EXERCITATIONUM JUSTINIANEARUM TERTIA Continens Annotationes ad Libri primi Instit, Tit. 12. 13. 14, 15. 16. 17. 19. & 20. Quam SUB PRAEESIDIO JOHANNIS BRUNNEMANNI Phil, & J.U. D.atq ; lnstit, Profses. Publ. Examinandam proponet JOHANNES-CASPARUS a BENE- KENDORFF Eq. NEO- Marchicus, Ad diem XIII. Novemb. Anni 1641. Literis MlGHAELIS KOCHII, Magnifico, Nobilissimo ac Strenuo V I R O Dn. JOHANNI GEORGIO a Born / Illustriss. ac Potentiss, Principis ac Domini, Dn. FRIDE-RICI WILHELMl Marchionis Brandenburgici, &c. Sacri Rom. Imp. Electoris &c Archi Camerarij Con- fiiiario fidelissimo & Neo Marchiae Can- cellario dignissimo, ET Nobilissimo, Clarissimo & Consultissimo V I R O Dn. MATTHAEO WESEMBECIO JCto Celeberrimo, ejusdem Sereniss: ac Celsiss: Electoris Brandenburgici Consiliario Dicasterij majoris meritissimo, ac p. t. Legato in Comitijs Imperialibus spectatissimo, D.D. Cognato & Tutori, Dnn, Patronis, Fautoribus ac Promotoribus suis aeviternum colendis, Hoc studiorum suorum specimen In debita obstrvantia ac gratitu- dinis signum D. D. Johan-Casparus a Benekendorff Respondens. CUM DEO. Ad Tit. 12. Utilitas Tituli in exercitio juris patriae potestatis, & restitutio-ne bonorum adventitiorum etiam hodie conspicitur. Ad pr. Si pater propter dignitatem e potestate avi libera-tus, liberi ejus in potestatem ejus, mortuo avo, recidunt per Nov. 81.6.2. Ad §. I. Deportationi successit hodie bannu Imperij, quo omnia officij genera alicui praestari prohibentur, non unius civitatis, Schnei-devv, hic n. 14. sed relegatos etiam hodie amittere porestatem patriam videtur sentire Wesemhec. hic quod non placet. Restitutus specialiter & plene patriam potestatem & bona omnia recipit per l. 3. ff. de sent.paßis & restit. Si vero tantum generaliter & communiter tum poenae tantum gratia sit, & reditus in patriam con-ceditur alia jura non restituuntur l. 4. & 5.C.de sent. paßis. Harpr. hic n. 12. Mejer. in d. tit. ff. n. 2. & seq. Ad §. 3. Cum servitutem poenae per N0V. 22. c. 8 & a Consvetudine abolitam esse tralatitium sit, quaeritur: An hodie per hanc poenam, sicut & per damnationem ad triremes, carcerem perpetuum &c. pa-tria potestas amittatur, cum civitas omnino hodie licet non libertas amittatur, secundum Mejerum hic in ff. th.102. sed cum civitas per con-sequentiam tantum per hanc servitutem poenae amitti videatur & da-mnati hodie habeant testamenti factionem, quae non retineretur, si civitas amitteretur, per l. 7. §. 3. ff. de interdictu ideo nec civitatem hodie amitti verius est. Ad §. 4. Hodie omnis dignitas, quae a curia liberat, (vid. I. ult. C. de decurtonib. lib. 10.) etiam a potestate liberat patria, ut Consulatus, Episcopatus, Magisterium militum per Nov. 81. c. I. quoad onera sc: non commoda, unde fiiij in eorum potestatem recidunt, d. Nov. c. 2. unde limitatur pr.h t. JCtos autem esse solutos propter datam fa-cultatem respondendi nunqua legimus. E. nec hodie Doctores Ber-lich. part. 2. concl II .n. 13. Monachismum liberare communiter statuitur ob regulam in c. cu ad monast. 7. de statu nonach. & in l. 21. ff. de adult. sed videtur senten-tia negansesse verior per l. 56. §. I. C. de Episcop, ex Specul. Berlich.p. 2. d.con- a.d. conclas. II. n. 54. diversa est enim species sub jectionis & potestatis Rittersbus. ad Nov. p. 1. 1.c.n.46. Ad §. 5. Capti (non transfugae l. 19. §. 4.ff. decaptiv. nec qui se sponte dediderunt l .17.t. aut sponte manserunt l. 20. pr.d.t.) ab hostibus (non latronibus l. hostes 24. d. tit.) si revertantur non ad hostes redituri l. 5. § 3.d.t. (pretio tamen alio redemti, tum de-mum si pretium restituant, interim pignoris jure redemtori obligati, l. 17. C. d. t.) recuperant omnia jura, integra sc. per.l. 18. C. d. t, & jure novo etiam uxorem Nov. 22. c. 7. Quod fines nostros non excessit, postiminio tamen redire potest per l. 20. § I. ff. d. t. Ad §. 6. Liberum relinquit lex sin. C.de emancipat. An quis (Iegi-tima enim plane explosa) Anastasiana vel Justinianea emancipatio-ne uti velit. Sed an etiam extra judicium ultima fieri potest ? A. hoc l. 36. ff. de adopt. quae corrigi videtur a d. l. sin. ibi judicis tribunal &c. Sed An coram Magistratu municipali ? A si lex municipij id dederit L. I. C. d. t. aut longa consvetudo d. l. sin. Emancipare tacite videbatur parens, qui per decennium filium se-paratim degere permiserat. l. I. ibi diu passus C. de patr. pot. Wesemb. hic in rubr. Ex quo nata no Saxonici tantum fori, sed generalis fere con-svetudo, qua qui seorsim a patre, ejus tamen permissu, degit ac propri-am familiam constituit statim pro emancipato habetur Constit. Aug. 10. p, 2. & ibi Dan. Moller. & Bened. Carpzov. d. Const. def. I. Bertich.p. 2. concl. II. n. 23. & seq, & Heig. hic. n. 15. Harpr, hic, n. 7. & Zasius adI. 107. n. 4. ff.de V.O. Ad §. 8. Praesens & non contradicens pro consentiente habetur, non tantum in commodis, per l. 18. ff. mandati. sed etiam in damno, quod contra dicendo impedire possum, Menoch. lib. 6.praesumpt. 99. n. 15. si sc ; adminiculum aliquod concurrat, ut actus aliquis positiv 9, locus judicii ut hic, favor personae, temporis diuturnitas, animus, fraudandi &c. Menoch. d. l. n. 22. & seqq. Invitus tamen hodie filius ex ijs causis, ex quibus exhaeredari potest ex Nov. 115 etiam emanci-pari potest. Mynsing. in §. ult. h. t. Ad§. 9. Nuptiae quidem no liberant e potestate patris, nec filij per §. hunc & l. 22. §. 12. ff. solut. matrim, nec filiae l. a. §. I. ff. d. t. sed de consvetudine generali Vult. in tit, de patr.post. §. 2. n. 3. Rauchbar. p. 2, q. 18. n. Berlich. d. conclus. n. II. & seq. Et prae sertim in foro sa-xonico filiae liberantur per nuptias, licet aedibus & mensa patris ad-huc fruantur. Dn. Bened. Carpzov.p. 2. jurispr. Constit. 30. def. 2. Ber-lich. d. l, n. 45. Commoda tamen hi, sicut & qui seorsim degunt, fili-orumfam, retinent ut successionem. Bl. in. l. 8. n. 6. C.de fuit & legit. Modest. Pistor. p. 4, q. 131. n. 3., & 41. Berlich. d. I, n. 29. Ad §. ult. Excipiuntur certi casus: I. Si pater durius filium contra pietatem tractaverit l.ult. ff. si a parente. 2. Siagnoscat legatum hac conditione l. 42.ff, de condit, & demonstrat, aut patri ea conditione quid promissum. 3. Si peccandi licentiam filiabus imposuit. l. 12. C. de Episcop. aud l.ult.C, de spectacul. 4. Impubes arrogatus pubes fa-ctus, si emancipari velit l. 32. ff. de adopt. 5. Si minot arrogatus in ipsa arrogatione circumventus l. 3. 6. ff. de min. 6. Pater qui secun-das nuptias incestas contrahit. Nov. 12. c. 2. Ad Tit. 13. Ad §. I. Verba in capite libero non ad tutorem cum Bartol sed ad pupillum cu glossa referimus, ut sc. nulius potestati debeat esse sub-jectus, sicut & L.12. Tab. liberum caput N quod sui juris est appellat. Hodie in omni tutela decretium Magistratus intervenire debet, Reformat. Polit. zu Augßpurg Anno 1548. tit, Von der Pupillen &c. nisi a testatore id remissum. Dd. in V §. 1. J. de leg. agn. tut. Tutor in testamento datur aut codicillis testamento confirma-tis l.3. pr. ff. de testam. tut. modo testamentum habet effecfum l. 9. ff. d. tit. Unde & in testamento inter liberos datio extranei tutoris no valet per l. 21. §. 1. C. de testam. licet in testamento no justo datus con-firmandus sit I. 3.ff.de confirm.tut, & in eo quod ob praeteritos libe-ros aut injustam exhaeredationem nullum est, tutelae tamen datio ju-re novo valet per Nov. 115. c. 3. in fin, Schneidvv. ad §.permissurn. h. t. n. 8. non autem datur nisi ei qui in potestate est atq ; adeo etiam ex-haeredato per l. 4. & l. 10. §. 2.ff. de testam, tut. Don. lib. 3. c. 4. & ibi Hillig. Treutler. & ibs Bachov. vol. 2. disp. 8. th. 2. lit. B. Harpr. hic n. 13. Nam exhaeredatio non statim, fed demum post aditam haereditatem jus sui haeredis extingvit l. 20. pr ff contra Tabb. Ad §. ult. Qvi Tutores non ut oportet dati, interdum confirman-di sine inquisitione, ut si pater emancipato ut hic vel puberi l. 6. ff. de conf. tut, aut non justo testamento &c, dedit l. 3. d.t. vel si extraneus pupillo a se haeredi scripto l. 4. d. t. vel ex inquisitione, ut si mater de-dit l. 2. d. t. aut pater naturalis l. 7. d. t. aut patronus l. 28. §. ult. de testam. tut. Effectus horum est, I. quod ante confirmatione nec ejus periculo tutela sit, nec excusatione opus sit, l, I. & 2. C. d. t. Clarus §. testamentum q.10. n. 4. 2. quod confirmatus pro testamentario ha-beatur. Don. lib. 3. 5. 5. Everh. loc. 2. n. I. Ad Tit. 14. Ad pr. Ratio in l. 9. ff. de his qui sui &c. & tum pater non tenetur nisi de peculio & de in rem verso nisi intercessit, per l. 21. de admin. tut. sed si a judice tutor datus, pater filio consentiens tenetur in soli-dum l. 7. ff. de tut. Myns.n. 8. Ad §. 1. Furiosus si intervalla habet, non tamen potest tutelam ge-rere. E. §. hic intelligendus si perfecte sapiat Hotom. 4. obs 6. Ad§. 5. Qua mvis sub conditione si volam nulla fiat oblagatio per l. 8.ff.de O. &. A ita tamen tutor dari potest, si volet, tutor esto l. 23. §. I. ff, h. t. ubi invitus non fit. Ad §. 4. Quamvis alias institutio haeredis ex re certa valeat detra-cta rei mentione per l. 1. §. 4. & l. 10. ff.de justit. hared, certatum tame rerum vel causarum tutor dari non potest, ne deducta quidem rerum mentione per l. 12 &.13. ff. h. t. ad universitatem tamen rerum qua-rundam v. g res Syriacas utiliter tutor datur l. 14. h. t. idq ; ex consve-tudine potius quam ratione juris, nisi dicatur administrationem non ipsam tutelam ita dividi Harpr. hic. n. 6. Ad §. ult. Nonnunquam tamen ex identitatis, aequitatisq ; ratione ac ubi materia favorabilis est v.g. in legatis, ad ulteriores gradus per extensivam interpretationem vox filij trahenda est per. I.84 & l. 201. & l. 220. §. l. ff. de V. S. Goedd add. d. l. 84. n. 2. & ibi Forn. Alci. Brech. Cum autem favor id hoc loco non postulet, cum melius forte per ju-dicem prospiciatur, quam unus omnium tutelis oneretur, extensio etiam illa hic locum non habet, ubi tamen nullus habet testator filios impuberes in potestate, appellatio filiorum nepotes complectitur, ne actus pereat. ex P. Fabro Hillig, in Don. I. 3. c. 4. Iit. K. Ad Tit. 15. Ad pr.& §. I. Si per mortem, non emancipationem sublata patria potestas, Agnati & cognati pariter, ut ad successionem ita ad tutelam hodie vocantur per Nov. 118. c. 5. & Auth sicut C. de leg. tutel. adao ut si plures concurrant, ut patruus & fratrum filij, judex maxime ido-neum eligat periculo omnibus im minente per . d. Nov. 118. In jure ta-men Feudali & Saxonico mansit differentia agnatorum & cognato-rum, ut illi praeferantur, quamvis etiam tutor testamentarius agnatos etiam in feudalibus negotijs merito excludat Harpr, hicn. n. 61. Ad §. ult. Cum hodie cognatis etiam deferatur tutela, sequitur minima capitis diminutione tutelam hodie non tolli. Agnationis jus non semper per diminutionem capitis minimam tollitur, nam & emancipati fratres haeredes fratrum §. I. J. de suceeß. cognat. & sic etiam tutores. Idem in fratris emancipati filio l.ult.C. de legit. haered. Harpr. hic in fin. Ad Tit. 16. Ad §. 2. Deportati libertatem retinent sc: eam, quae jurisgentium est, non eam, quae jure Quiritium competit, ne obstet l. 5. §. ult. ff, de extraordin. cognit. & l. 4. §. sin. ff. de grad. Ad §. 6. Per maximam capitis diminutionem non ipsa cognatio sed jus & effectus ejus tollitur. Don. lib. I. c. 12. Ad §. ult. Requiritur autem hodie praeter decretum, de quo supra, quod decretum eriam se ad res extra territorium judicis sitas extendit Br. in l. legitimos 5. n. 9. ff. de legit. tut. ubi rationes habet. 2. etiam Inventarii confectio l. 7 ff. de administr. tut. alias dolo id neglexisse praesumitur habeturq ; suspectus atque infamis l. ult. C.de arbitr. tut. & juratam edere tenetur specificationem arg. l. ult §. 5. C. de jure de lib. Excipitur nisi pater id remiserit l. ult. C. de arbitr. tut. qvod tamen Magistratum non stringit, quo minus hoc injungere tutori possit. arg. l. 8. ff. de confir. tut. Si pater tutor, sufficiet nuda consigna-tio. Dn. Bened. Carpzov, p. 2. Jurupr. Const. 10. def. 9. n. 12. aliud in matre, quia cessat ibi ratio non n. exempta est a rationibus redden-dis Dan. Moller. p. 2. Const. El. 33. n. 4. ubi etiam plus sumtus requirit quam ut utilitatis adfert, omitti potest in ventarium per tradita Dam-houd. de tutor. c. 3.n. 27. 3. requiritur juramentum de procuranda w tilitate pupilli, quod in usu nonesse testatur Schneidvv. in tit. praeced, n. 17. & Rauchbar. p. 2. q. 2. n. 95. 4. promissio de defendendo pu-pilio l. fin. §. 3. C. de admin. tut. 5. Satisdatio de qua postea. Ad Tit. 17. Ubi successionis emolumentum, ibi & tutelae onus eisse debet hit & l, 73. pr. de R. J. Ratio in l.10. de R. J. l. un. §. 4. in sin. C. de caduc. tollend. Unde qui praeferuntur alijs in successione per statuta, praefe-runtur etiam in tutela, Br. in l. I. pr. deleg. tut. n. 1. & Dec. in d. l. 73. n. 1. nisi peculiaris causa sit, cur tutela deferatur, ut in Avia & matre, cujus causa pietas est non spes succedendi, ideo si quis ijs praeferretur in successione, non tamen in tutela. Salic. in Avth, Matri & Avia n. 11. C. quando mulier &c. Limitatur regula, nisi alterum repugnet pro-pter sexum aut aetatem d. l. 73 pr. & ibi Dd. .& l.2. ff. de R.J. Ad Tit. 19. Quamvis Tutela fratrum legitima non sit, non est enim liberorum patroni, qui in tutela legitima parenti succedunt & parentis emanci-pantis eadem ratio per vers. atqui patrono, ubi ratio dubitandi & vers. quoniam, ubi ratio decidendi, hodie tamen ex novi juris extensione legitima est per l. 4. C. h. t. & l.fin. C. de legit. hared. ubi legitimam, successionem habent. Minor 25. annis tutor vel Curator esse nequit hic & l. sin. C.de legit. tutor. ubi duplex ratio, declaratur autem hoc ut testamentarius & le-gitimus si minor sit, suspendatur interim administratio deturq ; inte-rim curator per l. 10. §. 7.ff. de excusat, tut. Sed an hoc quantum ad legitimum attinet, correctum esse dicemus per d. l. fin. ? A. tum pro-pter verbum vocetur, tum quia alias nihil novi d. l. fin. contineret, Heig. in § 13. I. de excusat. tutor. & ibi Hotom. Ad Tit. 20. Dies tutelae cedit a die aditae haerediratis l. 9. ubi Godofr. ff. de test. tut. Legata enim ad haeredes transeunt, l.1. in fin. & l. 2. quando dies leg. sed tutela non. l. 16. §. I.de tut. Ad §. 4. Pupillus dantis jurisdictioni debet esse subjectus, ratione vel originis vel domicilij l. I. ff.h.t.in sin. hoc ibi est ubi moratur, & ubi major pars bonorum l. un. C. ubi pet. Tut. & ibi Br. n. 2. Ad §. 5. De Antistite quod dicitur no observarur Schneidev. hic.n.3, Ad §. ult. Ratio reddenda ab omni tutore: exc: pater l. 6. §. 2. ubi Br. in pr. C. de hon. qua Iibb. rat. in pr. d. I. nisi bona pleno jure liberis acquirantur Boer. dec. 61. n. 11. hodie singulis annis reddenda. Clem, 2. §. ut autem de relig. dom. & Const. pol. An. I 577. tit. 32. quod & Au-gust, El. p. 3. C. II. constituit. Utinam id ubivis observaretur. ! SOLI DEO GLORIA.