DISPVTATIO THEOLOGICA CONTlNENS Decadem illustriorum theorematum de PECCATO, Quam Docente ac ducente Deo, Sub Praesidio Reverendi, Clarißimi & excellentißimi Viri Dn: Coelestini Myslentae, S. S. Th: Doct.: ejusdemque, Prof: Publ: Ordinar: Ca- thedral: Eccles: Past: Consist: Samb: Assess: dignissimi, Praecptoris ac Promotoris sui ut plurimum colendi, Publice examinandam proponit JOHANNES Hellenivs Oldenb: Frisius Ad diem II. Januarij, horis matutinis in Audito- rio majori REGIOMONTI Typis Lavrentii Segebadii M. DC. XXXVI. DISPLITATIO THEOREMATICA D E P E C C A T I O. §. I. Omnis institutio (ut moner Tullius I. officiorum) quae a ratione de aliqua re suscipitur, debec a definitione proficisci, ut intelligatur, quid sic id, de quo disputetur. Quare & nos theoremata quaedam de peccato examini publico subjecturi, definicionem peccaci merito praemittimus. §. 2. Vulgo auteduplex definitio constituicur : Altera [ ...] vel nominalis: Altera [...] vel realis. IIla definici nomen ; haec naturam & effentiam declarat. Sed de definitione peccati nominali non adeo soliciti, hac vice tantum definitionem ejus realem damus. Illa totunde nobis proponitur I. Johan: 3. V. 4. [...] : peccatum est a lege deviatio. §. 3. Definitur hic peccatum per [ ...] seu legis deviationem, ubi observandum, quod illa lex, a qua peccatum deflectit, sic nihil aliud, nisi sola Dei voluntas. Sicut enim id omne & solum bonum esl & dicitur, quod cum voluntate divina congruit: ita quicquid a voluntate divina recedit, peccatum est. Lex vero cum [...] vel signum sit voluntatis divinae, fit hinc, ut istud normae symbolum sumatur pro ipsa norma, idemque sit aberrare a lege, atque discedere a voluntate divina. His ita breviter praemissis, ad theoremata ipsa properamus : sic igitur. THEREMA PRIMUM Peccatum primum (primorum puta parentum) rectius incredulitas, quam superbia fuisse statuitur. §. 1. Peccatum in varias dividitur species. Aliud enim est primum, aliud a primo ortum. Ortum dividitur in originale & actuale. Actuale aut est directe in do-ctrinam legis, aut evangelij. Quod in doctrinam legis, aut regnans est, aut non regnans. Quod in doctrinam evangelij, aut est in filium hominis, auc in Spiritum Sanctum. §. 2. Verum in proposito nostro theoremate agimus de peccato primo, primorum sc: parentum, quod ge-neratim Apostolus inobedientiam nominat, Rom: 5. Illud Superbiam fuisse statuit Bellarm: lib: 3. de statu pec-cati, c. 4, & 5. Sed si ordinem seductionis in Mose ex-pressum oculis animi accurate intueamur, rectius in-credulitas inde colligitur. §. 3. Diabolus enim cum Evam in Paradiso alloqueba-tur, quaerendo : cur Deus vetuerit illos vesci ex omni-bus arboribus pomarij ? Eva statim ad dubitationem & incredulitatem permota respondet : Vescimur fru-ctibus arborum pomarij: tantum Deus nobis interdi-xit ea arbore, quae est in medio pomario, ne vescere- mur mur fructu ejus, neve eum attingeremus, me FORTE moriamur, Gen:3. V. I., 2 & 3. Ubi nota,ne FORTE, inquit, moriamur. Unde dubiratio & incredulitas Evae elucet, quia non credebat ex esu pomicerto secuturam, mortem. §. 4. Post a. cum serpens Evam videret dubitantem, per-git cum illa loqui, & id, quod Deus aflfirmaverat, & de quo mulier dubitaverat, ipse pernegat, dicens: Nequae-quam moriemini, v. 4. Et ut mulieri eo facilius persua-deret, addit simul causam petitam a promissione sin-gularis scientiae. Novit enim, inquir, Deus, si come-deriris de eo, tum oculos vobis apertum iri, arque ita vos fore tanquam Deos, scientes boni arque mali, v. 5. Atque haec secunda erat tentatio, nimirum ad super-biam, dum ex esu pomi divinam scientiam secuturam Eva sperabat. Videmus itaque ex hoc seductionis ordi-ne, quod praecesserit dubitatio vel incredulitas, & se-cuta fuerit elatio vel superbia. THEREMA SECUNDUM. Peccatum originis non estens mere privativum, sed magis positivum. §. I. De peccato originis, ab origine hominis, qui immundo semine concipitur, Job: 14. V. 4. sic dicti, din multumque disceptatum est, sitne illud mera privatio imaginis divinare, an vero praeter illam privationem ali- quid quid positivi includat ? Pontificij & Calviniani prius assumunt, atque hanc labem congenitam nihil aliud esse, quam privationem bonitatis, primaeque tantum perfectionis carentiam notare asserunt. Bellarm: lib: 5. de amiss: grat: & statu peccat: c. 15. Timplerus lib: 2. Metaphys : c. 9. quaest: 17. §. 2. Verum nos Orthodoxi qui sumus, contrariam par-tem tenemus , statuentes, peccatum originis non tan-tum esse [...], vel boni concessi amissionem, sed una [...] , veI mali contrarij successionem. Etenim hoc ipsu non modo originalem justitiam abstulit, sed praeter [...] lllam simul totam naturam, omnesque ejus facul-tates foedisssime depravatas reddit. F.t quemad modum morbus corporis non modo est privatio sanitatis, sed una etiam positio pravae disposicionis ; pari modo hic morbus animae non modo est privatio integritatis, sed una etiam omnium virium inordinatio. §. 3. Et sane hanc sententiam nostram quam plurimis possemus probare & confirmare argumentis, sed quia illud ante hac ab alijs satis prolixe factum esse, videmus, brevitatis causa, illo labore hic supersedebimus. Inte-rim hoc unum adducere placet. Vulgatus canon logi-cus habet: Causa & cffectum toto genere non differut. Hinc ita argumentor ; A quocunque oriuntur effectus positivi, illud ipsum quoque est aliquid positivi. At-quia a peccato originali, tanquam a causa oriuntur effe-ctus positivi, nimirum peccata actualia. Ergo peccatum originale est aliquid positivi. Major probatur allegato canone logico. Minor autem per se firma est. Peccaca enim actualia effectus & effectus positivos, & a peccato cato onginis, tanquam immunda ic turigine proma-nare, nemo inficias ibit. §. 4. Coeterum hoc diligenter observandum est, pecca-tum non esse ens positivum proprie & in stricta signi-ficatione, pro ente Metaphysico sumptum, quod dici-cur habere essentiam veram, realem, & a Deo produ-ctam : sed terminum istum usurpamus improprie, & peccato appellationem entis positivi potissimum attri-buimus propter constantem adhaerentiam & profun-dam naturae pervasionem. Nominatur enim malum adjacens & inhabitans, eo quia non transit, sed fixan in carne sedem habet, Rom: 7. V. 17. & 21. THEOREMA TERTIUM. Peccatum originale non est ipsa ho- minis substantia, sed vitiosa quaIitas animae hominis co- stanter inhaerens, §. 5. Generalissma & prima divisio entis haec est: Ens aut est substantia aut accidens. Unde tritum illud : Summus Aristoteles trutinando cacminana rerum, ln duo divisit, quicquid in orbe fuit, Nempe in substantiam & accidens. Jam vero su-pra audivimus, peccatum esse ens, & quidem positi-vum, [...] quaeritur ergo porro, sitne illud illud substantia, an vero accidens ? Quaestionis hujus partem posteriorem pro affirmativa tenemus contra Manichaeos & hodiernos Flacianos, qui malum hoc cum ipsa hominis, substantia confundunt. §. 2. Licet enim spiritualem hanc lepram ita hominem invasisse & pervasisse fateamur, ut nihil boni amplius in carne habitet, Rom: 7.V. 18. nihilominus tamen i-psum [ ...] hominis, non esse [...] peccaci, aut con-tra ; sed aliam hominis, qua homo, & aliam peccati, ut peccatum est, esse & manere essentiam, arcte tene-mus, accurateque defendimus. §. 3. Primo. Certum est, qudd omnis substantia cre-ata sic a Deo. Atqui peccatum non estcreatum a Deo. Ergo peccacum non est substantia. Majorem pro-bamus ex Deut: 32. V. 6. Deus est , qui fecit & creavit te. Item Apoc: 4. V. 1) Tu Domine cre-asti omnia, & alijs scripturae dictis. Minor probatio ne non eget, nisi Deum peccati authorem manifeste con-stituere velimus. Sed Deus, cum sit summum bonum, & causa omnis boni, nullo modo causa peccati esse po-test, ut docebitur theoremate sequenti. §. 4. Secundo. Filius Dei hanc ipsam nostram huma-nam naturam, non autem peccatum originale assum-psic: Per omnia enim nobis, fratribus suis similis factus est, excepto peccato, Heb: 2,V. 17. & 4. V. 15 - Ex hoc dicto talem necto syllogismum. Christus non assum-psic peccatum. Christus assumpsit naturam nostram. Ergo natura nostra non est ipsum peccatum. §. 5. Tertio. In novissimo die carnis hujus nostrae, quam cittumferimus, substantia resurget ad vitam aeternam, Peccatum non resurget ad vitam aeternam. Ergo pec-catum non est ipsa hominis substantia. Major proba-tur, quia eadem illa caro resurget, quae cecidit, juxta illud Job: 19.V. 26. & 27. Hac cute nostra induemur, & his oculis Redemptorem videbimus. Minor etiam cer-ta est, quoniam in vita aeterna nihil immundum,nihil coinquinatum locum habebit. §. 6. Sed omissis alijs argumentis, quibus hoc proba-tum dari potest, simpliciter, categorice & rotunde sta-tuimus, peccatum originis non esse substantiam, sed accidens, & quidem qualitatem naturae nostrae pro-fundissime & inseparabiliter inhaerentem. §. 7. Et sane non est accidens leviculum, sic ut natu-ram nostram reliquerit incorruptam (quemadmo-dum Victorinus Strigelius Synergista contra Flacium disputabat) sed omnem naturam nostram instar leprae, ita invasit, & tam alte in ea radices egit, ut propterea tocus homo corruptus, omnisq ; ejus substantia turpis-sime depravata sit, adeo ut ex se, suisque viribus nil ni-si malum agat. THE0EMA QVARTVM. Causa prima peccati, est diaboIus, secunda, perversa hominis voluntas. §. 1. Causas, si loquare proprie, peccatum habet nullas Caufas, fi loquarc proprie, pcccatum habcc nul- B las neque efficientem, neque materiam, neque for-mam, neque finem. Efficientem non habet, quia cau-sa efficiens, quae est per se & proprie, non efficit quid toto genere se distinctum, sed efficit ens, quod in se bonum est. Peccatum a. est boni carentia, quae ad non ens tendit. Causa igitur unde peccatum proficiscitur, potius deficiens quam efficiens denominanda est. §. 2 Materiam peccatum non habet, quia materia est pars essentialis rei. Peccatum a. cum ad ens Metaphy-sicum referri nequeat, nec efssentiam a Deo productam habeat, per consequens nec materiam habere potest. §. 3. Formam non habet, quia forma est praecipua rei natura, sive dat esse rei, jam vero, quia peccato entis significatio proprie attribui nequit. Ergo recte etiam forma ipsi denegatur. §. 4. Finem denique peccatum non habet, quia finis non est nisi bonus. Peccatum vero cum sit summum malum, nullatenus rationem boni habere potest. Et sic nulla, proprie loquendo, causa peccati erit. §. 5. Verum, cum [ ....] Philosophica in articulis fi-dei locum non semper inveniat, nihil impediet, quo minus [ ...] & sensu generaliori, peccato etiam cau-sas quasdam assignemus. Primam itaque causam pec-cati Diabolum facimus, qui sponte sua se a Deo pri-mum avertit, & ab initio peccavit, I. Joh: 3. V. 8. Se-cundam propriam hominis voluntatem esse dicimus, quae fascinata praestigijs Diaboli, 2. Cor: 4. V. 4. prae-bet se ad omnes ipsius ductus obsequentem. S. 6. Facit 6. Facit itaque theorema nostrum contra Calvinia-nos, qui Deum benedictum & gloriosum peccati au-ctorem esse statuunt. Et licet nonnulli ex illis directe Deum peccati causam non pronuncient, indircte ta-men suis hypothesibus omnem mali culpam blasphe-me in ipsum transferunt. Scribunt n. Deum arcana vi cooperari ,& homines occulco quasi fune ad peccan-dum trahere. Et sic quidem distinguere volunt inter voluntatem Dei apertam & occulcam, dicentes : De-um aperta quidem voluntate malum ve tare, occulta tamen velle. Sed (horrendum auditu!) hoc ipso De-um deteriorem faciunt Diabolo. Nam certum est, quod Diabol Deo in onib sic cotrari, hinc, si De aper-ta volutate peccatu prohibet, occulta v.amat, sequitur, ut Diabol aperta volutate peccatu jubeat, occulta ve-ro aversetur. Atque ita Diabolus Deo tanto melior est, quanto deterius est, bonum simulare, quam malum. Blasphemia ! §. 7. Sed Deus cum natura sic summe bonus, & fons o-mnis boni, omnem mali suspicionem ab ipso recte removemus, causamq; peccati tum Diabolo, tum no-bis ipsis adscribimus. Diabolo quidem, quia ad pec-candum nos instigat, & mala suggerit: nobis autem, quia Diabolo non resistimus, sed ipsi sponte consenci-mus. Nam Diabolus mala quidem potest suggerere, sed volunrates nostras inflectere non potest. THEOREMA QVINTVM. Omnes homines, post lapsum Adae, secundum natura propagati, nascuntur cum peccato. Materia in qua, seu subjectum peccati duplex est, aliud enim est inhasionis ; & aliud praedicationis. Subjectum in haesionis est totus homo,& totum hominis. Quando enim peccatum originis consideratur respe-ctu individui, cui inhaeret, tum pro objecto habet, non solum hominis corpus, neq ; solam animam, sed corpus & animam simul, adeoq ; totum hominem. Hinc totus dicitur immundus, Job: 14.V. 4. Et enima planta pedis ad verticem usq ; non est sanitas in nobis. Esa: I. V. 6. §. 2. Subjectum praedicationis est omnis homo, & to-tum genus humanum. Scriptura n. universaliter loqui-tur , & omnes homines peccasse dicit. Rom: 5. V. 13. Quicquid enim natum est ex carne, caro est. Job: 15. V. 15. Hinc natura vocamur filij irae, Eph. 2. V. 3. §. 3. Opponimus itaq ; hoc theorema, primo, ijs Cal-vinianis, ( non enim omnes ita statuunt ) qui infantes fidelium ante susceptum baptismum fideles & sanctos habendos esse asserunt. Equidem non ignoramus, in-fantes Christianorum appellari sanctos I. Cor: 7. V. 14. verum per illam sanctitatem non interna & spiritualis animae puritas intelligenda est, sed Ecclesiastica tan-tum dignitas, qua fidelium liberi prae exteris & paga-nis sunt donati. Nimirum pertinet ad illos promissio faederalis: Ero Deus tuus, & feminis tui post te, Gen: 17. V. 7. Ob quam promissionem Christianorum in-fantes ad sacramentum Baptismi admittuntur, infide-lium vero liberi, quia iIla promissio illos non attinet, ab Ecclesiae bonis secluduntur. Ob haec igitur privilegia gia Chriftianonim infantes fandi appellafttur. Qui vl lnde ad fan&itatem intcrnam & fpiritualem argumen-tantur , adeoq; infantes fidelium fine peccatis nafci contcndunt, illi agunt contra expreflam literam fcri-pturae, quaeinfantespeccatorum fbrdibus pollutos cf-fepronunciat- Nam i. Chriftu^ Joh:3. jr.f. inquic:Ni-fi quis rcnatus fueric ex aqua & fpiricu , non poceft in-troire inrcgnum Dei. Undc fic infero : Quicunq; o-pus habent lavacro regenerationis, illi in peccatis na-fcuncur» Acqui infances opus habent lavacro regenc* racionis, Ergo. §. 4. II. Ad Rom : 5. V. 12. dicitur, quod mors in omnes homines transierit. Unde porro sic argumentor: Quicunque morti sunt obnoxij, illi peccatorum sor-dibus sunt polluti. Atqui infantes morti sunt obnoxij Ergo. Major est firma, quia mors peccati stipendium est. Rom: 6. V. ult: Minorem vero ipsa experientia probat. §. 5. Deinde opponimus quoq ; hoc theorema Pontifi-cijs, qui virginem Mariam, matrem Domini non esse in peccatis conceptam & natam asserunt. Ita Bellarm: lib : 4. de amiss: grat: c. 15, 16. & lib: 2. de Monachis c. 39. pronunciat, singulari Dei privilegio, beatam vir-ginem Mariam ab omni omnino peccato fuisse immu-nem. Sed, ut alia argumenta consulto praetereamus, quibus evincitur virginem Mariam fuisse peccatricem, tantum scripturae: universalitatem Pontificijs opponi-mus, quae omnes homines sub peccato concludit & neminem excludit. §. 6. Coeterum, quemadmodum theorema nostrum omnes omnino homines, qui secundum communem naturae cursum nascuntur, sub peccato concludit; ita Christum, Salvatorem nostrum ab omni peccato me-rito excludit. Nam ille non ex pollutis, sed castis & purissimis Mariae sanguinibus, obumbratione Spiritus sancti conceptus est, juxta illud: Non ex virili semine, Verbum Dei factum est caro, Sed mystico spiramine, Fructusque ventris flornit. Similis n. nobis Christus factus est in omnibus, ex-cepto peccato, Heb: 4. V. 15. Unde [ ...] dicitur, Luc: I. V. 35. Et [ ...] Dan: 9. V. 24. Praeter hunc vero cum scriptura nullum alium ho-minem excipiat, ab universalitate ista temere disce-dere non debemus, THEOREMA SEXTVM. Peccatum originis non imitatione & exemplo, sed propagatione carnali traducitur. §. 1. Pelagius in ea fuit sententia, peccatum originis non propagatione carnali, sed imitatione & exemplo in nos transire. Cui adstipulatur Joh: Calvinus, qui e-tiam peccatum originale naturaliter propagari a pa-rentibus in libros negat. Nam in Comment: in Gen cap : 3. ex professo hoc argumentum tractar: Neq ; o-pus est, inquit , confugere ad vetus illud quorundam figmentum, quod animae ex traduce oriantur. Neq; n. naturaliter ex Adae progenie corruptionem traxe-runt posteri, sed id potius ex Dei ordinatione pendet. §. 2. Duo hic proponit Calvinus, primo negat propaga-tionem animae, deinde propagationem peccati. Pri-mum quod attinet, pleriq; omnes Calviniani & cum illis Pontisicij negant, animam hominis, ( cum llla primaria peccati originalis sedes sit ) uti corpus a pa-rentibus propagari, sed immediate a Deo creari, & corpori jam in utero matris formato infundi affirmant. Timpler: lib: 4. Metaph: c. 5. quaest: 7. Bell: lib: 4. de amiss: grat: & stat: pecc: cap: II. §. 3. Verum nos Orthodoxi, licet de origine animae, praesertim tacente scriptura, nihil certi temere affirme-mus: tamen, quia ostendi non potest, quomodo ani-ma peccato inficiatur, si ejus creatio statuatur, senten-tiam adversariorum de animarum infusione impro-babilem esse dicimus, & contra animam a parenctbus propagari asserimus. §. 4. Testatur enim scriptura sacra, totum hominem generare totum hominem, juxta divinam illam bene-dictione: Crescite & multiplicamini, Gen: 28. Quae verba no tantum ad una hoinis parte, eaq; ignobiliore corp. sc: adstringi debet, sed onino etia de altera hoinis parte, eaq; nobiliori, videlicet anima, intelligi debet. §. 5. Sic Adam dicitur Sethum generasse ad imaginem suam, Gen: 5. V. 3. Quae imago potissimum consiste-batin conformitate animae. Ergo Seth non solum cor-pus, verum etiam animam ab Adamo traxit. Quarea animam propagari nemo negabit §. 6. Deinde propagationem peccati originalis quod aetinet contra Pelagianos, Calvinianos & Pontificios sta-tuimus, illud carnali generationo in nos transire, Dicitur n. Adam filium generasse ad imaginem suam, Gen: 5. V. 3. Quae imago consistit non tantum in animae ac corporis conformitate, sed ipsius etiam naturae cor-ruptione & peccato, sicut imago Dei, ad quam Ada-mus creatus est, consistebat in naturae integritate & sanctitate. Oppositorum enim opposita est ratio. Hinc igitur manifestum evadit, peccatum Adami in Sethu. omnesq; ejus posteros, qui ad imagine Adami generan-tur, transire. Quale enim est propagans & traducens, tale etiam est propagatum & traductum. Nimirum ca-tuli luporum non referunt ingenium ovium, & e Squil-la non nascitur rosa. THEOREMA SEPTPTIMVM. Infantes Christianorum, qui morte praeveti sacri baptismatis fote nonabluuntur, propterea propter peccatum originis non damnantur. §. 1. Omnes homines, qui in universo terrarum orbe degunt, in duas dispescuntur classes, quarum una fi-deles sive christianos, altera infideles sive paganos con-tinet. Hinc infantum alios a parentibus fidelibus, ali-os ab infidelibus nasci sequitur. Quaeritur igitur, an in-fantes Christianorum, (deijs enim qui excra Christia-nae Ecclesiae pomoeria nati, nostrum non est judicare, sed cu Apostolo Paulo eos Dei judicio comendatos vo- lumus, lumus, I. Cor. v. 13. ) qui sine sancti baptismatis sacramento de hoc seculo transeunt, propter peccatum originis, e regno eoclorum excludantur ? §. 2. Pontificij universaliter omnes infantes, ut incircumci-sos, sic non baptizatos aeternae mortis poena damnandos esse statuunt. Bellarm: lib: 6. de A, G. c. 2, Nos vero eontrariam fententiam arripimus, & infantes Christianorum, qui in casu neceffitatis, sine baptismo decedunt, proptere a non da-mnamus. §. 3. Equidem fatemur, ordinarium medium fidei & justifis-cationis esse baptismum, juxta dictum : Nisi quis renatus fue-rit ex aqua & spiritu, non introibit in regnum eoelorum Joh : 3. v. 5. Interim tamen sciendum est, quod Deus non sem-per alligatus fit ad ceusas secudas, sed extraordioaria immedi-ata actioue fidem ( sine qua nemo Deo placere potest, Heb: 11. v. 16. ) in non baptizatis infantibus ( qui ante nativitatem publicis & privatis Christianorum precibus Deo commen-dantur ) accendere , & per hanc salutem ijs conferre possit. §. 4. Sic Luc: I. v. 12. legimus de Joh: Baptista, quod Deus illum adhuc in utero matris Spiritu sancto impleverit, eum-que fide donaverit. Quid igitut impediet, quo minus eandem alijs Christianorum liberis, a Baptismo ob necessitatis casum exclusis conferat, & sic ob meritum Christi, fide apprehen-sum, peecatum origiaale remittat, eosque aeteruum salvet. §. 5. Manifestum insuper exemplum pro confirmatione sen-tentiae nostra habemus in filiolo Davidis ex Bathsaba susce-pto. De eo legimus, qudd septimo die, & sic ante circumci-sionem sit mortuus, 2. Sam: 12. v, 18. Et nihilominus dicit Rex David v. 23. Ego vadam ad eum, ille vero non revertetur ad me. Jam vero Davidem ad beatos in coelo, & non ad da-mnatos in inferno abire voluisse, certum est. Quare & Da-vidis filium, licet incircumcisum in coeleste gaudium susce-ptum esse, inde evincitur. §. 6. Sicut autem circumcisio se habebat ad infantes Judaeorum ; sic baptismus se habet ad infantes Christiano- C rum. Utrobiq; enim par est ratio & necessitas, vi praecepti & comminationis divinae. Circumcisionis quidem Gen: 17. v. 14. Maseulus, cujus praeputij caro circumcisa non fuerit, de-lebitur anima illa de populo suo. Baprismi a. ]oh: 3. v. 5. Nisi quis renatus fuerit, ex aqua & Spiritu, non introibit in regnum coelorum. Hinc igitur sic infero: Si incircumcisi Ju-daeorum infantes, non obstante ista comminatione fuerunt salvati, tum utiq; non baptizati Christianorum infantes et-iam salvari poterunt. At verum est prius. Ergo & posterius, THEOREMA OCTAVUM. Peccatum tam actuale, quam originale in Ba- ptismo adimitur. §. I. Species, in quas dividitur peccatum, primariaae sunt, quod aliud sit originale, aliud actuale. Utrumq ; adimi in baptismo Augustinus sentit, cum ait: Regenerante Spiri-tu, non solum originalium, sed etiam voluntariorum sit re-missio peceatorum, cap: regenerant : dist: 4. de consecrat: Et recte. Sangvis enim Jesu Christi, Filij Dei, mundat nos ab omni peccato, I. Joh: I. v. 7. Et Christus est propitiatio pro peccatis nostris, nec pro nostris tantum, sed etiam pro totius mundi, Joh: 2. v. 2. Hinc ita argumentor : Quodcun- que peccatum est in mundo, illud sanguine Christi deletur. Peccatum tam actuale , quam originale est in mundo. Ergo utrumque sangvine Christi deletur. §. 2. Coeterum hoc diligenter hic monendum venit, nos non statuere, quod peccatum tum originale, tum actuale in baptismo tollatur [...] , ut plane non sit, sed tantum quo ad reatum, ne scilicet renatis obsit, aut ad damnationem i-psis imputetur. Manet enim radix sive causa peccatorum, prava nimirum concupiscentia, qua homines accensi ad va-ria peccatorum genera rursus quotidie inflammantur, quoad tandem hanc mortalitatis massam depoanant. Atque hinc fit, ut non impediente regeneratione nonnunquam nobis poena justo Dei judicio infligatur, eo quod eam nostris meritis rur sus in nos provocemus, a qua per lavacrum regenerationis eramus liberati. THEOREMA NO N U M. Omne peccatum sua natura est mortale, & nul- lum veniale. §. I. Pontificij ( quod & olim Pharisaei affirmabant ) quaedam peccata tam levia & nullius ponderis esse statuunt, ut per se, & propter exilitatem suam veniam mereantur, a deoque reatum mortis nequaquam superinducere queant. Bellarm: lib: I. de amiss: grat: cap: 4. & sequent: Nos autem contra afferimus: Nullum peccatum , etiam minimum in se esse veniale, aut venia dignum : sed omnia ex natura sua esse mortalia, hominesque aeternae mortis reum facere, nisi me-rito Christi expientur. §. 2. Probamus & consirmamus hanc assertionem no-stram ex dicto Matth: 5. V. 19. Quisquis solverit unum ex mandatis hisce minimis, minimus vocabitur in regno Dei, [...] autem vel minimus in regno coelorum hic pro nul-lo ponitur, quemadmodum illud explicat Lutherus in mar-gine, ubi ait: Kleines heissen / das ist / nichts sein und verworf, fen werden. Quod fi ergo transgressio minimorum quoque praeceptorum execudit a regno Dei, utiq ; nullum peccatum sua natura veniale, sed minutissima etiam mortalia esse re-cte concluditur. §. 3. Et licet aliquando peccatum quoddam veniale di-catur, tum illud non consideratur, ut est in sua natura , sedi-ta denominatur ab eventu , quatenus nimirum propter Chri-sti meritum credentibus remittitur , nec ad condemnatione imputatur. Atque sie, quod sua natura mortale est , renatis ex gratia Dei dum condonatur, fit veniale, juxta illud, Rom: 8. v. 1. Nulla est condemnatio in his, qui sunt in Christo Jesu. THEOREMA DECIMUM Peccatum in Spiritum sanctum est irremissibile. §. 1. Communis Theologorum regula est : opera Trini-tatis ad extra sunt communia : & quicqnid dicitur de perso. na una, idem quoque dici debet de persona altera. Hinc quaestio oritur , an dari possit peccatum, quod tantum sit in Spiritum sanctum, & non una in Patrem & fi- lium? Ad quem [ ...] respondemus, quod omnino ordo sit servandus inter personas Trinitatis. Hae enim non tantum inter se diuinguuntur proprietatibus hypostatieis ( persona-libus ) sed etiam ab externis proprietaribus beneficiorum & praecipuorum operum erga creaturas. Sic Patris est creatio: Filij redemptio : Spiritus sancti sanctificatio, illuminatio & regeneratio. Licet enim ad opus creationis , redemptionis & fanctificationis omnes tres personae concurrant, non tamen de omnibus ex aequo istud praedicatur, sed duntaxat de una quae potissimum opere isto sese manifesta vit. §. 2. Pari modo, licet omne peccatum totam laedat Tri-nitatem, attamen quoddam [...] ln Spiritum sanctum fertut, idque ratione proprij officij & operationis Spiritus sancti, nimirum illuminationis, cujus proprio in cordibus hominu effector est. Qui igitur gratiam Spiritus sancti abjici-unt, illiusque operationi scienter, volenter & pertinaciter resistunt, specialiter in Spiritum sanctum peccare dicuntur, §. 3. Dicitur autem hoc peccatum irremissibise , non ratione magnitudinis, qoasi gratiam Dei & meriti Christi di-gnitatem superer, ( gratia enim exuperat peccatum, Rom. 5. v. 20. & Christus est propitiatio pro peccatis totius mun-di, I. 20. & Joh: 2. v. 25. ) sed ratione personae committentis, & contemptus mediorum, que ad salutis ac qusitionem neces. sario requiruntur. §. 4. Nam is proprie peccatum in Spiritum sanctum committere dicitur, qui agnitam , & in conscientia sua ap-probatam veritatem Evangelicam destinaro consilio, nulla infirmitate facta, ex mera malitia abnegat, & ad extremum usq; halitum impugnat, adeoq: Christum ejusq ; meritumco-temnit, plasphemat & pedibns quasi conculcar. §. 5. Hoc modo qui delinquit, omnia salutis media excutit, & per consequens remissionem peccatorum ampli-us sperare non audet. Extra Christum enim nulla est salus. Et, ut loquitur Apostolus, impossibile est , eos, qui semel sunt illuminati, & gustaverunt etiam donum coeleste, & par-ticipes sacti sunt Spiritua sancti, & gustaverunt bonum Dei verbum, virtutesque venturi secuJi, & pro- lapsi sunt, rursus renovari ad poenitenti- am Heb: 6. v. 4. 5. 6.