R E G I O M O N T I XXIV. C. B. D. ILLVSTRIVM QVÆSTIO- NVM THEOLOGICARVM CIR-MORTEM CONSIDERATARUM PENTAS PRIOR Quam In Academia Bregelana Borus- sorum S v b P r æ s i d i o Viri admodum Reverendi Clarissimi [et] Excellenti[ss]imi Dn: Coelestini Mystentæ, S.S.Th: Doct: ejusdemque Professor. Publ. Ordinar: Cathedral: Eccles: Past: Consist: Samb: Assess: Spe-ctatissimi, Præceptoris ac Promotoris sui debita animi reverentia plurimura colendi, Publicæ ventilationi subjicit Christianus Sinknecht / R. B. Ad diem 18. Julij horis matutinis in Au-ditorio Majori. Typis LAVRENTII SEGEBADII Anno M.DC. XXXVI. DEUM TER OPT. MAX. Præpotentissimum meum Patronum, & clementissi-mum Patrem, Creatorem, Servatorem, ac San-ctificatorem, Dominum Dominatuum omnium Celsissimum. Humillimam meam subjectionem [et] inti-mam animi reverentiam. Ergaq[ue] Reverendos atq; Fidelissimos ejusdem Ministros Dnum: M. J O A C H I M U M B A B A T I U M, Dnum: G E O R G I U M C O L B I U M, Ecclesiæ Cathedralis Cneiphovian[æ], Diaconos Claris-simos [et] Docti[ss]imos Dnum: M. H E R M A N N U M N E U W A L D U M, Pastorem Coetus Haberbergesis , Excellen[t]em, [et] Doctissimum Dnum: C H R I S T I A N U M Freymuth / Ecclesiæ Fried- landensis, Pastorem meriti[ss]imum Literati[ss]imumq[ue] Dnum: J A C O B U M N I L S O N I U M, Pastorem in Almenhausen [et] Abschwangen Humani[ss]imum ac Pr[æ]- stanti[ss]imum, affinem meum dilecti[ss]imum. Dnum: Z A C H A R I A M R E I N H A R D I, Coetus Eu-laviensis, Diaconum longe Digni[ss]imum Vigilanti[ss]imumq[ue]. Dnum: J O H A N N E M Radewaldt / Pastorem in Steinbeck [et] Hewendorff Integerrimum Solerti[ss]imumq[ue]. Debitam animi mei gratitudinem, pro multa, quam erga me fovent, benevolentia, favore, & amo-re, munusculo hocce Academico, declarare ac commonstrare volui Christianus Sinknecht. Erga Vam vis sua vissimis verborum blan- ditiis, mors nobis mirum in sacra pic dulcoretur scriptura, dum horrens e-jusdem asperitas, somni Dan: 12. [...].2.1. Thess: 4, [...].13,14. quietis in cubiculo Esaiæ 56, [...].14. aliarumque rerum dul- [...] cissimarum, dulcissima appellatione, mitigaturac e-mollitur; humanæ tamen imbecillitatis est. toties mentem omnium nostram flebilibus imbui cogitati-onibus; quoties mortis eidem memoria occursat. Dum enim hæc eandem infaustum humanæ felicitatis sepul-chrum esse percipit, expavescere incipit, dum rigoro-sum peccati vindicem esse cognoscit, omnibus volu-ptatibus jam tandem rcpudium mittit, lencoque qua-si moerore paulatim contabescit, Verum non omnes hoc telum ferit: cum plurimi hic degant homines, qui vel inipsis calamitatum fornacibus, ipsas non persen-tiscant flammas, mortem dum nihili ducunt & asper-nantur: quales acolasti & anatchemata lib: Sap: c.2. re-periuntur; vel qui præpostero studio abrepti, eandem, per se rem omnium cercissimam, multis dubiorum tricis in volvere satagunt, quod multis, si non omni-bus, hæreticis, hoc in negotio, commune existit. Cum rrgo adversarij, in hoc passu lubricos inambulent glo-bos, operæ pretium nos facturos statuimus, si cum iis-dem, ut animus ex multis educatur labyrinthis, in cam-pum & arenam jam descendamus. Quod omne ut quam commodissime fiat, quinq[ue] prima vice, pro-ponimus quaestiones, ut in his, absque multis anfracti-bus, proclivis ad ipsam veritatem enodandam pateat aditus, Tu Deus annue coeptis! A Quæ- Q Quæstio I. An homo in statu integritatis mortalitati fuerit obnoxius: N. Hic nobis dicam olim scripserunt Pelagiani; cum his vero hodie adhuc Photiniani, & Pontificii, contra-riam partem ambabus quasi ulnis omnes amplexan-tes. Verum ut manifestæ falsitatis eosdem convinca-mus, statum quæstionis [s]. recte informabimus, quod fiet, 1. ambiguitatem, quæ in vocabulo mortalitatis delitescit, removiendo. Dupliciter aliquid dicitur natura esse mor-tale [(...)] [...], illud, quod morti infallibiliter secu-tutæ, jam destinatum est, & natura, ad destructionem, per successivam partium intericionem, propendet. Atque hoc modo, corpora Protoplafstorum, morta-litati neutiquam erant exposita. [(...)] [...] & abusive, pro qualibet moriendi potentia, eaque vel remotissi-ma, & ejusmodi, quæ durante natura, per eandem, in actum ipsum non perducitur. Atque hoc sensu pe-regrino sane & alieno, corpus Adami ab immortalita-te non erat exemptum & immune, non secus, atque surculus potentia est arbor, vel arbor potentia subsel-lium 2. nostram recte sententiam eliquando. Non dici-mus primos nostros parentes fuisse im mortales 1.poten-tia moriendi absoluta [et] perfecti[ss]ima, hæc enim soli Deo essentialiter competit 1.Tim: 6. [...]. 16. neque 2.impo-tentia moriendi ex dono creationis profluente, qua sola An-geli, & nostræ gaudent animæ: neque 3.impotentia mo-riendi, ex singulari Dei dispensatione, sic constituta, quæ solum glorificata concernit corpora. Sed 4. dicimus hominem primum fuisse immortalem, potentia non morien- moriendi, scilicet eum actu mori non potuisse, quia i-pse per naturales causas, ante peccatum, nunquam fu-isset corruptus; potuisse tamen ipsa potentia, quod, quia peccatis liberum aditum ad sui cordis penetralia permisit, eheu etiam factum est! His ergo præmissis nostram 11 opinionem sequentibus fundamentis in[æ]dificabi-mus. 1. imagini divin[æ], ad quam primus homo erat con-ditus. Erat autem imago Dei in homine, nihil aliud, quam illustris quædam conformitas, cum Deo [...]-[...], quem homo juxta modum capacitatis sua; expri-mebac. Exprimebat autcm eundem non suæ solum intellectu & appetitu, verum etiam externa corporis constitutione vel conditione, nempe immortalitate: dicitur enim Sap: 2. [...]. 23. hominem conditum, esse [...] [...], h. e. inexterminabilem, ut vulgata vult ver-sio; hinc etiam imago Dei, non in una aliqua similitu-dine cum Deo quærenda est, sed in omnibus, inde er-go etiam in immortalitate: cum corruptibile non fi-guretur in incorruptibili, & incorruptibile non sit i-mago ejus, quod est corruptibile. II. Divinæ comminationi; quacunque die de arbore commederis (Jehova dicebat) morte morieris. Ibi sane, quod est poena [...], non potest dici con-ditio quædam ipsius [...]. Et quis tantus in Deum ho-stis existeret, qui, Deum aliud dixisse, aliud autem aensisse, eructaret? dum homini, in vanum tantum terrorem, mortem naturalem, poenam peccati con-stituisset, Non sane hoc permittit 1. divina Justitia, qua ipse justus est, & justa facit omnia. Exod.9. [...]. 27. Deut:32. [...]. 4. Psal: 145. [...]. 17. Daniel:9. [...]. 14. neque 2. sanctissima ejus veritas Deus enim veritas est Joh. 14. [...]. 16. & non iniquitas in eo 1. Pet: 2. [...]. .22. justus & re- A 2 ctus Mal: 3. [...] 6. Heb: 6. [...]. 18. III. Qualitatum 1. harmoniæ 2. temperamen-ti Symmetriæ 3. indissolubili animæ unioni 4. præstan-tissimorum fructuum commestioni. IV. S. Scripturæ dictis, utpote Rom: 5. [...] 12. Rom: 6. [...]. 23. Rom: 8. [...]. 10. Sap: 2. [...]. 24.1. Cor:15 [...]. 21. [etc]. Coecutiant ergo adversarij, ad Solem, quem sugiunt meridianum; tenebras sectentur, dum sua, cui indul-gent, ignorantia, ipsam obfuscare lucem, gestiunt. Nos autem, cum nobis in propatulo sit, eosdem con-trariam sibi partem ipso quafi connubio defponfaflev ideo tantum, ut vel ratiocinio suo humano superbien-tes, sacram scripturam, quæ hac in re ipsis nihil patro-cinatur, sua depr[æ]dentur autoritate; vel ut satisfactionem Christi labefactent, ac si ille non pro nostris satissecisset peccatis, quoniam, ut dicunt, propter illa non est mortuus: merito ab illis divortium facimus, veritati ipsi justum tribunal offerentes, quo rem propriam, propria severitate ipsa defendat. Ut ne autem interea in ipso passu desistamus, ad sequentia progredimur e-[r]otemata & circa proposita[m] qu[æ]stione[m] ulterius quærim[us]. I. An imago Dei ipsa hominis fuerit substantia ? N. II. An imago [et] similitudo differant? N. III. An mulier etiam ad imaginem DEI sit condita ? A. IV. Animmortalitas fuerit donum supernaturale? N. V. An naturalis proprietas? A. VI. An imago DEI etiam in corpore qu[æ]renda? A [et] D ctus est, Rom: 3. [...]. 4. Num: 23. [...]. 19. 1. Sam: 15. [...]. 29. Quæstio II. An demortui, a Christo in vitam evocati, denuo iterum mortem obierint? A. Quæstionem hanc ut non nihilo succinctius eno-demus, præmittimus 1. Esse hanc rem qu[æ]stionis, non fidei. 2. posse de ea disputari probabiliter, non autem demonstrative. Ut autem interea nostra assertio suo eti-am valeat pondere, eam roboramus 1. Dicto ipsius Je-hov[ae], ubi Gen: 3. [...]. 19. inquit, Pulvis es, [et] in pulverem reverteris. Cum autem peccati radix, e corpore huma-no, inchoative, ipsa cinefactione, consummative au-tem, ipsa, ad vitam aeternam resuscitatione, exstirpe-tur tollaturque, & hi, qui a Christo resuscitati sunt, non fuerint mortui, ut solverent naturæ debitum, sed ut Christo darent occasione[m] manifestandi gloria[m] DEI. Joh:11. [...]. 41. ultro hinc sequitur, eosdem ex hac vita iterum discessisse, quia 1. peccati stipendium est mors Rom: 6. [...]. 23. Quia 2. illorum corpora nondum fue-runt spiritualia, glorificata, immortalia & incorrupti-bilia, sed animalia, corruptibilia, & mortalia 1.Cor: 15. v. 14. & per consequens ab ipsa lue peccati, & ve-nenata ejusdem radice, nondum prorsus immunia. Mortalitas enim pr[ae]supponit peccatum, cum ex peccato pro-veniat II. Resuscitatorum qualitatibus, [et] actionibus, pri-us quod attinet, in aprico est, corpora resuscitatorum non fuisse spiritualia, videbantur enim in corpore na-turali; quod posterius, in proclivi quoque est, actio-nes eorum non fuisse coelestes, & Angelicis similes, sed quia, idque non ex singulari dispensatione ([...] enim non est perpetua) comederunt ac biberunt, anima- A 3 les les & physicas. Patet ergo ex his, hos redivivos, quo-niam non ad coelestis, sed ad hujus vitæ consortium resuscitati sunt, morti vicissim obnoxios fuisse. Sed cum res illa captum racionis nostræ excedat, temeritas est, nostra nosratione, per abdita hæc, & nimium oc-culta, ita libere exspatiari. Quod enim in scripturis non est traditum, sine crimine ignoratur; non sine discri-mine indagatur. Satius ergo est, ut nos in his Dei ar-canis peregrinos esse profitceamur, & justo stupore at-toniti cum D. Paulo exelamemus. Quam imperscruta[...] bilia sunt Dei judicia, [et] ejus vi[æ] impervestigabiles! Ne er-go nimis diu his immoremur, ad alias ex hac propul lulantes tendimus quæstiones & quærimus. An demortui illi, quicum Christo resur-gente resurrexerunt, iterum denuo vita exiverint? N. An Angeli demortuos in novi[ss]imo diesint etiam exsuscitaturi? N. An homines per artem magicam defun-ctos excitare po[ss]int? N. Quæstio III. An terminus mortis sit fatalis: N. Quam Stoici semitam hoc in negotio, jam du-dum triverunt, eam Calviniani pleno iterum passu cal- care sunt aggressi, statuentes, absoluto Dei decreto, nullo causarum respectu prævio, terminum vitæ ulti- mum hominibus esse destinatum omnibus. Ut au- tem tem hæc abominabili horren[n]s detestatione, temeritas suo destituatur nervo, eidem, ut nostris postmodum fundamentis quam validissime supprimatur, sequen-tes prælibamus distinctiones 1. Distinguimus inter mortem simpliciter [et] determinative consideratam. Pri-mum quod attinet, certum est, mortem omnes homi-nes sub suum vocare censum. 2. Sam: 14. v. 14. Rom: 5. v. 12. Psal: 89. V. 49: quod secundum, in eo nodum a-liquem delitescere reperimus, quem dum Calviniani fatali mortis termino, divinitus nccessario constituto, nectunc, faciunt, ut eundem, causis naturalibus, qui-bus sibi homo ipsei vel suam vitam prolongare vel de-curcarepossit, resolvamus; distinguentes II. Inter præ- scientiam Dei, quæ vel grati[æ], vel ir[æ] est. Illa piis vitam pollicetur longævam, hæc impiis brevem præfigit ac constituit, nudaque tantum terminatur notitia, quæ quamvis sit infallibilis, non tamen exinde, propter hanc definito tempore; homini est moriendum, ne-cessitate: scilicet consequentis, sed tantum consequentia. His ergo præmissis sic pro nostra pugnamus sententia. I. Si divina providentia non removet causas naturales, utique mors hominis nullo, absolutæ necessitatis, ter-mino fatali clauditur. Connexio patet inde. Quia ut Deus caussis utitur naturalibus in producendo & effor-mando homine, ita ijsdem quoque eundem conser-vare, & in certis suis limitibus custodire satagit. Hos vero utpote decentes, dum ipse homo, qui libero ar-bitrio præditus est, pravo libidinis æstro percitus, tran-silire, variisque se vitijs venundare gestit, mortem sibi ipsi ultro, non a, fatali necessitate adsciscit & accersit. Hinc Hos: 12. v. 9. recte dicitur. Iniquitatis poena est illi, cui peccatum est. II. Si A II. Si DEus ipse vitæ terminum virtutibus & vi-tiis voluit esse limitatum ac circumscriptum, ipse mi-nime fatalis est perhibendus. Atque verum est prius, ergo & posterius. Major oppositione conditionati & absoluti stabilitur. Minor probatur 1. Dictis 2. Exem-plis. Dicta duplicis sunt ordinis: primi monstrant, ho-minibus Virtnosis, Pietatis, Probitatis, & poeniten-tiæ viam inambulantibus, longæitate[m] esse promissam, ut sunt Exod: 20. v. 12. Exod: 23. v. 25. Proverb: 3. v. 2. Proverb: 4. v. 10. Jerem: 18. v. 8. [etc]. Secundi contra-rium evincunt, dum contraria sectancibus mortem minantur subitam, ut sunt Deut: 30. v. 18. Ps. 55. v. 24. Proverb. 10. v. 27. Esaiæ 1. v. 10. Ps.109. v. 8. [etc]. Ex-empla eodem modo sunt introducenda. 1. illa, quæ pi-is vitam esse prolongatam evincunt & sunt in Abraha-mo Gen: 25. V. 8. 8. in Hiskia 2. Reg: 20. v. 56. Es.38. v. 6. I. In Ninivitis. Jonæ 3. v. 4. In Isrælitis, Num: 16. v. 4. [etc]. 2. Illa, quæ impios esse subito raptos exitu asserunt, & sunt ea 1. in cataclysmo primi mundi Gen: 6. v. 12.2. In Sodomitis Gen:19. 3. In Ahasia 2. Reg:1. V4. 4. In Absolone 2. Sam: 18. v. 14. 5. In pueris Betheliticis 2. Reg: 2. v. 24. [etc]. Perfricent jam frontem Calviniani: ad pestiferam, fa-talis necessitatis, auram ancennas solvant, plenisque quasi velis ad ipsa malorum velificentur ceraunia; dum ipsi ad clavum divinæ præscientiæ sedere, & eandem suæ rationis coarctare claustris satagunt: sentient tan-dem aliquando, durum esse contra stimulos calcitare! Act:9. v. 4. Nos autem ne nosmet verbis magis quam rebus ipsis oneremus, ad alias tendimus quæsti-ones, reliqua argumenta publico discursui reservan-tes. Quærimus ergo: 1. Annon I. Annon [ast]rorum cursus fatalem mortis terminum homini interdum pr[æ]finiat? N. II. Annon, qui violenta manu, vita sua cursum ipsimet fastere alla-borant, indistincte omnes sino damnandi? D. III. Annon, qui propter facinora, morte, per carnificem, a Magi-stratu plectuntur, singulisint vit[æ] [æ]terh[æ] extorres di-cendi? N. IV. Annon a[ss]iduis homo suspiriis maturam sibi mortem po[ss]it optare? D. Quæstio IV. An detur limbus Patrum? Assertioni hujus, Pontificij tanta certe familiari-tate sunt addicti, ut Bellarminus, contrariam senten-tiam in Ecclesia inauditam esse, fidenter affirmet, lib: 4.de Christo cap:II. Verum, ut ipsa hujus rei veritas, quam ipsi multis incrustant mendaciis, clarissimo e-nitescat radio, sequentes ijsdem opponimus hypothe- B ses. ses. I. dicimus, esse eorum opinionem omni scripturæ fundamento desolatam II. Scripturam sacram duos tantum recensere locos Luc.16. v.22.23. Mar:16, v.16 III. Esse nullas post mortem poenas temporales, sed omnes cruciatui subjectos, cruciari igni inextinguibili Math:3. v. 12. & 25. v.46. æternum ipsis expectandum esse exitium 2. Thess:1. v. 9. id quod & alia dicta pro-bant, ut sunt Esa:66, v 24. Apoc: 9. v. 6. Math:8. v. 12. IV. Deanimabus piorum sacram sic loqui scriptu-ram, quod colligantur in fasciculum viventium I.Sam: 25. v. 29; quod sint in manu DEI, & non tangat illas tormentum Sap: 3.V. I. quod Christus poenitenti latro-ni, nullius limbi mentionem faciens, statim vitam pro-miserit æternam Luc: 22. Hinc & David cum omnibus certo piis suam in manus Dei commendat animam Ps: 31 v. 6. Hinc & ad Deum, qui eas dederat, redeunt Ec-cles:12. v.7. v. Hanc de limbo opinionem, passioni & merito Christi, dirum indicere certamen ac si parum illa, Piis in V. T. antequam in ara crucis peracta fuit, profusset: cum distinguendum fit inter tempus, & me-ritum mortis. Meritum mortis semper profuit, et-iam antequam fuit, agnus enim Dei dicitur occisus ab origine mundi Apoe: 13. v. 8. non tantum ratione de-creti & promissionis: sed etiam ratione fructus & effi-caciæ, cum Christus dicatur heri & hodie Heb: 13.V.8. Bipatentibus ergo quasi portis, Patribus, qui se in V. T. certa fide & spe in meritum Christi sustentarunt, vita patuit æterna. VI. Opinionem illorum sibim et ipsi non constare. Quod si enim animis piorum, in limbo olim hospitantibus, per Christum, ad coelos, postmodum patuit exitus, sua 1. facilitate corruet di-ctum Salomonis, quod ica lignum inquocunque loco ceci- cecideric, ibi erit & manebit Eccl. II. [...]. 3. Palpum si-bi ipsi 2 Jobus obduxid dum Redemptorem suum vi-vere, seque ipsum coram mox intuiturum infallibili-ter statuit. Job: 19. [...].26 3 vanæ spei illectamentis Jacobus ita fuit fascinatus, ut injuste dixerit. Domine expecto salutare tuum Gen: 49, [...]. 18. 4. Ipse Chri-stus tum a veritate multum discessisset; cum Abraha-mum, Isaacum, & Jacobum etiamnum Deo vivere di-ceret Luc. 20. [...] 38. Si ergo quispiam hos Patres ab in-tuitu & visione Dei (in quibus vita æterna fundatur Joh: 17. [...]. 24. I.Cor:13. [...] 12.l. Joh:3. 2.) tum tem-poris fuisse remotos asserit, Deum is mendacii arguit. Ast horrenda hæc est blasphemia, quæ vel in æter-num flammis ultricibus est expianda; cum Christus sit ipsa veritas Joh: 14. [...]. 6. In cujus ore non inventus fuit unquam dolus 1. Pet: 2. [...]. 22. [etc]. Hæc ergo opi-nio, suo quo infecta est, turget aconito pestilentissimo, ita, ut illud, quia S. S. demoliri tentat, merito quili-bet sanæ mentis homo, abhorreat & detestetur. Nos autem, ut pio idem exsecramur zelo, ita eidem no-stras opposuimus hypotheses, ut harum vigore totum etehiscat, & exspiret: reliqua autem eorum argumen-ta, quibus hoc salvare conantur, indiscursu erunt pro-fliganda. Quærimus ergo tantum. Annon verus fuerit Samuel qui Saulo eterra apparuit? N. Quæstio V. An detur purgatorium? N. Quamvis pro hujus affirmatione, tanquam pro B 2 aris aris & focis pugnent Pontificii: tamen contra hos, ve-ritate ipsa animati, negarivæ patrocinium, in nos jam suscepturi sumus. Validissime autem hic pro nobis ipsa Sacra pugnat Scriptura, quæ a purgatorio in to-tum abhorret, dum I. bina tantum, animæ, corpo-reis vinculis solutæ, tradat susceptacula, quorum alte-rum in coelis, alterum in inferno fundatur. vid: supra [etc]. Dum II. piorum animis adi tum ad coeleste gau-dium, nullis incommodis assignet interruptum. Pro-batur hoc 1. Dictis. 2. Exemplis. Dicta sunt Gen:15. [...]. 15. ubi Deus ipse Abrahamum ita alloquitur: Ibis ad Patres tuos in pace (Ast qui transitus in pace esse po-test quem vel ipsa malorum lernea, in purgatorio, ad tcmpus intercludit) adambulant huic, etiam alia, ut-pote Esa: 57, [...]. Rom: 8. [...]. 14. & sequent: Luc: 23. [...]. 43. 2. Cor: 5. [...]. I. Philip:1. [...]. 23. Apoc: 14. [...]. 13. Exempla sunt (1.) Gen: 5. v. 24 ubi Enochus a Deo di-citur, absque ulla purgatorij mentione, in coelum ra-ptus, quod Syr: 44. v. 16. c. 49. v. 16. Heb: 11. v. 5. cla-rius exprimitur. (2.) 2. Reg: 2. v. II. ubi Flias vivus, absque ullo purgatorii interventu in coelum memora-tur raptus. (3) Lazari Luc:16. V. 22. (4.) Latronis Luc: 23.V.43. in cruce, qui ambo in coelum non autem in purgatorium felici pervenerunt auspicio. Dum III. peccatorum remissionem ad hanc tantum vitam restringit. Math. 18. v.18. Psal: 95. v. 8. Math: 9. v. 6. 2. Cor: 6. v. 2. Quæ omnia evidentissime demonstrant, in hac saltem vita, remissionem peccatorum, persidem & ministerium verbi, & Sacramentorum, obtineri, & non in illo quod fingunt Pontificij, purgatorio: imo & illa hic militant dicta, quæ ea, quæ in hac vita, non autem in purgatorio egimus bona, in judicium adduci adduci monstrant, ut nempe Math:15. [et] 35. I.Cor: 3. 8.2.Cor: 5. v. 10. Gal: 6. v. 5. Apoc: 14. v. 13. Dum IV. Christum plenissima sua obedientia, ac passione innocentissima, non tantum pro originali, sed etiam pro actualibus nostris peccatis sufficientem exolvisse mercedem; eundemque poenas peccatorum nostro-rum sibi imponendo, pro poenis temporalibus, & æ-ternis, propter peccata nobis debitis, sufficientissi-mam satisfactionem Deo præsticisse demonstrat. Quo-ad primum quidem, Christum nempe in se nostra su-stulisse peccata, dicta sunt Esa: 53. v. 6. Joh: 1. v. 29. 1. Pet:2. v. 24. Quoad secundum, Christo nimirum no-strorum peccatorum poenas esse impositas, dicta sunt. Esa: 57. v. 4, & 5. Gali:3. v. 15. Liberavit nos a potestate Satanæ Ebr: 2. v. 14. ab ira Dei. 1. Thess:1. v. 10. a mor-te & inferno Hose: 13. v. 14. I.Cor: l5. v. 55, 56, 57. a da-mnatione Rom: 4. v. 1. Liberavit nos a peccatis, imo ab omnibus malis, quæ cuncta supra recensitis, con-cluduntur. Summm ergo, suæ acerbitatis, virus, Pon-tificii, inmeritum Christi evomunt, dum illud ita ex-tenuant, ut potentiam eidem, homines a peccatis e-mundandi; derogent plenariam, adeo quidem, ut purgatorrum iidem succurrere, robur & iricrementum majus addens, plenis eloquantur buccis. Quo etiam odio in sacram exæstuant Scripturam, Vatiniano & novercali crudelius illud est: eam enim suæ rationi fa-ciunt ministram, dum prima, in enodandis contro-versiis, subsellia, suis tribuunt traditionibus, Sacram Scripturaram ad illas permetiendo, & perponderando. Sed facem accendimus, ut diem illustremus, dum mul-tis rancidas ac putidas illorum opiniones aperire co-namur. Quapropter iri ipsoveritatis meridie. neque B 3 plu- pluribus cum ipsis certare, neque ulterioribus argu-mentis futilia eorum absorbere, opus esse statuimus, cum illa quæ proferunt illi argumenta, non ex fonti-bus Israelis, sed ex purulento traditionum limo sint exhausta omnia. Quærimus ergo tantum. Annon in gratiam purgatorii fiat, de mortuis precari misericordiam divinam: N. An defunctorum animæ redeant [et] molesens? N. An detur limbus infantum? N. D E O S O L I G L O R I A. Ad Præstantissimum Dn: Re- spondentem. [...] A [...] [...] [...] [...] [...] M. Valentinus Baumgart. Ad Literatissimum & Præstantissimum Dominum Respondentem amicum suum dile-ctum. SUnt, queis arridet mortis depingere formam, Externam vario fuco ac emblemate miro: Ossa illi oblonga ac habitum messoris adaptant. Ast hi deludunt tantum sensoria nostra Figmento tali, fallunt, falluntur [et] ipsi. Tu meliora sapis, qui internam mortis adumbras Plenius Effigiem: quid sit? quotuplex siet? [et] qua Adveniat ratione Homini, qu[æ] Causa sit ejus? Vero struis sapiens, qui destruere audet, eidem Ne dubita, adversum caput objectare repente, Mislentæ Clari fretus munimine tuto. Adstantum fama clamaberis ore disertus, Et partum decus ingenio sine morte vigebit. scribebat M. Hieronymus Ernesti Erffurto-Thuringus. In disputationem Præstantissimi ac Charissimi sui contubernalis. R Es se rite probat, multos grandava per annos, Esse aconita rosis subdita, sæpe bonis, Perdunt namq[ue] suum lern[æ]um forte venenum Flori cognato cum sosiata loco. Omen inest facto, tacito quia murmure mortem Signat, qu[æ] vultu fert aconita suo. Terrent hæc hominem, nisi certa medela paretur, Æternum occidunt: ast rosa svavis adest Vox mellita Dei, qua mox aconita dehiscunt Mortis, cum Sanctis sit per amica quies. Ergo tibi ridet Pietas, Docti[ss]ime Sinknecht Mortis dum Sancto verbo aconita teris. Dogmata fada putant; tibi laus exinde nitescit Ceu rosa. Macte tua mente, beatus eris! Amoris & honoris contestandi ergo scribere voluit Christianus Frisius. Fridl. Prus.