DISPVTATIO THEOLOGICA De Reali Corporis & Sanguinis Christi in SS. Caena praesentia. Opposita Heterodoxa doctrin[ae] Calvinianorum Quam Numinis Triunius adjutu Et Amplissimae Facultatis Theolog: consensu SVB PRAESIDIO Viri Magnifici, Admodum Reverendi, Clarissimi Dn: JOHANNIS BEHM, S. S. Theolog. D:& P. P. Aulae Brandenburgico- Prutenicae Concionatoris, Sambiensis Consistorij Asses-soris, & Academiae Regiomontanae p.t. Prorectoris Public[ae] placid[ae]q[ue] ventilationi subijcit M. CLAVDIVS JOHANNES Thesseleff / Wijburga-Carelius. Ad diem 22. Junij, horis a 7. matutinis, in Auditorio majori REGIOMONTI PRVSSORVM, Exscripta typis Laurentij Segebadij ANNO M. DC. XXXV. Corollaria I. Num Judas Institutioni Dominici Testamenti inter-fuent [et] Sacramentum una cum reliquis accepe- rit? Affir. II. Num Her[ae]tici digni sint conviv[ae] S. Coen[ae], [et] num a nostratibus sint ad usum ejusdem coen[ae] admit-tendi? Neg. utrumq[ue] III. Num ij quibus lis interest salva conscientia admitti po[ss]int? Resp. per Distinct: IV. Num a Coena Communione arcendi sunt ij quorum flagitia duntaxat verbi ministro cognita sunt? V. Num epoto poculo benedicto [et] demum infuso absq[ue] reiter ata consecratione sit exhibendum : Neg. VI. Num decidente gutta vini decidat sanguis Christi. Neg. VII. Num reliquum in poculo debeat servari, an v. Com-municantibus de novo exhiberi? Neg. prius: po- sterius Affir. VIII. Num fractio panis in usu Dominic[ae] Coena sit necessaria ob adumbrationem mortis Christi? Neg. ilectio qua Christus totum genus hu-manum jam inde ab aeterno dilexit Apoc. I: 5. quae & quanta sit, nullus mortalium enarrabit praesertim, cum sibi non peperce-rit Rom:8.32. sed se ultro, pro nobis, Patri suo, in odorem sua vitatis obtulerit Hebr:9.14. qua obla-tione Patris iram placavit 1.Thess:1,10. & Chirogra-phum, quod adversus nos erat delevit Col:2,14. deleto nos DEO reconciliavit. 2.Cor.5.20. ut jam cum fiducia ad threnum gratiae possimus accedere DEI Hebr:4,16. qui nos sibi per Christum in filios adoptavit Rom:8.16. & ne demum, tanto fastigio honoris, ob mundi & Sa-tanae machinas Eph:6,2. carnisq[ue] nostrae pravitatem Jac.1,14. Gal.5,19. excideremus; instituit Signa Gratiae. Unum quo mystico suo corpori per lavacrum regenera-tionis & renovationis Spiritus S. initiamur Tit:3. Al-terum quofides in S. Sancto Baptismate accensa & in-choata adaugeatur. confirmetur & applicetur. Haec & innumera alia Christi [...] beneficia qua nobis a-mara sua passione & gloriosa resurrectione acquisivit & applicat, dignissima sunt, ut omnes quotquot sunt in or-be Christiani. grata semper mente, animoq[ue] revolvant, & in Academicis Conventibus placidae collocutiones de tantis rebus instituantur. In hunc sinem animus est nonnulla de altero N. T. Sacramento, DOMINICA se. CAENA, quam paulo ante suam mortem, ob publicam eamq[ue] perpetuam sui memoriam instituit Luc.22,14. 1.Cor.11.24.25.26. Academicae subijcere collocutioni. Verum cum materiae amplitudo, circa tantum mysteri-um late se diffundat certis sese cancellis Academicum. hoc exercitiu continebit Realem namq[ue] & SUBSTAN-TIALEM Dominici corporis & sanguinis in hac Sacro S. Coena praesentiam aliquot argumentis ad majus nos strae fidei robur [...] breviter firmaturi sumu.-Domine sanctifica nos in veritate sermotuus imo despo-sitivum tuum T. est veritas. D THESIS I. VErum & essentiale corpus Christi, ex Maria Virgine, in personam Filij DEI, assumptum & pro nobis mor-ti traditum: Et sanguinem preciosum illum, qui abun-danter, e venis fluxit, & pro nobis, fusus est, vere prae sen-tia in S. Sancta coena esse, probatum dabimus, cum pri-mum vocabula Theologis usitata, sano sensu intelligen-da, explicaverimus. Ut untur Theologi hisce vocib. (ve-re, realiter, substantialiter) in hoc mysterio, non ut modum perceptionis qui imperscrutabilis est, denotent; sed ut ve-ritatem subjecti sc, corporis Christi, quae opponitur, si-gno adumbroni vel adum brativae memoriae, inculcent. Quo praemisso nostrum propositum Thema sequentib. fir-mamus argumentis. 0. II 1. Ex manifestis Deminicae Institutionis verbis ut ex pro-pria sede. Quodcunq[ue] Christus ju[ss]it discipulos suos mandu-care [et] bibere id vere realiter [et] substantialiter ipsis [et] exhi-buit. Atqui Christus ju[ss]it discipulos suos manducare pa-nem [et] corpus suum, bibere vinum [et] sanguinem suum. E. non modo panem [et] vinum verum [et] corpus [et] san-guinem suum ipsis vere realiter [et] substantialiter exhibuit. Assumpti probatio ex Dominicis verbis manifesta est. Assumto pane dixit: Accipite, edite, hoc est corpus me-um: Sumto Calice vel vino dixit: Accipite, bibite. hic est sanguis meus. Quae verba nobis sunt definttiva & dispositi-va & id intendunt Christum in hac sua institutione non modo discipulis, verum & omnib. & singulis communi-cantibus, cum pane & vino, in mysterio verum suum corpus & sanguinem ad manducandum & bibendum exhibere. Importat id nativa Dominicorum verborum fignificatio, a qua sine urgente causa recedere, piaculum nobis est. Ut n. Moses in illis verbis Exod.24,8. Ecce sanguis illius foederis quod pepigit, Jehova vobiscum, substan- tialem tialem sanguinem, substantialiter tum praesentem sua [...] intendebat, pari modo & dominica [...] suum cor-pus & sanguinem substantialiter praesentem cum exter-nis Elementis sistebat. DEI namq[ue] dicere est facere: Ipse dixit [et] facta sunt Psal.33.9. Ipse vocat ea qua non sunt, ut sint Rom:4,17. 0. III. 2. Ex peculiari locutione qua Lucas utitur circa Calicis distributionem c.22.20. [...] [...] [...] [...] [...] [...] [...] [...] [...] [...] [...] [...] [...]. Quod discipuli mediante poculo vel vino biberunt, id pro eis est effusum in ara crucis. Atqui sanguis Christi pro di-scipulis in ara crucis est effusus. Ergo sanguinem Christi me-diante potulo vel vino in poculo biberunt. Argumenti ro-bur est in Lucae verbis, in quibus sine figura & tropo 1. [...] nominatur [...] [...] non tam propter vi-num in poculo naturaliter contentum, quam ub sangui-nem vino mystice n nitum. Calix N. T. est [...] [...] [...] [...] IN vel cum me sanguine. Ubi simul causam Lucas invol-vit, ob quam de calice praedicetur, quod sit N. T. nimi-rum ob sanguinem Christi cum calice vel vino realiter unitum. 2. De [...] affirmat Lucas quod sit prodisci-pulis effusus absq[ue] solaecismo, irregularitate vel enallage casus. Sanguis Christi pro discipulis effunditur. 1. in actione Sacramentali mediante vmo. 2. in ara crucis, ubi poculum effusum est non absolute ratione sui, sed ra-tione contenti ejusq[ue] principalis, dominici sanguinis se: qui vere in ara crucis pro nobis effusus est. Germanicam Lutheri versionem quod attinet ultro largimur, pericu-losam [...] per das redditam, sanguiniq[ue] applicatam. Qua in parte Luth. ad [...] principale respexit, ob majorem ver-borum evidentiam, & ad vulgi captum. Interim in pro-ducto loco expresse scribit & constanter defendit singu-larem verborum Lucae positum non carere mysterio. A 2 3. Ex Quicunq[ue] mediantibus Elementis discipulis imo omnibus communicantibus exhibet non corpus vel sanguinem agni Pa-schalis, nec alienu corpus vel sanguinem, sed proprium corpus propriumq[ue] sanguinem, is ea subtantialiter pr[ae]sentta sistit. Sin minus, exhibitiva locutio esset elusoria. Christus mediantibus Elementis discipulis, imo omnibus communicantibus non corpus vel sanguinem agni Paschalis, nec alienum corpus [et] sanguinem, sed proprium corpus pro-priumq[ue] sanguinem exhibet. Accipite, edite, Hoc est Corpus MEUM. Accipite bibite Hic est sanguis MEVS: Ergo median-tibus Elementis in Testamentaria exhibitione proprium cor-pus propriumq[ue] sanguinem substantialiter pr[ae]sentia sistit. In hac ergo tum institutionetum exhibitione una cum vo-luntate & potestas Testatoris & Exhibitoris spectanda est, qui praestare potest longe majora & copiosiora omni-bus quae petimus vel mente concipimus Eph3,20. 0. V. 4. Ex voce TESTAMENTI. Quicunq[ue] in Testamentaria institutione rem aliquam di-spositivis [et] exhibitivis verbis expresse definit, is rem illam si-ne fuco, sine trope realiter pr[ae]sentem sistit. Testamentaria namq[ue] verba fuco, figuris, tropis carere debent. Christus tempore ultim[ae] Coena in Testamentaria institis tione mediantibus externis Elementis corpus [et] sanguinem suum dispositivis [et] exhibitivis expresse definivit. Ergerem illam sine fuco, sine figura realiter pr[ae]sentem sistit. 0. VI. 5. Ex [...]-Novi, Hic Calix NOVVM Testa-mentum IN vel cum meo sanguine, vel Propter meum sangui-nem. Quicunq[ue] N. T. instituit, confirmavit, obsignavit, mediante proprio corpore, mediante proprio sanguine, secundum expres- sa Te- 3. 0. IIII. Ex pronomine MEVM vel MEVS. sa Testamentaria verba, is proprium corpus propriumq[ue] san-guinem realiter pr[ae]sens sistit, idq[ue] sine figura significatione. adumbratione. Christus N. T. instituit, confirmavit, obsignavit mediante proprio corpore mediante proprio sanguine secundum expressa Testamentaria verba. Ergo in Testamentaria actione pro-prium corpus, propriumq[ue] sanguinem realiter pr[ae]sentia sistit, idq[ue] sine figura, significatione, adumbratione. In V. namq[ue] T. erant umbrae & typi futurorum bonorum Ebr:10,1. Ita corpus & sanguis agni Paschalis adumbrabat corpus & sanguinem agni DEI tollentis peccata mundi Joh.1,29. in N. v. T. sunt corpus Christi Col.2,17. expressa forma rerum Hebr:10,1. Id ergo Christus in hac Testamentaria actione intendit: Quemadmodum hactenus Passio & mors mea, ita sanguis quoq[ue] meus in coena nunc distri-buendus, in V. T. adumbratus & praefiguratus fuit in paschali agno varijscq[ue] sacrificijs. Nunc v. abrogatis ty-pis, figuris, umbris Sacramentum N. T. instituo, in quo, quae prius adumbrata fuit substantia corporis & sangui-nis mei, praesens vere & realiter sistitur, distribuitur & re-cipitur ab omnibus sacramento utentibus. Sacramenta ergo utriusq[ue] Testamenti, natura sui Testamenti cui ad-dita sunt imitantur. Inde patet, Christi corpus & sangui-nem in Sacramento N. T. nullo modo in externis Ele-mentis significari, adumbrari, [...] repraesentari, sed in veritate & substantia praesentia esse. 0. VI. 6. Ex foederali actione. Si Christus in ara crutis sub-stantiam sui corporis [et] sanguinis, Deo Patri obtulit in odorem bon[ae] fragrantia, utiq[ue] [et] in sacramentaria institutione, ean-dem sui corporis suiq[ue] sanguinis substantiam, in mysterio me-diantibus Elementis NOBIS exhibebit. Atqui Christus in ara crucis substantiam sui corporis [et] sanguinis Deo Patri in odo-rem bona fragranti[ae] obtulit Eph.5.2. Ergo Ergo [et] sacramentaria institutione, candem sui corporis suiq[ue] sanguinis substantiam in mysterio mediantibus Elementis NOBIS exhibet. Consecutio in Propositione patet: Me-diatoris est in foederali actione utriq[ue] parti exhibere substantiam ejus rei, per quam foederalis actio stabilitur & confirmatur. Ita in V. T. dimidium foederalis sangui-nis super altare effusum Deo offerebatur; alterum dimi-dium crateri inferebatur. populoq[ue] exhibebatur his ver-bis: Hic est sanguis foederis Exod.24.6. & 8. Pari ratione Angelus foederis Mal.3. & unicus Mediator DEI & Ho-minum Homo Jesus Christus, 1.Tim:2.5. sanguinem & Patri offert in ara crucis ad expiandum peccata, & no-bis in Testamentaria institutione ad bibendum. Domi-nica ergo Coena non modo constat pane & vino, sed & longe praetiosioribus tantae pactionis pignorib: nempe ipsomet corpore & sanguine Donnni, Quo v. utraq[ue] pars Deus se: & Homo ad servandum tam sacro sanctum foe-dus tanto arctius obligetur: idem corpus & sanguis tum NOBIS Hominibus in coena vescendum & biben-dus per Mediatorem datur; tum & paulo post Patri offer-tur. Verba sunt Flacij in clave. 0. VIII. 7. Ex Apostolicis verbis: Panis quem frangimus nonne [...] est corporis Christi? Calix cui benedicimus nonne [...] est sanguinis Dni: 1.Cor:10.16. Qualis est commu-nicatio in verbis prim[ae]va institutionis Christi, talis est [et] communicatio de qua Apls. hoc loco loquitur, quia a Dno: hoc mysterium accepit 1.Cor.11,23. Sed communicatio in verbis prim[ae]va institutionis Christi consistit in reali pr[ae]sentia [et] unione panis [et] corporis, vini [et] sanguinis Christi, ut [et] in orali utriusq[ue] manducatione [et] bibitione. Ergo [et] Apostolica [...] consistit in reali pr[ae]sen-tia [et] unione panis [et] corporis, vini [et] sanguinis Christi, ut [et] orali utriusq[ue] manducatione [et] bibitione. Hinc Aug. Conf. Conf. vocem [...] explicat per PARTICIPATIO-NEM. Artic.10. Et totus Apostoli contextusid firmat, Paulum de nulla alia [...] ibidem loqui, quam ea, quae est externorum Elementorum cum rebus coelestibus, Pa-nis cum corpore, vini cum sanguine Christi. Haec [...]-[...] individuo nexu conjunctam habet, participationem 1.Cor.10,17. consistentem in externa [...] [...] [...]. Ut ergo prasentissima [...] panis & corporis, vini & sanguinis Christi a Paulo stabilitur, ita realissima prae-sentia circa participationem Sacramentalis panis, qui [...] habet corporis Christi sit benedicti Calicis qui [...] habet sanguinis Christi. Adversarij Caiviniani vocem [...] spiritualiter in Apostolico loco explicant de spirituali [...] fidelium cum Christo vel potius beneficiorum sua morte & passio-ne nobis partorum, de qua [...] Paulus 1.Cor.1,9. & Johannes Epist:1. c.1.3. Verum pessima haec est Aposto-licorum verborum depravatio, contra Apostolicum sco-pum & intentionem a temeraria ratione audacter susce-pta. Verum taceat mulier in Ecclesia 1.Cor.14,34. Succum-bat ratio fidei [et] captiva quiescat. 2.Cor.10,5. 0. IX. 8. Ex Iohannis Testimonio 1.Ioh.5,6. Hic est qui ve-nit per aquam [et] sanguinem Iesus Christus, non in aqua solum sed per aquam [et] sanguinem. Hinc argumentum: Si in sacramento initiationis, Baptismo, aqua substantialiter pr[ae]-sens est, utiq[ue] [et] in Dominica coena dominicus sanguis sub-stantialiter pr[ae]sens erit. Atqui in Sacramento Initiationis aqua substantialiter pr[ae]sens est. E. [et] in Dominica Coena Dominicus sanguis. Consecutio in propositione haec est, Ut n. Johannes per aquam intelligit Baptismi Sacramentum, ita per san-guinem Dominicam coenam, quae sanguinem Christi praesentissimum habet. Haec duo Sacramenta sunt me- dia dia per quae Christus ad nos venit, nobisq[ue] sua beneficia offet. Hunc advetum Johanne dicit fieri his in terris, propterea addit; Tres sunt qui testificantur in terra spiritus, aqua [et] sanguis [et] hi tres unum sunt, seu in unum consen-tiunt v.8. Corpus ergo & sanguis Christi in coena vere & substantialiter praesentia sunt, & cum pane vinoq[ue] distri-buuntur non in coelo sed IN Terra quia dominica coena non in coelo, sed IN Terra celebratur, Hoc Johanneum testimonium opponi poterit fidei [...] coelestium Prophetarum, scribentium fidelem animam in coelum usq[ue] conscendere, hacq[ue] ascensione Dominicum corpus & sanguinem in usu Dominicae coenae fibi applicare, non ore corporis, sed ore fidei. Qui fidei volatus 1. Dei verbo de-stituitur. Fides, ergo volatilis sine pennis. 2. Sanguis Christi testis producitur IN TERRA, non in coelo. Fides e. non habet opus illuc in extimum illud coelum volare. 3. Servator noster in coena non jubet nos fide in locale il-lud coelum ascendere, sed in terra visuae institutionis mediantibus Elementis corpus suum manducare suumq[ue] sanguinem bibere, 4. Nullus modus Sacramentalis U-nionis ex Dominica institutione ostendi potest, per quem dicatur fidelis anima recipere corpus Christi in coelo existens. 5. Fides fiducialiter apprehendit Christum non in locali coelo, sed in verbo Evangelicae promissio-nis. 6. Christus per aquam & sanguinem AD NOs ve-nit 1.Joh:5.6. Adversarij contra huc gratiosum Chri-sti in Sacramentisad nos adventum, praeventuri ad Chri-stum in Locale Coelum ficta fide volare praesumunt, vo-latu plane levi, cumq[ue] praesentissimo animae dispendio conjuncto. 0. X. 9. Ex Sacramentali Indignorum manducatione ex 1. Cor.11,27. & 29. Sunt a. Indigni non inbecilles in fide, sed Sacramen- ti vio- ti violatores, qui fine vera paenitentia hoc sacramenento utuntur, & ita novo indignitatis modo indigni ah Apo-stolo vocantur. Confer: Act:13,46. ubi Paulus ad Judae-os: vobis primum, oportebat annunciari sermonem DEI; Quta v. repellitis illum, [et] vos ipsos INDIGNOS judicatis [ae]terna vita [et]c. De ejusmodi Indignis. Apostolus duo enunciat 1. Quod indigne MANDUCANTES rei fiant cor-poris [et] sanguinis Domini. 2. Eos manducare sibi judicium, non discernendo corpus Domini. 0. XI. 10. Ex priore Apostolica enunciatione, hunc in mo- dum argumentamur. Qui in coena, ipso Esu in digno, [et] in-digna bibi[t]ione, reus fit corporis [et] sanguinis Domini, eum ne-cesse est pr[ae]sens Domini corporis, ut [et] pr[ae]sentem sanguinem, mediantibus Elementis, ore corporis recipere. Indigni, Impij, Hypocrit[ae], Sacramenti violatores in coena. Indigno Esu [et] indigna bibitione, rei fiunt corporis [et] sangui-nis Domini. Ergo necesse est, eos pr[ae]sens Domini corpus, ut [et] pr[ae]sentem Domini sanguinem, mediantibus Elementis ore corporis reci-pere. Consequentiae ratio manifesta est 1. Ex constructione. Utitur Apostolus Genitivo [...] [...] [...] [...] [...], quae constructio notat reatum in ipsa re, in qua actio commit-titur. 2. Exreatus modo. Cum n. varij modi sint, quibus reatus alicujus rei contrahitur, ne hac in parte suspensi relinquerentur Corinthij, Apostolus modum illum ex-presse & definite designat, Indignos Manducando Pa-nem hunc, Bibendo calicem Hunc, reos fieri corporis & sanguinis Domini, non ob indignam externorum Ele-mentorum violationem, verum ob indignam Manduca-tionem & Bibitionem. Hunc, non alium reatus modum Apostolus intendit. 3. Propterea non sine Emphasi [...]-[...] inseruit. Qui cunq[ue] ederit panem Hunc de quo servator in B In- Institutione dixit: Hot est corpus meum, de quo ego afferui, quod sit communicatio corporis Christi. Quicunq[ue] biberit Ca-licem Hunc, de quo servator dixit, quod IN vel cum suo sangui-ne, sit NovumTestamentum, de quo ego asserui, quod sit commu-nicatio sanguinis Christi. Inde Beatus noster Chemnitius ex hoc Apostoli loco simili fere modo colligit: Indigne manducantes ejus fiunt rei quod indigna manducatione vio-lant. Indigne manducantes rei fiunt corporis Christi. Ergo indigne manducantes Corpus Domini Indigna man-ducatione violant. Ut n. delinquentes in Legem ejus fi-unt rei, quam transgressione violant Jac:2,10. Ita & In-digni in Sacramentali actione rei fiunt Dominici corpo-ris Christi. quod vi Sacramentalis [...] cum Pane in-digne manducant. Apostolus insuper hoc inloco, ejusmodi reatum non describit, qui in Christum simpliciter & ingenere fertur (qualis reatus unico actu per infidelitatem com-mittitur) sed distinctum reatum, secundum distinctas humanitatis Christi partes, & secundum distinctos actus describit, ita ut corporis, mediante [...]. cum pane, non vino, sanguis mediante [...] cum vino, non pane rei fiunt indigne participantes. 0 XII. 11. Ex Posteriori vero Apostolica asseveratione, hunc in modum colligimus: Quod in actione Coen[ae] ipso panis Esu discernendum est, ut corpus Domini a religuis cibis, id necesse est, non Symbolum vel memoriale absentis corporis, sed ipsum verum [et] pr[ae]sens Christi corpus esse. Si namq[ue] non adesset non posset ipso esu, distingui aut dijudicari. Sed in actione coen[ae] benedictus panis, ipso Esu, ut Corpus Do-mini, ab alijs cibis, est discernendus, Ergo panis non Symbo-lum vel memoriale absentis Dominici corporis, sed ipsum ve-rum [et] pr[ae]sens Christi corpus est, non [...], sed [...] vi Sacramentalis [...], [et] consequenter ab indignis et me-diante externo panis Elemento indigne manducatur Apostolus enim hunc [...] neglectum, ad actum Comestionis ejusq[ue] oralis restringit. Iudicium sibi Edit [et] Bibit. Istud ergo Judicium attrahitur Edendo & Biben-do non modo panem & vinum, verum & corpus & san-guinem domini. Vere Augustinus contra Fulgentium c.6. Tom:7. Qui MANDVCAT corpus [et] Bibet sangui-nem Dontini indigne, judicium sibi manducat [et] bibet. 0. XIII. 13. Quod si utramq[ue] Pauli enunciationem conjungi-mus exurgit hoc argumentu quod D. D. Mentzerus p. m. habet Tom:3. disp. Giessens: Thesi.192. & seq. Quicunq[ue] manducando benedictum HVNC panem [et] bi-bendo HVNC Domini calicem, rei fiunt corporis [et] sanguinis Christi, [et] sibi ipsis judicium Edunt [et] Bibunt eo ipso, quod in illa manducatione [et] bibitione, non discernunt corpus Domini, eos certum est manducare [et] bibere corpus [et] sanguinem Do-mini. Indigni qui sine vera panitentia [et] fide, dominica coe-na utuntur, manducando benedictum Hunc panem [et] bibendo Hunc Domini calicem, rei fiunt ipsius corporis [et] sanguinis Christi [et] sibi ipsis judicium Edunt [et] Bibunt, eo ipso quod in illa manducatione [et] bibitione non discernunt corpus Domini. Ergo certum est indignos, qui sine vera p[ae]nitentia, [et] fide Dominica coena utuntur manducare [et] bibere, corpus [et] san-guinem Domini. Propositionis evidentia luce sua radiat. In ea namq[ue] firmissime copulantut & conectuntur. 1. Objectum Sacra-mentalis manducationis & bibitionis. 2. Ratio five mo-dus reatus qui contrahitur ab indigne manducanti-bus. 3. Objectum circa quod reatus ille contrahitur. Hinc iterum concludimus. Quisquis Sacram Coe-nam sumens\, Manducando rem fit ipsius corporis Christi, propterea quod ill[a] manducatione non dijudicat sive discernit illud ipsum corpus domini cujus fit reus, cum certum est man-dutare corpus Christi. Consequentiae ratio haec est. Nam in in quo objecto peccat actio (manducatio) in eodem ob-jecto ipsam actionem (manducationem) versari necesse est, confentientibus apientibus. Atqui indigni sacram [Coenam indigne sumentes, Manducando rei sunt ipsis corpo- ris Christi, propterea quod illa manducatione no dijudicant vel disceruunt illud corpus Domini, cujus rei sunt. Ergo certum est Indignos Manducare corpus Christi, cum et in Christi cor- pore (sacramentaliter paniunito) ipsa sacramentalis man]- ducatio (indigna illa) versetur. 0. XIV. 13. Ex Sacramentali externorum Elementerum, cum coe-lestibus rebus unione. Notum est sacramenta in genere, & in specie Sacra-mentum Dominic[ae] Coenae duabus constare partibus, Una terrena visibili & in oculos incurrente pane & vino; altera coelesti, invisibili corpore & sanguine Dominico, sed m: Irenaeum lib.4. c.34. Ut August: in [Sntijs] Prospe-ri citante Gratia no de consecratione distinct. II. Cano-ne: Hoc est quod dicimus. Hae duae partes in legitima se-cundum Christi institutionem facta administratione. sa-cramentaliter inter se unitae sunt, non significatione seu relatione, sed realipr[ae]sentia [et] pr[ae]senti[ss]ima [...] panis cum corpore, vini cum sanguine Dominico. Et hanc ob causam Orthodoxi Partes hanc unionem sacramenta-lem contulerunt cum personali unione duarum in Chri-sto naturarum. collatione facta non [...] sed [...] salva se: modi unionis diversitate, opposita modo Arianis, mo-do Nestorianis, modo Eutychianis, modo Valentianis, modo alijs haereticis, veritatem alterius naturae abne-gantibus. Quod si sancti Patres sensissent duas illas res Sacramenti, terrenam & coelestem sola significatione & relatione in terra conjunctas, reipsa et longissimo loco-rum intervallo disjunctas, nequaquam collatione seu comparatione unionis sacramentalis, cum unione per- so- sonali, duarum in Christo naturarum, commenta Haereti- corum refutassent, sed confirmassent potius, id quod ab illorum intentione fuit alienissimum. Haec autem realissima in Sacramentali unione unito- rum praesentia, solidum dependet a Domini institu- [tione, non v. a communicantium vel fide, vel infidelita-te, Unde consequitur, omnes singulos communican-tes. dignos & indignos una cum externis & visibilibus] Elementis, vere quoq[ue] coelestem corpus & sanguinem Do-minicum participare. Hinc argumentum: Inter qu[ae] u-nita vera [et] realis unitorum [...] ver satur, ea sibi invicem vi divin[ae] ordinationis sunt pr[ae]senti[ss]ima. In Sacramento Dominica coena inter unita panem [et] cor-pus, vinum [et] sanguinem, vera [et] realis versatur [...]. Ergo sibi invicem vi divin[ae] ordinationis [et] institutionis sunt pr[ae]senti[ss]ima. Haec at ordinatio & institutio ad di-stributionem & sumtionem directa est; Omnibus ergo & singulis communicantibus, haec unita distribuuntur, ad Sacramentalem tum manducationem tum bibitionem. 0. XV. 14. Ab absurdorum cumulo, fluentium ex Antagonista-rum Paradoxo. Sequitur n. 1. Christum mediantibus hi-sce verbis. Accipite, commedite, Hoc est Corpus meum. Bibite, hic est sanguis meus, discipulis & omnibus com-municantibus nil aliud substantiae ratione, exhibuisse & exhibere, praeter nudum panem & vinum. 2. In Testa-mentarijs suis verbis non instituisse Sacramentalem manducationem & bibitionem, sui corporis & sui san-guinis. 3. Dominicam institutionem non esse N. T. in vel cum sanguine Filij DEI 4. Novum T. deterioris esse conditionis Veteri cum in hoc, sanguis agnisubstantiae ratione praesens fuerit; in illo non nisi per Relativam, id est, imaginariam & significativam repraesentationem. 5. Novum Testamemntum in rei veritate non habere Rem futu- futurorum bonorum. 6. Nihil mysterii Dominum in hac Testamentaria institutio ne suae reliquisse Ecclesiae, prae-ter significationem & adumbrationem & memorialem repraesentationem sui corporis & sui sanguinis longissi-mo intervallo a Sacramento absentium. 7. Dubitantem conscientiam nil habere solidi, cui innitatur, Verescri-psit Dn: Philippus in praesatione sententiarum de coena ad Myconium: Fieri potest ut alia sententia blandiatur etiam animo, quae est magis consentanea humano judi-cio, praesertim sic instructa & ornata argumentis erudite ex cogitatis. Sed quid fiet in tentatione? cum disputa-bit conscientia, qua habuerit causam dissentiendi a re-cepta stia in Ecclesia, tunc verba (Hoc est corpus meum, hic est sanguis meus) fulmina erunt. Quid opponet mens perterrcfacta, quibus scripturis, qua voce DEI muniet se & c. Legatur & B. Luth: in majore confessione Tom.3. Ihenensi f.489. 0. XVI. 15. Ab unanimi Orthodoxae Antiquitatis censensu, cui tuto inniti possumus, cum praeviam habeamus Domi-nicorum verborum perspicuitatem. Hinc Orthodoxa Antiqunas. 1. Eucharistiam constare dixit re terrena, pane & vino & re coelesti, corpore & sanguine Domini. 2. Sacramentalem rei terrenae & coe-lestis unionem, confert cum unione personali duorum in Christo naturarum, ut modo monitum. 3. Asserit prae sentiam corporis Christi in coelo pariter & terra & prae-sertim in Sacro Sancta Eucharistia. 4. Testatur Christum non tantum Spiritu, virtute & efficacia adesse in coena, verum & corpore & sanguine suo substantialiter, non so-lum habitudine, verum etiam corporali participatione. 5. Firmavit contra Marcionitas & Manichaeos Resurrectio-nem nostrorum corporum ad aeternam vitam ex mandu-catione corporis & sanguinis Christi in coena. 6. Astruit Prae- praesentiam Christi in coena miraculosam ex divina o-mnipotentia dependentem. 7. Adhortatur & Christia-norum caetum ad retinendum [...] [...] verborum institu-tionis, sine tropo & figura, & humanam rationem capti-vam ducendam in obsequium Christi. 8. Rejecit in do-minica Eucharistia Typos, figuras, signa, Symbola. 9. Di-stinxit Sacramenta V. & N. T. ut figuram & veritatem, umbram & corpus. 10. Ur sit manducationem corporis & sanguinis Christi ORALEM. 11. Statuit Ministrum verbicorpus & sanguinem Christi distribuere medianti-bus Symbolis s. Elementis, pane & vino, ne velut qui-da[m]. esset horroreruoris, sed maneret gratia redemtionis 12. Confessa est & indignos non externa t[u]m & visibilia Elementa, verum & corpus & sanguinem Domini revera Sacramentali modo participare. 13. Constanter usa est particulis, IN, CVM, SVB, ad denotandam veram & realem Dominici corporis IN & CUM pane, Dominici sanguinis IN & CUM vino praesentiam fine locali in-clusione & inexistentia. 14. Stabilivit devotam Christi in coena invocationem, ob veram & realem sui corporis suiq[ue] sanguinis praesentiam in administratione Sacro Sanctae hujus actionis. 15. A sese declinavit Cyclopicam [...] aut [...] qua Christiam tum a gen-tilibus onerabantur, simulq[ue] adstruit veram corporis & sanguinis Christi in Coena praesentiam, verum in subli-mi mysterio, captum humanae rationis excedente. 16. O-mnibus & singulis temporibus mascule seseopposuit hae-reticis, qui commentum Cinglianum & Calvinianum si-bi defendendum, sumserunt. Qua in parte divinae verita-tis adsertores ad sedulam Orthodoxae Antiquitatis le-ctionem ablegamus, ut & libellum Dn: Philippi ad My-conicum. D. D. Johannem Marbachium Dn: D. Chem-nitium & alios. 16. Idem 16. Idem confirmant Symbolici nostrarum Ecclesia-rum libri. Augustana Confessio invariata Artic: 10. De Coena Domini docent (Ecclesiae apud nos ex 1.Artic:) quod cprpus [et] sanguis Christi Vere adsint [et] distribuantur vescentibus in coena Domini [et] IMPROBANT secus docentes. (Hi Secus docentes tum fuerunt Anabaptistae Carlita-dius, Zuinglius, Occolam padius & socij, in Helvetia, praesertim & vicinis locis) Haec [...] in mutata con-fessione, pessimo sine in Calvinianorum gratiam emissa est, indeq[ue] in Ecclesiae proscenium proreptum infelix il-lud pomum [...]. Apologia Confessionis. In Artic. 10. Confitemur, nos sentire, quod in coena Domini VERE [et] SVB-STANTIALITER adsint corpus [et] sanguis Christi, [et] vere exhibeantur cum illis rebus, qu[ae] videntur pane [et] vino, his qui Sacramentum accipiunt. Hanc sententiam constanter defen-dimus, rediligenter inquisita [et] agitata. Cum n. Paulus di-cat, Panem esse participationem corporis Dni: [et]c: Sequeretur panem non esse participationem corporis sed tantum Spiritus Christi, si non adesset VERE corpus Domini. Et comperimus non tantum Romanam Ecclesiam affirmare CORPORALEM praesentiam Christi sed idem [et] nunc sentire, [et] olim sensisse Gr[ae]cam Ecclesiam. Cujus rei testes immediate subnectuntur Scriptores quidam, de quibus Cyrillus ibidem legi poterit. Et subjicitur tandem: Nos defendimus receptam intota Eccle-sia sententiam, quod in Coena Domini VERE [et] SVBSTAN-TIALITER adsint corpus [et] sanguis Ch[r]isti, [et] vere exhibe-antur cum his rebus qu[ae] videntur pane [et] vino. Articuli Schmalcaldici Articulo 6. De Sacramento Altaris sentimus panem [et] vinum in c[ae]na esse verum corpus [et] sanguinem Christi, [et] non tantum dari [et] sumi a pijs, sed etiam ab impijs Christianis. Videatur & utraq[ue] B. Lutheri Catechesis, una cum ejus scriptis Elenchtico-didacticis de S. Sancta Caena, Item Formula Concordiae Articulo VII. De C[ae]na Domini [et]c. 0. XVII.