Q. D. B. V. DE JURIS SCIENTIA PATRITIO NE-CESSARIA, OCCASIONE L. 2. §. 43. ff. de Orig. Jur. Exercitatio Sabbathina III. Quam SUB PRÆSIDIO DN. SAMUELIS FRIDERICI WILLERBERG / D. & Prof. IN ATHENÆI GEDANENSIS AUDITORIO ORDINARIO, D. II Martii MDCCXX. HoraXI. Instituent RESPONDENS GABRIEL SCHUMANN, Jun. Ged. ET OPPONENTES JOH. FRIDRIC. SCHUMANN, Ged. DANIEL SCHUMANN, Ged. GEDANI, Typis JOHANNIS ZACHARIÆ STOLLII, SENATUS ET ATHENÆ TYPOGRAPHI, V I R O NOBILISSIMO, AMPLISSIMO CONSULTISSIMOQUE DOMINO JOHANNI ARNOLDO SCHUMANNO, Collegii Scabinalis in Patria Assessori, PATRI omni cultu pietateque filiali æternum colendo, Hæcce offert ac consecrat. Filius obsequentissimus Gabriel Schumann. L. Necessarium 2. §.43. ff. de Orig. Jur. Namq[ue] cum dixisse: turpe esse Patritio, [et] nobili, [et] cau-sas oranti, jus in quo versaretur ignorare. Conspectus. I. Arios, pro temporum & rerum publicarum diversitate, significatus nomen Patritius ha-buit. Erant tempore Romuli majorum genti-tium Patritii, seu genere & sangvine clari. Erant etiam minorum gentium tales, qui in dignitatem patrum cooptati erant, de quibus Cicero lib.9. Epist. 21. Vertran. ad Tacit. lib.11. Annal. c,25. verb. vetustis- simum quemque. Sub Imperatoribus, inprimis Con-stantino M. Patritii dicti Consiliarii Principis, qui quasi Patres Imperatorum honorati, & dignitate iisdem proximi habiti, ac Præfectis Prætoriorum prælati. L.3 C. de Consul. lib.12. §.4. J. Quib. mod. patr. pot. solv. Perez. ad C. d. t. n.7. seqq. II. Imitatione quadam veteris Reipubl. appellatio Pa- )( 2 tri- V Qui dicti Patritii apud Roma- nos I. qui hodie tales dicantur. II. Ratio cur ab illis jurium Sci-lentia requiratur III. extenditur Sententia ad jus naturæ, publi-cum & privatum IV. amor in li-brariam suppellectilem ostendit amorem erga literas V. Turpe quomodo in lege nostra accipi-atur VI. de incom[m]odis ex igno- rantia juris Augustini Sententia. VII. Seqvuntur inde in judice corrupti affectus VIII. Æqvitas cerebrina IX. inopia in supplen-do jure, quod partes non allega-runt X. imperitia in criminum in- qvisitione instituenda IX. quan-do legum imperitus Judex esse possit XII. ad advocandum juris notitia Patritio necessaria. XIII. tritiorum in nobilioribus civitatibus, ad eos translata, qui ex antiqua familia sati, seu nati sunt a parentibus antiquæ familiæ senatoriæ, & spem habent eligi in Senatum. Germanis dicuntur die Geschlechter / Abe- liche / Rahtsfahige. Knipschild. de Jurib. [et] Privil. Civit. Imperial. l.2. c.8. n.27. c.29. n.49. [et] lib.3. c.38. n.41. seqq. III. Si hoc autem, quod Patritiis spes sit, magistratus munus obtinendi, quas hactenus usu quoque confirma- ta, certe ab illis etiam requiritur, ut juris scientia in- structi sint. Tholosan. de Republ. lib.10. c.4. Ad illud enim civitas est administranda, & subditorum actiones dijudicandæ L.13. C. de Sentent. [et] interlocut. Ut vero præliis imperitus ad pugnandum dux, navi ignarus ar- tis navigandi gubernator, viæ monstrandæ coecus non est idoneus; ita judicum muneri aut cæteris rebus Ci- vitatis administrandis idoneus esse nequit, qui juris ignarus est, quod in lege nostra ut turpe in Patritio annotatur. IV. Hæc necessitas jura sciendi capienda tam de jure naturali est, quod omnibus hominibus impositum, & ignorantia ejus non minori t.t. C. Si advers. delict. non mulieri L.38. §.2. ff. ad Jul. de adult non militi L.1. ff. de Obseqv. par. præst. non rustico proficit L.2. C. de in jus voc. neque in delictis exceptio contra illud admit- titur L.38. §.1. 2. 3. 4. ff. ad L. Jul. de adult. quam de jure publico, quod versatur circa foedera, pacem, bel- lum, lum, legationes, vectigalia, fiscum [etc]. Knipschild. d. Tr. l.2. c.8. n.55. ut & jure privato, civili scilicet vel statutario, quod norma est civilium actionum, ad quam justitia earum exigi debet. V. Haut dubitare liceret, in illis ad jurium horum no-titiam esse appetitum & amorem, qui cura & sumpti-bus omnis eruditionis locupletissimas sibi possidendas compararunt bibliothecas. Ut enim vetus habet ada-gium: Nihil cum fidibus graculo, nihil cum amaricino sui, ap. Gell. Noct. Attic. lib.20. c. ult. ita nihil commercii cum suppellectile libraria habere videretur animus, qui non æstuaret in jurium notitiam. Econtrario tamen deferbuisse illum colligere liceret, quando in libros & juris autores mos fieret nimis vile ponendi pretium. VI. Turpe dicirur in Lege nostra esse Patritio jus igno-rare. Non quod juris aut judicis turpitudine notare-tur, quia juris ignorantia nullibi pro tanto delicto re-putatur, sed quod, ut indignum ad pudorem incuti-endum, ista valeat. Ita turpe in hoc sensu Cicero ac-cipit lib.2. de Invent. §.73. Et plagiario literario tur-pe est, si, suppresso autoris nomine, scripta ejus pro suis divulgat. Dn. Ludovic. in Doctr. Pandect. tit. de L. Fab. Plagiar. §.2. VII. Sunt autem incommoda & mala, quæ ex juris ignorantia Patritii seqvuntur. Augustinus lib.19. de Civit. Dei c.6. de illis in genere statuit: quod sæpe innocens )( 3 luat luat pro incerto scelere certissimas poenas, non quia illud commisisse detegitur, sed quia non commisisse nescitur. Ac per hoc ignorantiam judicis esse calami-tatem innocentis. VIII. Præsertim hæc mala seqvuntur, quod a corruptione affectus vacui non reperianrur, ut, juxta L. Observan-dum 19. ff. de Offic. Pr[æ]s. ad quam vide Disp, nostram de Passsionibus animi in Judice esse debent in judice, si au-toritatem constantis & recti judicii velit obtinere, sed vel clementia vel rigore vulneratur justitia, prout amor vel odium regnat in persona judicis. Nathen. de Justit. vulner. P. 1. tit.3. IX. Æquitas, quæ regina juris dicitur Zasius in L. 84. ff. de V. O. n.11. atque tam in restringenda quam exten-denda lege attendi debet Vincent. Placc. de JCto per-fecto c.4. §.21. [et] c.5. §.11. si modo secundum legum normam mensurata, &, verbis legum deficientibus, per rectam rationem deducatur L.8. C. de LL. L.18. ff. eod. Bachov. ad [...] p.71 Christin. V.2. Dec.62. Anton. Faber lib.11. Conject. cap.9. pr. Nathen. c. Tr. tit.5. cap. 2. ex indigesto animi motu, vel autoritatis præjudicio de-torquetur in foedam iniquitatem, ut larva tantum æqui-tatis sit, veramque æquitatem mentiatur. Dicitur hæc cerebrina & imaginaria æquitas, quæ jure omnium odio exposita Klock. Tom.2 Consil.3. n.72. Mynsing. Cent. 6. Obs.63. Ahasver. Fritsch de Peccatis Qu[æ]stor. [et] Of-ficial. Concl.7. Dn. Thomas. Disp. de Æqvitat. cerebr. L.2. L.2. C. de Rescind. vend. c.1. §.4. seqq. Quod cerebri-num idolum si sequi velimus, nihil in jure certum erit, quibuslibet ad quamlibet imaginem suas visiones detor-quentibus, inquit justus Oldekop. Observ. Crim. tit.1. Obs.4. n.16. Et hac æquitate læsi Allobroges miserunt ad Principem, diserte petentes, ne liceret judicibus & senatui ex æquo & bono judicare, seu specie æquitatis vim autoritatemque legum eludere. Conan. lib.1. Jur Civ. c.11. n.2. X. A judice requiritur, ut jura, quæ desunt partibus vel Advocatis earum, suppleat in L. un. C. Ut qu[æ] des. advoc. part. Coch. in Praxi fori Germ. P.4. c.23. §.5. Quæ suppletio extenditur ad jura quoque publica, & in pri-vatis fieri debet, tam in illis quæ ad causæ merita per-tinent, quam quæ ad processum, de quo themate ex in-stituto agit. Dn. Zaunschliffer de Officio Judic. supplet. At quomodo hoc fieri potest, si in scrinio pectoris pa-rum vel nihil jurium reconditum habeat judex? XI. Sicubi autem ullis in causis juris scientia necessaria, in inquisitione criminum ea maxime requiritur, ut ju-dex declinet a se illam interminatam Numinis abo-minationem. Proverb. XVII. 15. Per eam hic dijudi-canda sufficientia indiciorum ad inquisitionem, caute instituendum examen cum inquisito, æstimanda dicta & valor testium, dictanda tortura ac definitiva senten-tia vid. Tiraquell. Ambrosin. de Modo formandi Proc. Informat. Henrich Michael. de Inquis. Crim. cap. 7. seqq. 7. seqq. In hac inquisitione de maximis bonis hominis, fama scil. & vita, agitur, non de glande legenda aut titivillitio. Ergo ut sit justa, ad juris & justitiæ regulas facienda, quas nosse judicem oportet. XII. Omnibus hisce, quæ hactenus in medium prolata, obstare videtur, quod Magistratus tamen & plerique Administratores pro-vinciarum apud Romanos fuerint milites, & ita armorum, non jurium, gnari. Ac hodie adhuc videamus mercatores, opifices aliosque legum imperitos judicum muneri admoveri, qua de re queritur Ernest. Cothman. Vol. 1. Resp. 13. n. 49. Distingven-dum erit inter potestatem & potentiam seu habitum judicandi. Illa quidem illiterato & LL. imperito competere potest, velut potestas ac servitus prospiciendi coeco. Modo adsit peritorum in jure assessorum auxilium, quorum decretis potestatem suam de-inceps judex communicet, ut sententia vires accipiat. Nov. 82. pr. vel modo in Collegio concurrant jurium periti, quorum eru-ditione & votis causæ ad normam juris dirigantur. Ob hujus de-fectum judex esse nequit, qui legum notitiam non habet, quia in eo facti impossibilitas est, quæ obstat suscipiendo & peragendo muneri. arg, L. 4. §. 1. ff. de Statu liber. L.55 ff. Fam. ercisc. Ziegl. Dicast. Concl. 1. §. 18. [et] 19. Coccej. Dissert. de Judice jus ignor. cap. 1. §. 17. seqq. XIII. Extra munus judicandi Juris Scientia ad postulandum Pa-tritio quoq; necessaria est. Hoc ex eo colligitur, quod Joh. Volck. Bechman. in Comment. Pand. Theor. Pr. ad L. 2. §. 43. ff. de O. J. commentatur: patere ex lege nostra apud Romanos Patritios & Nobiles etiam causas in foro orasse; quique eos taxat, qui existi-mant ad rabulas & forensia pecora munus advocandi tantum per-tinere. Et certe, a Patritiis & Nobilibus postulandi munus non usquequaque declinari, dies docet, quod sciant & intelligant, laudabile vitæque hominum necessarium id esse, idque maxime principalibus præmiis remunerari L. 4. C. de Advocat. div. judicum.