut tractatio haec nostra certo innitatur ordine, qui anima rerum est, ita progredi placet: Primo Textus cum antecedd. con-nexionem ex scopo Apostoli monstrabimus, verbaque ejus ad veri-tatis Evangelice. amussim exponemus,& deinde applicationem Cal-vinianam proponemus, atque ex contextu solide refellemus. §.III. Scopus itaque Apostoli in hoc IX. & seqq. X. & XI. capp. est, non directe & unice de aeterna electione & reprobatione, multo minus de absoluto quodam decreto donandae fidei, vel con-ferendi salutem paucis tantum, agere: sed potius ostendere de-cretum divinum justificandi fideles propter Christum, in verbo obla-tum, fide apprehendendum: reprobatis simul & rejectis a gratia o-mnibus operariis & infidelibus, quorum pertinax in incredulitate perseverantia consequentem habet rejectionem a gloria; Qui enim non crediderit, condemnabitur, Joh.III,18.Marc.XVI,16. Adeoque haec est summa Disputationis Apostolicae in his capp. Constans DEI pro-positum est, velle se non eos, qui ex lege justitiam quaerunt, sed qui Evangelicis promissionibus credunt, justificare, adoptare, salvare. Sic vero dabatur occasio agendi de rejectione Judaeorum ab iis ex-cellentiis, quibus per tot seculorum decursus fruebantur, atque de assumtione gentilium vice illorum in illas praerogativas disquiren-di. ad uberiorem illustrationem thematis propositi, quod est de justi-tia fidei. §.IV. Subinitium enim Epistolae. docuerat, justitiam esse non ex lege, lege, aut operibus legis, verum ex fide, atque id praecipue contra Ju-daeos, qui uni legi tenaciter inhaerebant, & fidem Evangelio habere detrectabant. Superiori autem capite, Praedestinationis mentio-nem fecerat: At praedestinatio nihil est aliud, quam constitutio DEI & praeordinatio abaeterno facta eorum, quae ad salutem hominum pertinentia in tempore ipse exequitur. Neque dubium, quin, quem-admodum in tempore ipse exequitur, ira decreverit agere ab aeterno; & quemadmodum nos in tempore ad salutem ducit, ita ab aeterno decreverit adducere. Quoniam igitur in tempore salvificat non nisi sub conditione fidei, non operum, neque dignitatum, quibus forte sibi aliquis placeat; inde sequitur, praedestinationem ab aeter-no ad eundem modum factam esse. §.V. Quia vero Judaei se a fiducia in legem abduci, & ad fidem Christo habendam adduci repugnabant, rebelles erant atque con-tumaces in resistendo Spiritui sancto & gratiae divinae, fierique ali-ter non poterat, quin in arternam damnationem ruerent, & per con-sequens ab aeterno a DEO reprobati essent: Hinc igitur agit de Ju- daeorurn reprobatione, eique opposita vocatione gentium, & osten- dit, frustra esse Judaeos, si allegent suam prae illis excellentiam & ex- ternas praerogativas. Neque enim electionem factam esse habito harum respectu, autetiam respectu operum; sed secundum Dei pro- positum & beneplacitum, nempe, ut credentes in Christum habeant vitam arternam. Huic beneplacito Dei qui repugnant aut non obsequuntur, sua ipsorum culpa damnari & reprobatos esse; qui vero obsequuntur, servari & electos esse, non ob suam dignitatem, merita & opera; sed ex Dei misericordia, secundum gratiosum ejus propofitum. §.VI. Quoniam autem rem ipsam proponendo odiosa Judaeis di-cturus erat, sub initium hujus capitis benevolentiam ipsorum captat, & de suo affectu erga ipsos praefatur. His praemissis ad rem sese ac-cingit. Dixerat modo Judaeis excellentia collata fuisse privilegia & praestantissimas factas esse promissiones, unaque indixerat, pleros-que eorum gratiae Christi & justitiae expertes perire. Non tamen, in-quit, ideo statuendum, ac si illae de salute ipsis factae promissiones in-cassum iverint, ac exciderit verbum Dei, quia id fieri nequeat. Nam non omnes, qui sunt ex Israele Patre nati, sunt Israel, aut vere Israelit[ae]. Scilicet promissiones de aeterna salute factae non pertinent ad filios A 3 Abra- Abrahami secundum carnem, qui nihil, nisi generis nobilitatem ab Abrahamo, jactitant; verum ad filios spirituales, qui fidem ejus imi-tantur, sive iidem ratione nativitatis, sive non, sive e gentilibus, sive e Judaeis sint, sicuti supra c.IV.v.11.12. jam tum meminerat. §.VII. Verum autem Israelitam non constituere carnalem nati-vitatem; item, hoc dependere a beneplacito atque gratuito DEI proposito, duobus illustrat exemplis, quorum prius ipsa Abrahami fuppeditat familia. Abraham duos habebat filios, Isaacum & Is-maelem. Ismael ipsi natus erat ex Hagare, foecunda per aetatem ac naturam foemina, communi more ac virtute naturali: contra Isaac e Sara, vetula & sterili, virtute promissionis. Isaac igitur, quoniam filius promissionis erat, praeferebatur Ismaeli, ut solus, ipsius DEI auctoritate & voluntate, haeres ex asse promissionis & bonorum pa-ternorum constitueretur, & apud posteros ejus esset regnum & sa-cerdotium, & ex ejus prosapia nasceretur Christus, Ismaele aedibus Patris exesse & res suas sibi habere jusso. Neque profuit Ismaeli, quod ex eodem Patre genitus, major esset. E quibus oppido con-stat, non haberi rationem carnalis ortus; sed respiciendum esse ad DEI gratiam & promissionem. §.VIII. At enimvero excipere potuissent Judaei, binos Abrahae filios discriminari differentia natalium, conditionis, indolis, facto-rum; Ismaelem esse ex ancilla; Isaacum autem e libera natum: Is-maelem jam tum fuisse natum, cum promissio de nascituro Isaaco annunciaretur: quinimo Ismaelem suo se jure ipsum privasse, sua-que malitia meruisse, qui aedibus patriis expelleretur. Quare in medium profest Apostolus aliud exemplum, tales exceptiones non ferens,v.10.Non solum autem, inquit, scil. ex Abrahae filiis alter alteri praepositus fuit: sed [et] Rebecca, scil.(uti Ellipsis supplenda est,)idem experta est, vel: figuram quoque praebet rei, de qua agimus, [...] [...] [...] [...], qu[ae] ex uno Isaac concepit. Vulgatus ita reddidit: ex uno concubitu habens. Unde nonnullis Patrum subnata est opinio, ac si ex uno eodemque eongressu Rebecca gemellos conceperit. Conf. August.lib.de pr[ae]dest. [et] gratia c.7. Quibus inter Reformatos etiam Musculus, in cap.25.Gen.[et] e Pontificiis Pererius, in cap.25.Gen. Disp.4.num.margin.37. assentitur. Verum quam [...] hoc ipsum fiat,primo intuitu cuivis, qui genera vocum, earundemque constru-ctionem in fonte obiter saltem perlustrat, ad oculum patet. §.9. §.IX. [...] varie significat. Proprie notat cubile, deinde. per tropum concubitum, & rursus per alium tropum conceptum ex concubitu. [...] [...] igitur est idem ac conceptum habens, seu gravida ex concubitu incedens. Gravida autem facta dicitur Rebecca [...] [...] [...], non ad differentiam Sarae atque Hagaris, in superiori exemplo adductarum, ac si illae cum pluribus consueve-rint, & suam in propatulo habuerint pudicitiam: Siquidem & Sara & Hagar ex uno conceperant Abrahamo; sed per singularem Emphasin, quasi dicat: Unica Rebecca, ex unico Isaaco; ut omnia essent paria, ad differentiam bigami Abrahami, cujus uxores erant diversae con-ditionis, quarum quoque filii (quum juxta Proverbium partus ut plurimum sequatur ventrem) dispares erant statu. Argumentum ita-que, quod Apostolus intendit, est hoc: Si illi, qui ex unis iisdem-que parentibus sunt prognati, propter hanc nativitatis paritatem ta-men non simul sunt filii promissionis, sed unus alteri praefertur; sane sequitur, liberos, quoad hoc, non censeri secundum carnem seu na-tivitatem, sed secundum promissionem. Atqui antecedens exem-plo geminorum Esavi & Jacobi, comprobatur, quorum hic illi prae-latus fuit, v.11.12.13. Ergo & de consequentis veritate dubitandum non erit. §.X. Quod si autem Judaei iterum vellent excipere, Jacobum forsan Esavo fuisse praelatum propter probitatem & bona opera, oc-currit Apostolus: [...], [...]-[...] ([...,]) [...], [...], v.11. Proponit gemellos istos extra respe- ctum vel qualitatis vel facti, sive boni sive mali, sed compares & cla- ritate natalium & carentia propriorum tum meritorum (quorum no- mine mirifice superbiebant Judaei) tum demeritorum. §.XI. Caeterum rationem hujus nudi respectus Apostolus in Parenthesi, dicit hanc esse: [...], ut maneat propositum secundum electionem. Illud, [...], se-cundum electionem, potest notare objectum, ceu alias [...] solet, uti vi-dere est 2. Cor. XI, 21. [...], juxta contumeliam haec di-co; ut sensus adeo sit: Propositum, quantum ad electionem atti-net, vel in eligendo. Si vero vertis propositum eligendi, ipsum actum eligendi proposito DEI posteriorem facis: cum tamen, licet nos mente praescindamus rationis signa, in instanti aeternitatis simul sint. §.12.Pro-: §.XII. Propositum hoc secundum electionem excludit in eli- gendo omne operum meritum, opus omne, etiam praevisum, debi-tum, jus, omnem causam & conditionem: Emphatice enim dicitur [...], propositum DEI, non hominum; contra ponit in DEo gratiam indebitam, ubi de causa prima impellente agis; & li-beram voluntatem, vel potius volitionem discernentem aequales, cujus discretionis extra DEum causa assignari nequeat. [...] enim ad DEum relata, notat aeternum, liberum ac firmum DEi decre-tum, idque gloriosum, Rom.VIII, 28. Eph.I,11.c.III, 11. 2.Tim.I,9. [...] vero est vel muneris externi, Num. XVII, 5. Deut. VII. 5. l. Sam. X,24. Joh.VI,70. Act.I, 24. vel externae praerogativae, Ps. LXX,67. vel sortis in regno gratiae, Deuter.VII. 6. l.Petr.II.9. vel in regno gloriae, Eph.I,4. uti bene B. Dannhauerus observat,in Ho-domoria Spiritus Caviniani, p.481. Sensus ergo verborum hic est: Ut maneret, id est, probaretur hoc argumento voluntas DEi libera, scilicet in iis, quae. pertinent ad prae.lationem, i. e. ut alterum alteri praeferat; id enim omne dicitur [...] nomine; ut bene interpre-tatur Grotius ad h.l. quae verba etiam fecit sua B. Dannhauerus lo- co cit.p.538. §.XIII. Praeterea ut omnis omnino removeatur respectus o-perum, & in solidum omnia DEi voluntati liberae ac beneplacito ad-scribantur, adhuc aliis verbis addit: [...], [...]-[...], non ex operibus, sed ex vocante, i. e. ex solo vocantis arbi-trio. His autem praemissis, quae, una cum dictis in Parenthesi, fa-ciunt ad explicationem sequentis oraculi, id ipsum nunc immediate apponit: [...], responsum est ei, scilicet Rebeccae: Major ser-viet Minori. Scilicet cum Rebecca extraordinariam geminorum collisonem in utero persentiret, & causam insoliti hujusce atque omi-nosi casus scire averet, DEUM ipsum de eo consulebat; & ecce ora-culum accipiebat, quod ista collisione indicaretur futura sors ge- mellorum adhuc in utero delitentium. Sic enim consultus DEUS respondebat, (sive id per Patriarcham aliquem, sive ad aram, medi-ante sacrificio factum, parum ad rem interest, dummodo divinum agnoscamus responsum:) Du[ae] gentes sunt in utero tuo, [et] duo populi ex ventre tuo dividentur, populusque populum superabit [et] major serviet minori; Gen. XXV, 23. Gens nomen collectivum est, denotans multitudinem, quae h. l. in stirpe & capite est intelligenda, quum unum unum individuum gentis nomine insigniri haud queat Paulus po-stremam saltem partem istius Oraculi allegat: [...] [...], Major serviet minori, non in persona sua, sed in posteris, ceu ex verbis Domini apud Mosen manifestum est, & eventus id ipsum edocuit. Neque enim Esavus unquam servivit Jacobo; sed Idumaei, posteri Esavi, servierunt Judaeis, posteris Jacobi. Ma- jor ratione dignitatis, primogeniturae, felicitatis externae, virium corporis, serviet minori, i. e. postgenito, infeliciori, exuli; serviet, i. e. inferior erit quoad possessionem terrae & propaginem Messiae, amissi dignitate primogeniturae. §.XIV. Ad hunc ipsum eventum respiciunt verba ex Mala-chia I,2. quae statim ad rem uberius declarandam testimonii loco subjiciuntur: [...], [...] [...]. Non pertinent verba haec ad ipsum Oraculum Rebeccae factum; licet res ipsa hisce verbis enunciata, in illo implicite conti-neatur, quod scilicet ex gratia eligentis minori majori praelatus, & ex odio ejusdem major minori postpositus sit: Verum a-pud Prophetam habentur tanquam explicatio Oraculi, unde discerent Judaei, ex quo fonte fluerent beneficia in se collata; praeter-ea exemplum amoris etiam & neglectus, vel potius aliquem eorum effectum continent. Judaeis enim fertilis & pulchra cessit habitatio, & Judaei sunt reducti in illam terram, ex qua annos aliquam multos exularunt: terra inculta & vastis montibus Idumaeis relictis. Ut adeo de familia agatur horum fratrum, non vero eorum personis. §.XV. Ita autem sonant verba Prophetae: Jacobum dilexi. In Hebraeo quidem est Praeteritum conversum [...], & in Grae-co Aoristus primus [...]: non tamen innuitur amor transito-rius, excludens continuationem. Quem enim ad modum Praeteritum Hebraeum saepenumero omnem temporis differentiam includit ita & Aoristus apud Graecos haud raro continuationem notat. Sic obti-net Matth. III, 17. [...], ubi sane actus continuus signifi-catur, item c. XII,18. c. XVII,5. Et idem hic quoque obtinere, ci-tra dubium verum est. Alias enim excipere potuissent Judaei, se im-merito argui animi ingrati, quoniam ad se talia amoris signa & effe-cta non pertigissent. Nam Judaei ob contemptum beneficiorum si-bimet etiam ipsis exhibitorum a Propheta reprehenduntur. Cons. Jer. XXXI, 3. Dilexi, vel diligo te dilectione perpetua. §.XVI. De Esavitis contra pronunciat: Esavum odio habui, B vel vel habeo, [...], odio scilicet non positivo, sed priva-tivo amoris tanti, quanto Jacobus diligebatur & posthabitivo quo-ad externas praerogativas: Non tantum benedictionis ejus posteris detuli aut concessi, quantum posteris Jacobi, adeoque illos his post-posui. Sic enim verba quaedam affirmantia apud Hebraeos ac Grae-cos quandoque pro contrariis negantibus ponuntur. Vid. Glass. Phil. Sacr. lib. III. Tract. III. can. XIX. p. 582. Quare hic odisse idem est, ac non it a amare. Eo sensu legitur Gen. XXIX,31. [...] Lea exosa, i. e. minus amata erat prae Rahele; Prov.XIII,24. Qui cohibet virgam, [...], odit filium suum, i. e. non amat amo-re ordinato. Ita etiam loquitur Salvator Luc XIV, 26. Si quis ve-nerit ad me, [...]. Non certe jubet ad-versari parentibus, aut eos vero odio persequi; verum odisse ei est, minus amare, sive in amore postponere, ut explicatur Marc. X,37. Qui amat Patrem aut matrem [...] supra me, non est me dignus. Conf [et] Matth.VI, 24. Luc. XVI,37. Joh. XII, 25. Integra autem apud Malachiam sententia est: Dilexi vos,dixit Dominus, [et] dixistis: in quo dilexisti nos? Nonne frater erat Esau Jacobo, dicit Dominus,[et] dilexi, Jacobum [et] Esavum odio habui, [et] posui montes ejus in solitudinem,[et] haere-ditatem ejus in dracone deserti. c. I,2. 3. Caeterum locus, qui huic no-stro lucem accendit, egregius extat Ps.LXXVIII, 67. 68.Et repudia-vit tabernaculum Joseph [et] tribum Ephraim non elegit, sed elegit, tribum Juda, montem Sion, quem dilexit. §.XVII. Equibus, quod jam ante diximus, liquet, non de Esavo & Jacobo secundum se; sed utriusque posteris; item, non de e-lectione ad aeternam, sed temporariam felicitate verba fieri. Haec ta-men electio assumitur tanquam alterius ad aeterna vitam electionis ty-pus, hoc sensu: sicut Jacobus praelatus est Esavo primogenito, & elect 9, ut penes posteros ipsius esset imperium, ex sola DEi gratia, non ex operibus, neque ulla alia ratione; ita quoque benedictio, quae. vide-batur debita Judaeis, tanquam primogenito & majori filio, nulla ha-bita ratione praerogativae eorum, trartslata est ad gentes fidem ample-xas, veluti ad filium minorem, idque non propterea, sed ex Dei vo-catione & beneplacito, cui ut in electione ad temporariam dignita-tem, ita quoque in electione ad aeternam beatitudinem, non placuit habere rationem excellentiae alicujus carnalis aut operum legis, sed solius solius fidei & obsequii Evangelio per ipsius gratiam praestiti. Quo observato facile quoque agnosci ac rejici potest [...] Cocceji, quo Tom. IV. Oper. in h. l. p. 155 exemplum & typum confundit: Est sane, inquiens, Esavus typus omnium prophanorum, sed nihil fecit, ex quo possit intelligi, eos qui volunt propriam justitiam erigere, esse profanos & DEO ingratos. Nam nihil narratur Esavus fecisse justiti[ae] causa. Mirum, ni etiam Pharao sit typus eorum, qui per opera legis volunt justi-ficari. Quasi vero ad typum non sufficeret h. l. passio, qua Esavus rejectus aut postpositus est, non minus ac illi, qui per propriam justi-tiam salvari cupiunt; aut Esavus exemplum esse deberet eorum, qui ex lege justificari volunt. §.XVIII. Quum itaque mentem Apostoli satis probe per-spectam habeamus, & ejus verba ad analogiam fidei exposita intelli-gamus, facile jam liquet, quam impie procedant Calviniani, dum Apostolum hic de aeterna Judaeorum reprobatione, & contra de gra-tuita gentium electione ad vitam aeternam, agere, imo, quod DEUS quosdam hominum ex absoluto aliquo decreto, sola [...], citra re-spectum fidei ad vitam aeternam elegerit, quosdam contra, & maxi-mam quidem partem, ex libero itidem beneplacito in ceternum repro-baverit, hoc ipso probare velle, communiter uno quasi ore profiten-tur; simul addentes, Jacobum & Esavum in exemplum hujus rei pro-bandae ab Apostolo propositos esse, quorum alter ad vitam aeternam electus, alter vero aeternae damnationi ex sola DEI voluntate adjudi-catus sit. Hanc expositionem & applicationem invenimus apud Piscatorem in Analysi Mal[ae]chi[ae], Observ. I. in cap. I. In Jacobo, inquit, [et] Esavo proponitur exemplum liber[ae] eletlionis divin[ae]: qua DEus ex duo-bus aqualiter damnationem [ae]ternam commeritis, alterum diligit, alte-rum odit, ac proinde alterum salvat, alterum damnat. Et in Com-ment. ad Rom. 9. v. 13. p. 175: Ostendit igitur Apostolus, promissionem grati[ae]ne ad Isaaci filios quidem omnes pertinere: quippe cum rejectus sit Esau frater Jacobi germanus. Eundem in modum explicat & Calvi-nus lib. 3. Institut. c. 2.§. II. Uti Jacob nihil dum operibus promeri-tus assumitur in gratiam: sic Esau nullo adhuc scelere inquinatus odio ha-betur. Et in Comment. in Gen.25.ita scribit: Nunc videndum, quor-sum pertineat h[ae]c victoria. Neque enim dubium est, quin hoc oraculo docti fuerint Isaac [et] Rebecca, foedus salutis non fore duobus populis com-mune, sed tantum in posteris Jacob conservatum iri. Quin Beza in B 2 Rom. Rom.9.omnium hominum ineptissimos vocat, qui contendunt, hoc exem-plum ad res terrenas spectare, nec animadvertunt, tantum id assumere, de quo satis constabat, nempe terram Canaan non fuisse id proprie, quod DEus Abrahamo promisit, sed typum duntaxat [et] figuram ver[ae] ac [ae]tern[ae] possessionis, coelestis nimirum h[ae]redit atis, sicut docet Paulus, Ebr XI, 33. §.XIX. Argumentamur contra ipsos: Quaecunque electio inverti potest ita, ut qui sic electi sunt, reprobentur, & contra qui sic reprobati sunt, acceptentur, ea non est electio aeterna, & reprobatio aeterna. Sed electio gentium & rejectio Judaeorum talis est; Ergo. Major extra dubium, etiam ex ipsa Adversariorum hypothesi, vera est. Quum etenim praedestinatus electus sit secundum praecognitio-nem servatae ad mortem usque fidei, qua ratione finaliter excidere & damnari is posset? Et quomodo reprobatus, quum ob finalem in-credulitatem damnatus sit, salvari posset? Minorem autem quod concernit, quod scilicet haec inverti possit electio, ut e gentilibus con-versis, quos illi intelligunt per electos h.l. fiant reprobati, & contra e Judaeis incredulis, quos iidem hic habent pro reprobatis, fiant ele-cti, variis e contextu rationibus probamus. Nam ([...]) Paulus ex instinctu Spiritus Sancti pro eis, ut restituantur, orat, c. X,1. Conf. Joh. V, 15. ([...]) illos in statum pristinum, ex quo exciderunt, per mi-nisterium suum restitui posse, autumat, c. XI, 16.23.30.31. ([...]) quos-dam ad Christum tandem conversum iri, non obscure vaticinatur, c. XI, 25.26. ([...]) quin etiam ex scriptis Propheticis, reliquiis ipsorum vitam aeternam adjudicat, c. IX, 27. c. XI, 25.26. Unde etiam cum Luthero & aliis tum Patrum, tum Neotericorum, insignem ante no-vissimum diem Judaeorum conversionem, multi expectandam esse censent. Quod si vero de aeterna reprobatione Judaeorum ageret Paulus, nulla sane salutis spes ipsis esset reliqua. Vid. B. Menzerus Tom.I.Dispp.Giess.ult.p.771. B. Meisnerus Anthropol.Sacr.Decad. II. Disp.XX.§.20.p.341. Thummius in Synopsi, Artic. de Elect.p.186. Schroederus in Fascic. Controv.p. 520. seqq. Gerhardus Tom.II. LL. CC.p. 12. b.seqq D. Calovius in Theol. Apostol. p. 374. qui XXIII. rationibus scopum hunc Pauli confirmat. §.XX. Tametsi vero nonnulli Nostratium, Hunnius in ar-gum. hujus capitis, p. 295. Gerhardus in Comment. ad h. l. Rungius in Comment ad Gen.c.25.p.758. aliique concedunt, quod de repro-batione in hoc capite agatur; absolutum tamen decretum inde proba- ri posse, ri posse, constanter negant, idque ex eo, quod justa reprobationis cau-sa v. 23. c. XI. exponatur. Posito etiam, non concesso, in hoc capite agi ex professo de aeterna reprobatione a gloria; posito etiam, de ab-soluta, neutiquam tamen exemplum reprobationis Esavus erit. Nam (1) nullibi apicemin Sacris minimum Calviniani allegare queunt, ex quo constet, Esavum esse reprobatum ad aeternam dam nationem. Et quanquam confugiant ad locum, Ebr. XII, 17. Esavum locum poe-nitenti[ae] non reperiisse, tametsi cum lacrymis eam qu[ae]siverit; nihil ta-men quicqua in eo pro sua facere sententia sciant: Siquidem ibidem non de reprobatione ab aeterna salute agitur, sed de reprobatione a be-neficiis temporalibus. Amissam enim & in Jacobum translatam be-nedictionem recuperare haud potuit, nec patrem lacrymis suis per-movere, ut eum benedictionis translatae poeniteret, aut eam revoca-ret. Conf.Gen.XXVII, 33. Imo conjicit non obscure B. Lutherus super 33. Gen.fol. 507. Esavum poenitentiam egisse, & per fidem in Christum salvatum esse. Quidam Calvinianorum ipsi de damnatio-ne Esavi dubitant; Rivetus, Exercit. CXIV. in Gen. rem in dubio re-linquit; Jacobus Laurentius in Paulo [...] ad h. 1. p.252. fate-tur, argumenta pro reprobatione Esavi aeterna magis esse probabilia, quam apodictica. §.XXI. Deinde (2) fontes, ex quibus Apostolus verba ista de-sumsit,oraculu scilicet Gen. XXV, 23. & testimonium Malachi[ae] I.2. com-probant, non de personis Jacobi & Esavi, sed de populis ex ipsis ori-undis esse sermonem. Major serviet minori, Domini ad Rebeccam oraculum est. Sed quando illud in personis Jacobi atque Esavi im-pletum? Quin hic potius contrarium cernere datur, cum non semel Gen. XXXIII, 5. 8. 13.14.15. Jacobus Esavum Dominum suum vocet, atque eidem se incurvet. De posteris itaque intelligendum est, ex quibus Israelitae, ceu posteri Abrahami, terram promissam possede-runt, & dominati sunt in Idumaeos. Sic enim legimus de Davide, quod Idumaeos in servitutem redegerit, 2. Sam. VIII, 15. Ps.LX,10. Ps.CVIII,10. Et quamvis hi jugum istud postmodum sub Joram iterum excusserint,2.Reg.VIII,20.21. ab Amazia tamen, Rege Juda, debellati, 2. Reg.XIV,7. ac deinceps denuo sub Hircano subjugati circumcisionem receperunt, & in unam gentem qum Judaeis coaluere, uti apud Josephum, Antiq. Jud. lib. 13. c. 17. legere est. Unde etiam postea Herodes ex stirpe Idumaeorum sceptra Judaeae, beneficio Julii & Augusti, Caesarum, moderatus est. §.XXII. §.XXII. (3) Evicto itaque & probato, sermonem esse de po-steris, Jacobeis & Esavitis, quis jam mente insanus adeo erit, qui, o-mnes in universum Idumaeos damnatos, contra omnes Israeli-tas salvatos esse, dicat? Contrarium potius e Scripturis evincitur, quippe quae plurimos ex Israelitis damnatos, ex Esavi vero posteris non paucos salvatos esse adfirmat. Utque ex multis unum tantum-modo adducamus exemplum, Jobum fuisse Idumaeum, multi, quos vidi, Scripturarum interpretes statuunt, quod haud obscure colli-gitur ex Gen. XXXVI.10. ubi fit mentio Eliphazi, filii Adae uxoris E-sau, quem consanguineum fuisse Jobi, ex Jobi, c.II, 11.percipimus. Un-de etiam Calvinus in Comment.super Jobum, cap.I. Si Jobum, inquit, dicamus fuisse ex regione Hus, erat Idum[ae]us, i. e. ex posteris Esau. Quam-vis vero esset ex Esavi posteris, videmus tamen, quam integre vixerit, DEumque coluerit, non tantum, rectitudine & aequitate erga homi-nes servata, sed etiam pura religione intenta & ab idololatria & super-stitione insidelium custodita. Caeterum de Idumaeis, illos vocatos esse ad regnum DEi, clara sunt loca, Ps.XI,14. Amos.IX,12. quorum complementum cernere datur Marc III,7.8. Bene Coccejus ipse d. l. Non obstante hoc oraculo, quod de nationibus integris loquitur, potu-erunt quidam de Israele abjici; [et] de Esavo quidam assumi atque ad co-gnitionem DEi pervenire; quia non omnes, qui ex Israele, sunt Israel; [et] Abrahamus habet filios etiam alienigenas. Et paulo infra: Ita ex Ja-cobo possunt esse filii Esavi, ut ex Esavo Jacobi; quod [et] Ambrosius hic anim-advertit, Nam enim quia Jacob laudatur,omnes ex eo nati filii ejus merito dicendi sunt; quum videamus, [et] de Jacobi traduce natos esse perfidos, [et] de Esavo fideles [et] DEO charos. §.XXIII. (4) Adhaec, si reprobatus fuisset Esavus, quibus, quseso, oculis piissima mater infernale istud diaboli mancipium intue-ri potuisset? qua cura prosequi illum, de quo propter decreti divini immutabilitatem spes simpliciter nulla salutis reliqua ipsi fuisset? Sen-sum enim oraculi eam probe intellexisse, e Textu patet. Quo itidem animo amorem suum in Esavum locavisset inprimis sanctissimus Pa-ter? Gen. XXV. 28. qua pietate benedictionem ipsi decrevisset ex mente eorum, qui oraculum Isaacum non latuisse volunt? Et licet Procopius & qui cum eo faciunt, in ea sint sententia, Rebeccam re-spansionem immediate a Domino accepisse, atque maritum suum ce-lasse; argumenti nobis tamen satis est contra Calvinianos, quod Re- becca becca eundem, quem volunt, oraculi sensum non habuerit, venim ta-men habuerit. Imo sequeretur, DEum, cum in circumcisione foedus cum ipso iniret, recepisse in foedus suum, quem odio tamen fatali pro-sequeretur; quod de DEO sine blasphemia ne quidem cogitari, ne-dum dici potest. §.XXIV. (5.) Taceo, applicationem Apostolicam ejusmo-di explicationem non ferre, sed eadem omni vi enervari. Proponit Apostolus electionem Jacobi, & Esavi reprobationem, ut res Judaeis notissimas, ut inde probet ignotius, nimirum praerogativam carnalem ad populum DEI nihil conferre. Notum autem erat Judaeis, Jacobum Esavo fuisse praeatum in multis: quod autem Jacobus ad Vitam ae-ternam electus, contra Esavus ab aeterna salute rejectus fuerit, ipsis ignotum erat. Quod si ergo Paulus ad reprobationem Esavi aeter-nam, mentem intendisset, profecto Judaeis fuisset illa ignotissima, ad-eoque ad probandum insufficiens aut inepta. §.XXV. Quanquam itaque tot tantisque modis claudicet ap-plicatio Calvinianorum, imo Textui,totique Scripturae contraria sit, inque eo prorsus refutetur, nihilominus tamen unum alterumque ex eo decerpunt, quo ei fucum faciant. Sic enim Paraeus in h. l. Jaco-bus Laurentius in Paulo [...] ad h.l.p. 262. excipiunt,quod ([...]) expresse hic fiat mentio propositi secundum electionem, idque ([...]) factum esse dicatur, antequam boni vel mali quicquam egerint; ([...]) non ex operibus, sed ex vocante. §.XXVI. Verum quod (1.) attinet,respondeo: Audito pro-posito electionis non statim cogitandu esse de electione ad vitam aeter-nam. Siquidem & datur electio ad populum DEI. Deinde Praepositio [...] notat non causam, sed objectum propositi, idemque est, ac circa electionem,ut supra §.XII. exposuimus. Qualis autem illa electio sit, aut quomodo fiat, Apostolus h.l non exprimit. Videtur tamen di-recte non alia intelligenda esse, quam quae se circa fratres illos exeruit, (cum de decretis divinis ab executione in tempore commodissime fiat judicium,) qua nimirum Jacob ad haereditatem terrae Canaan & an-nexa privilegia electus, atque Esau praeteritus fuit. Electionis au-tem illius causam, utut vel maxime in absoluto DEI beneplacito col-locaremus, Calvinianis nihil quicquam tamen faveremus, cum in tem-poralibus semper ut absolutus summusque Dominus pro libertate ab-soluta dispenset; in spiritualibus autem alium sese nobis manifestarit Beatus Beatus tamen Meisnerus Anthrop. S. Decad. II. Disp. XX. §.XXXII. p. 346. & alii, ductum Irenaei seqvuti, lib.4.c.38. statuunt, rejectum esse Esau a primogenitur a ob pr[ae]visam impietatem, etsi eandem nondum exer-cuerat. Atque pro his dici posset, verba [...] [...] [...] [...] [...] [...], atque [...] [...], vel de perpetratione actuali intelligenda esse, vel priora etiam non ad descriptionem puerorum, sed ad tempo-ris denotationem pertinere. Prior tamen sententia videtur probabi-lior. §.XXVII. In (2.) nulla est consequentia: Quicunq; eliguntur vel reprobantur, antequam boni vel mali quicquam egerunt, illi ex absoluto decreto eliguntur vel reprobantur. Nam ab electione ac re-probatione absoluta circa temporalia, ad electionem & reprobationem circa vitam aeterna N. V. C. Deinde haec: antequam boni vel mali quicqua egerunt; dicuntur ad exclusionem propriae dignitatis, proprii meriti & carnalis nativitatis: non autem excluditur his ipsis omnis respectus & quaevis conditio. Et si ad electionis mysterium applicandu esset(quam-vis de hac Apostolum in hoc exempo directe non agere superius dixe-rimus,) nihil aliud inferri poterit, quam, DEum homines non elige-re propter merita propria, aut fidei dignitatem, quam in se & ex se ha-bet: neutiquam vero exindeinferri potest, DEum in homine eligendo non respexisse fidem, quatenus apprehendit meritum Christi, quum Scriptura e diametro affirmando repugnet, Jac. II, 5. 1. Petr.I. 2. Eph. I,4. 2.Thess.II.13. §.XXVIII. Quod (3) tertium attinet: Quaecunque electio fit non ex operibus, sed ex vocante, illa fit ex absoluto decreto; iterum non procedit, cum his verbis sola opera ab electione removeantur. Notandum deinde, quod in negotio electionis locutiones hujusmodi: ex operibus,ex nobis,ex lege: sicut contra: ex vocante, ex fide, ex gratia, ex promissione sint termini in Scriptura Sacra aequipollentes, Eph.II,8.idque non ex nobis, DEI donum est, i. e. DEI vocantis est, Rom. II,6.c.IV,13.c.XIV,16. Gal.II,16.c.III,18. & alibi Atque hoc observa-to nulla est consequentia: Electio est ex vocante, ergo excludit fidem & meritum Christi. Posita una causa non statim removenda est alte-ra, cum electio vel reprobatio non absoluta, sed ad certum causarum or-dinem sit determinata. Quaerit quidem Coccejus d. l. Si Apostolus hoc voluit, ex fide pr[ae]visa hominem assumi, quare non minus excludit Aposto-lus fidem Jacobi, quam prophanitatem Esavi? Sed dicit, non probat, quod quod fides etiam hic sit exclusa; idque ipsum est [...]. Vid. Hunn. .Tom I. Oper. Lat. col. 756. Eckard. in Fascic. Controv. Cal-vin. c. 15. qu. 2. Obj. 2.p.302. Meisner. in Anthrop. l. c. p.399. §.XXIX. Sed cave, ne, dum opera bona ab electione ex-cludimus,mala etiam opera a reprobatione excludas, quasi & il-la pro causa habenda non sint, sed saltem ut effectus reprobationis superveniant. Ita sane a scopo Apostoli & tramite veritatis Evangelicae toto coelo aberrabis,observantibus id Crocio, aliisque Calvinianis ipsis, qui reprobationis causam, & recte quidem, pec-catum statuunt. Quid? quod hac ratione DEus injustissimus omnium & quovis tyranno crudelior esset, qui poena maxima af-ficeret nihil tale merentem. Nulla enim poena justa est, quae non infertur ob peccatum; ceu Regula communis habet. Sed exci-pit Paraeus dub.8.in hoc cap. Atqui Apostolus sicut a Jacobo bona opera; ita ab Esavo mala opera excludit. Ergo ex absoluto decreto reprobatus est. Resp. Ab exclusione malorum operum actu jam commissorum, ad exclusionem eorum,quae certo certius ab eo com-mittenda erant, N.V.C. Vide supra §.26. & conf. Augustin. Epist. 105. ad Sixtum, item Balduin. in h. l. qv. 4. §.XXX. Serio itaque improbamus [...] Calvinia-norum, qui praecipuum fundamentum, pro figmento absoluti odii DEI erga reprobos, & absoluti amoris erga electos in hoc loco Paulino quaerunt ac collocant, sed non nisi depravato, & ad prae-conceptos suos sensus violenter detorto. Subruto igitur ac sub-verso fundamento hoc, commentum istud de absoluto DEI odio ac amore per se collabascit. Tantum enim de DEO scimus, quan-tum in verbo patefacto nobis revelare dignatus est. Hoc autem revelavit: quod ab [ae]terno ex gratia mere gratuita in Christo juxta, propositum [et] pr[ae]scientiam suam, eos omnes, qui virtute Spiritus Sancti, per verbi ministerium efficaci, in Christum finaliter credituri sunt, [ae]ternum salvare: contra vero ex justo judicio illos, quos ab [ae]terno per meriti Christi finalem repudiationem, sus culpa id merituros pr[ae]-vidit, in [ae]ternum damnare constituerit. Eph.I,3,11. Joh.III,16. 2. Tim.I,2.c.II,4.1.Thess.V,9.2.Thess.II,13. Os.XIII,9. Matth. X,22. Marc.XVI,16.[et] c. §.XXXI. Nos itaque finem Dissertationi huic imponen-tes, insignem Siracidis aphorismum cuilibet expendendum com- C menda- mendamus: Ne dicas: Defeci impulsu Domini: nam qua ille odit, tu non debes facere. Ne dicas: Ipse me induxit in errorem: neque enim improbo viro ei opus: Omne nefas odit Dominus, nec probatur iv, qui eum timent. XV,11.12. Ipsi vero sit laus, honor & gloria in secula seculorum! Amen. Ad Per Eximium Dn M. Respondentem, Au-ditorem meum Diligentissimum, Ami- cum Dilectissimum, D. VAL ALBERTI. COnatus Tuus, quo specimen tuarum in sacro stu-dio progressionum edis publice, dubio procul Bonis probabitur omnibus. Nec erit facile, qui Argumentum, quod proprio Marte solus ela-borasti, inter lanas caprorum, tanquam rem nullius mo-menti, abjicere audeat. Dantur tamen forte,qui Te, di-sputantem de absoluto electionis & reprobationis decreto contra Calvinianos, Cum larvis luctari putent. Hoc enim ulterius a plerisque illius sectae Doctoribus non defendi, persuasi sunt aliqui Nos inter ipsos. Ex his audies illud Virgilii monitum aut judicium; Nullum cum victis certamen & aethere cassis Atenimvero meminerint illi rem hic nobis esse cum illis, qui absurditates doctrinae suae occultare magis & dissimu-lare, quam agnoscere ac detestari consveverunt. Hinc loqui aliter quam sentiunt,aut silere, non autem scapham appellare scapham solent. Aut si qui fuerint, qui de falsi-tate sententiae suae convicti, exuerint eam vere serioque, privati tamen illi sunt, totiusque Ecclesiae Refor-matae ore non loqvuntur. Cogenda igitur prius fuerit Syno- Virgil.II AEneid. Synodus, quae Thesin non minus nostram (de Electione sub conditione fidei,) aperte probet,quam Antithesin Ma-jorum Suorum (de absoluto decreto) clare aversetur; antequam [...] [...] [...] nobiscum dici possint. Nihil iniqui poscimus, nec, quod contra morem Refor-matae sit Ecclesiae. Confessa est haec in Synodo Dordra- Actor.p. cena, Articulum hunc de Absoluto Decreto Corsuum & 212. Palladium esse. Quid igitur illud, si errorem suum serio agnoverit, in nova Synodo venenum suum ac idolum fuis-se, fateri erubescat? Nobis interim, Tibique hodie, Nitzschi Charissime, non prohibitum erit,pro veritate contra falsitatem mascule pugnare, ac Oracula inprimis di-vina.quibus hactenus illi, ad palliandum errorem suum, abusi sunt, publice vindicare; usque dum Ecclesia Nostra, hostibus suis fugatis prorsus aut subjugatis, dicere possit quod Virtusapud Poetam: Sil. Ital. Mecum honor & laudes & iaeto gloria vultu, L.XV. Et decus & niveis victoria concolor alis; Me cinctus lauro perducit ad astra Triumphus. Ad Clarissimum Dn. Autorem, Amicum candidissimum, ANni jam spatium est, ex quo gratantia vota Applaudens fudit nostra Thalia Tibi : Namque prehendebas studiis condigna brabea, Jura Magisterii dum Viteberga dabat. En! nova nunc se offert occasio vota ferendi; Sub Christi signo praelia fausta subis. Praelia committis, sacra pagina tela ministrat, Stas contra atque hostem vulnere sternis humi. Salve Bellator spoliis ornate secundis, Saepius exuto laetus ab hoste redi! M. Gottlieb Stockhardt/ Miltit: Misn. C 2 Esto ESto Lacon Clio; plus cordis, paucaque verba Ponito: Tischerus, dicito, plura vovet. Postquam Theilogicas docte cognoverit artes, Conscendit Cathedram Nitzschius, haecce sient. Caetera det Numen, Fautores atque Parentes, Nam digni merito digna brabea ferunt. H[ae]c stans pede in uno Commi-lito constans Joh. Georgius Fischer/ Coldit. Misn. FRugiser Autumnus nobis sua pignora profert, Et Tua, Mi Nitzschi, pagina docta refert. Namque hic moliris conscendere pulpita celsa, Ac reprobare probe, quae improba secta probat. Gratulor his ausis. Cedant Patriaeque, Tibique In fructus dulces ! Det, rata vota, DEUS! Clariss. Dn. Autori, Fautori atque Amico suo singulariter dilecto pos. Amandus Cunradi, Sora-Lus-S.S. Theol.Stud. I