I. N. J. DISPUTATIO THEOLOGICA DE F I D E BONORUM TEMPORALIUM CHARISMATUM SPIRITUALIUM DONATRICE- qvam DIVINA FAVENTE GRATIA AC CONSENSU SUMME REVERENDE FACULT. THEOL. PRAESIDE VIRO SUMME REVERENDO ATQVE EXCELLENTISSIMO DN IOHANNE FECHTIO, SS. THEOL. D. EJUSDEMQVE P. P. ORDIN. LONGE CELE-BERR. CONSIST. DUC. ASSESS. GRAVISS. AC DlOECESEOS ROSTOCH. SUPERINTENDENTE VIGILANTlSSlMO, DN. PRAECEPTORE, PATRONO ATQVE EVERGETA SUO, OMNl OBSERVANTIAE ET PIETATlS CULTU AETATEM DEVENERANDO, ANNO MDCCVI. DIE XXXI. JULll, IN AUDITORIO MAJORI, PLACIDO ERUDITORUM EXAMINI EXPONIT GODOFREDUS WEISSE / Neo-Sedin. Pomer. S.S. THEOL. STUD. ROSTOCHII, RECUSA M D C C X I V. Er (3) DE FIDE BONORUM TEMPORALIUM et CHARISMATUM SPIRITUALIUM DONATRICE, §. I. Cum a Parente meo, Optimo Piissimoqve, cui ob indefessam in me curam & innumera beneficia, ut ad devotum obseqvium, ita ad preces pro salute ipsius perpetuas, aeterno vinculo sum obstrictus, in mandatis acceperim, ut huic Acadcmiae Disputatione publica, cujus argumentum ab ipsomet mihi ob-latum est, valedicerem, eo promptius raorem gerendum esse Paternae voluntati existimavi, qvo aeqvius est, Academiae etiam legibus, qvibus fidem addixi, simul obtemperari. Qvare sine mora Vencrandi Praesidis mei & manuductionem & auxilium, qva par est, reverentia imploravi, qvi eo me, ab ipsa aetatis ratione ad graviora audenda minus idoneum, neqvaqvam destituit. Cumqve ad laborem hunc subeundum omnibus me adminiculis in-ftruxerit, correxeritqve, qvicqvid a me vel perperam admissum, vel neglectum fuerat, dissertationem nunc meam Tuo, Lector Benev., conspectui objicio, atqve a Te benignum simul judicium eo confidentius expecto, qvo difficiliorem esse materiam, qvam considero & a praesidiis omnibus, si a S. Literarum expositionibus discedas, destitutam, neqvaqvam ignoras. Adsit conatibus nostris Supremum Numen, eosqve beet salutari successu ! §. II. Inscripta est Disputatio: De Fide honorum temporalium & Charismatum spiritualium donatrice. Fidei vox latissimae signisi-cationis est, & non apud profanos tantum Scriptores, sed & sacros, DEO tributa, fidelitatem ejus denotat in servandis promissis & ope-ribus qvibuscunqve, Esa. XI. 5. Rom. III. 3. Et cum de hominibus e-nuntiatur, constantiam notat, probitatem item & integritatem in di-ctis & factis. Levit.VI. 2. I.Tim. V. 12. Specialius notitiam indicat in intellectu & assensum, rebus cognitis praebitum. Unde & non-nunqvam ipsas resab intellectu apprehensas, id est, doctrinas sacras, aut etiam morales designat. Rom, I.8. Qvam fidem Theologi fidem, qvae 02 4 DE FIDE BONORUM TEMPORALIUM & qvae creditur, ad differentiam fidei, qvae credit vel qva creditur, in scholis appellant. Verum cum hae acceptiones scopo nostro in ar-gumento a nobis proposito parum inserviant, inanem impenderemus operam, si in iisdem exponendis cutiosiori opera defungeremur. §. III. Propius igitur accedendum est ad fidei vocem, qvae freqventissimo scripturae usu siduciam in promissionem positam specialissime intellectui repraefentat. Hac enim Apostolus eandem magna cum vocum [...] definit: Fides est eorum, qva sperantur, hypostasis, rerum elenchus, qvae non videntur. Hebr. XI. I. [...] nempe summam animi firmitatem, promissioni innixam,[...] argumentum, basin in se rerum sperandarum immotam complectens, denotat. Unde notanter Lucas Osiander hunc locum circumscribit: Fides est certissima fiducia, qvod promissa bona fimus consecuturi, qva in spe expectamus ; Qvin etiam fides ad corporalia beneficia, a DEO promissa seee extendit, & certo statuit fides de rebus etiam nondum ap-parentibus, qvasi ea jam in manu haberet. Qvicqvid igitur sperari a nobis qvacunqve ratione potest, eo qvod nobis promissum est vel verbis expressis, vel praesumpta alterius benignitate & ad benefaciendum propensione, id fide, i.e. fiducia apprebenditur, crediturqve id nos impetraturos esse. Et qvanqvam hic hujus vocis & vocis ; Credere sensus forte nonnunqvam apud profanos qvoqve Scriptores occurrat, qvo nempe Cicero oratione pro Sexto Roscio ait: Nemo credit, nisi ei, qvem sidelem putat ; qvo fiduciam innui in alterius fidlitetem positam intellexisset, non ad fidelitatem, sed ad veracitatem alterius provocasset ; in sacris tamen adeo solennis ubiqve est ut ne dubium qvidem suboriri cuiqvam possit. §. IV. Jam cum Fides seu fiducia universim feratur in cujus-libet beneficii promissionem, beneficia autem duorum sint generum, spiritualia & corporalia, seu qvod eodem fere recidit, temporalia & aeterna, ilia, qvae animam ejusdemqve salutem, haec qvae corpus & vitam naturalem, & qvaecunqve ad hanc pertinent, concernunt, non exigua denuo hinc fidei differentia enascitur. Qvae Spiritualia dicuntur, in duos qvasi denuo ramos fese diffundunt, qvorum prior inerna beneficia Spiritus complectitur, externa alter. Illa sunt, qvae psam hominis animam afficiunt, eandemqve constituunt in statum salu- CHARISMATUlM SPIRITUALIUM DONATRICE. salutis & beneplaciti Divini. Qvalia sunt, qvae in articulis deconversione ad Deum & regeneratione, de justificatione, de Unione mystica, de renovatione, aliisqve Divinae gratiae operationibus conspiciuntur, qvae qvamprimum fide, i. e. firma fiducia, cum offeruntur, acceptantur, hominem DEO gratum & acceptum reddunt. Vocantur autem pressiore significatu Spiritualia, qvia ea non tantum per Spiritum Sanctu mediante verbo efficiuntur, sed cum fide recipiuntur, Spiritus S. simul homini interna habitatione unitur, omnesqe hominis actiones gubernat, ut a carnalibus concupiscentiis magis magisqve liberatae fructus Spiritus efficiantur. Gal. V.22. Vocatur haec fides vulgo in scholis fides justificans & fides salvifica. De qva in praesenti disputatione sermonem nobis nullum esse, adjectae in titulo limitationes & determinatones innuunt, cum fidem consideraturos nos esse profiremur eam, qvae bona tantum temporalia & charismata spiritualia donat & confert. §. V. Et charismata qvidem Spirituatia dum nominamus, Apostoli ductum seqvimur, qvi [...] vocat & [...] 2. Cor. XII. 14. eaqve per multas species ita describit, ut aliud sit charisma vel donum Sapientiae, qvae divinorum mysteriorum profunditates juxta ductum Spiritus in verbo Divino loqventis scrutatur ; aliud donum scientiae, qvae de mysteriis apte disserere & adversus contradicentes ea mascule tueri atqve defendere novit ; qvae differentia insinuari videtur. I. Cor. XlII. 2. aliud donum fidei, miraculorum scilicet passivae, judice celeberrimo nostro Schomero, seu ea fiducia, per qvam qvis capax redditur, ut miraculose qvis vel sanetur, vel aliud qvid obtineat ; aliud donum sanationum, qvo vel solo verbo vel manuum impositione aegroti curabantur : aliud donum prophetiae, vel futura nempe praedicendi, vel scripturam solide & perspicue interpretandi ; aliud donum discretionis Spirituum, qvo discerni evidenter vera vel praedictio, vel interpretatio possit ; aliud donum lingvarum, variis scilicet loqvendi lingvis, prout eorum conditio reqvirebat, cum qvibus Apostolis res erat, aliud deniqve donum, qvo lingvas iis, qvi earum nullam habebant notitiam, exponi possent, & in cujuslibet vernaculam transferri. Qvanqvam vero dubitandum non sit, qvin Apostolo potissimum de extraordinariis & miraculosis eo tempore charismatibus sermo fit, non tamten excluduntur haec ipsa, 6 DE FIDE BONORUM TEMPORALlUM & ipsa, qvae & qvot eorum adhuc hodie supersunt, atqve ex qvotidiane studio, accede Spiritus S. ductu atqve auxilio acqviruntur, dona cum eorundem eadem sit ratio, sive originem illarum sive usum respicias, ut hoc solo ab illis distent, qvod mediate comparentur. Differunt autem haec charismata spiritualia, qvae vocant externa, ab illis internis, de qvibus superiore paragrapho locuti sumus, in eo, qvod qvanqvam ad illa interna efficienda & promovenda ex DEI intentione tendant, & freqventer cum donis sanctificantibus conjuncta sint, non tamen semper ex hominum vitio effectum actu ipso obtineant, & nonnunqvam in hominem cadant, ne qvidem regenitum aut renovatum. Id manifestissime patet ex Matth. VII. 22.23. Cor. XIV. 29. I. Thess. V. 19. 20. 21. I. Joh. lV. I. & ipsa qvotidiana experienta firmatur. Externa autem haec charismata vocantur, qvia extra hominem regenitum existunt & intra eundem per naturam suam, qvantum in se est, operantur, ceu id pulcerrimo simili insinuatur, Apoc. III. 20. Vocantur & dona ministrantia, qvia vel Ecclesiae ministros cumprimis ornant, vel ministerium, virtutem, instrumentum praebent, hominis regenerationem, justificationem & sanctificationem procurandi, ad modum nempe [...] qvi ministerio & instrumento manuum suarum qvidpiam efficiunt, Act. XX. 34. Unde & Ecclesiarum pastores [...] seu ministri appellantur, I. Cor. IV, I. §. VI. Atqve ita, nisi omnino fallor, clarissime intellligitur, qvid in titulo disputationis nostrae per charismata Spiritualia intelligamus. Longe facilius autem judicium ferri poterit de bonis temporalibus, qvae ejusdem inscriptionis partem occupant, & ex ipsa statim voce percipiuntur. Universa nempe illa qvae ad hujus vitae naturalis statum conditionem ; felicitatem, augmentum & emendationem spectant. Qvae in bona privativa & positiva vocabulis ex Schola desumptis, non inepte distribuuntur: Illius generis sunt ereptio ex miseria, ex calamitate, ex doloribus, ex morte, ex paupertate, ex periculis, ex persecutionibus, ex doloribus, ex tristitia, & ex omni eo, qvod molestum nobis est &acerbum. Qvod nem pe una voce [...] sive mali in oratione dominica exprimit Christus, qvanqvam illa & Spirituale malum simul complectatur, Matth. VI. 13. Positiva ex oppositis ultro innotescunt. Qvalia sunt optima corporis constitutio, bonorum temporalium adfiuxus, vita honesta & honorata, candida ami- CHARlSMATlUM SPlRlTUALlUM DONATRICE. amicitiae necessitudo, voluptas ex nostrorum felicitatc haurienda, annorum longaevitas, tranqvillitas animi & consciensiae, variarum scientiarum elegantia, & ut summatim dicam, qvicqvid in qvarta Orationis Dominicae petitione a DEO precamur, in qva panem qvotidianum Lutherus in Catechismo majore interpretatur, qvaecunque ad hanc vitam in hoc seculo traducendam pertinent, cujus solius gratia qvotidiano pane opus habemus. Jam non tantum ad hanc vitam sufficit, ut corpori nostro prospectum sit, unde alatur & tegatur, aliaque, habeat necessaria, verum etiam ut cum iis hominibtus, qvibucum conversamur & vimius, qvibuscum comercia & omnis generis negotia & contractus sociamus & exercemus, pacata & tranqvilla temporis conditione fruamur. Et in summa, qvicqvid ad Politicam, civilem & domesticam rerum administrationem pertinet. Ad haec itaqve bona, atqve ad ea, qvae paulo ante spiritualia externa appellavimus, qvid fides illa conferat & qvo pacto ad fidem justificantem sese habeat, id disqvisitionis nostrae est argumentum. §. VII. Dum fidem illam bonorum divinorum collatricem vocamus, scripturae ductum seqvimur, qvae causae instrumentali eardem prorsus acctiones adserbit, qvae sunt ipsius causae principis. Nam & DEU salvare dicitur, Tit. III. 5. & Fides, Eph. II. 8. & minister Ecclesiae, I Tim. IV. 16. & Baptismus, I. Petr.III. 21 & verbum Divinum, Rom. I. 16. Omnia ista, ut omnes norunt, diverso causandi genere. A qva ista instrumentali virtute in effectum inftuente & eundem producente alias qvoqve sustinere denominationes hanc fidem posse, ultro intelligitur. Nec enim qvicqvam impediret, eandem appellari salvatricem, ex Matth. lX. 22. salutis vocabulo generalius accepto ; auxiliatricem, item & sanatricem & donorum divinorum datricem. B. D. Scherzetus in System. Theol. pag. 303. Beneficam vocat, qvae uti & ceterae denominationes, cum generaliores sint, & in fidem qvoqve justificantem eonveniant, ipsius effectus, ad qvem tendunt, ex-pressione, qvippe qva a fide justificante differt, determiriandae sunt. Id qvod nos in inscriptione disputationis, ut omnis dubitatio tolleretur, fecimus. Qvod vero addit Scherzerus, beneficam dici hanc sidem objectlive, non qvasi ipsa benefaciat, sed qvod beneficia gener alitetr resspiciat, id cum grano salis accipiendum esse, ex hactenus dictis manifostum est, cum haec fides tam vese ex ipso usu scripturae & perpetua DE FIDE BONORUM TEMPORALIUM & tus actionis principalis & instrumentalis identitate benefaciat, sanet , dona tribuat, qvam vere sides justificans a peccatis liberat, & vitam atqve salutem aeternam impertitur, ceu exiis, qvae insra dicemus, sinplius elucescet. §. IIX. Cum jara ex vocum evolutione, qva dere tractatio a nobis instituatur, sufficienter patescat, ad rem ipsam acceffuri sumus. Qvod dum facimus, commodiori ordine incedere, nisi qvi ab omnibus tritus est, adeoqve qvotidiano usu, ipsaqve facilitate se sua commendat, haud poterimus, qvoad singula scilicet causarum genera Fidem beneficiorum temporalium & charismatum Spiritualium donatricem confiderando. Qvam tractationem qvaestionibus subinde nonnullis distingvemus, ex qvarum discussione uberior clariorqve lux ipsi argumento accedere possit. §. IX. Primus itaqve & Supremus excitandae in animo homi-nis hujus fidei auctor DEUS est, isqve Pater, a qvo cum omnis donatio bona & omne donum perfectum de super descendat, tanqvam a patre luminum, Jac. l. 17. fides vero ista infinitorum nobis bonorum sit conciliatrix, & ipsa ortum suum ex DEO patre habere ultro itelligitur. Filius, qvi cum sidem infirmam robore suo confortet, Marc. IX. 24. non poterit non & initium ejus ab eodem proficisci. Et Spiritus S. cujus fructus est fides, Gal V. 22. Nec enim hoc loco fidei vocum necesse est speciatim ad fidelitatem vel erga Deum vel erga homines restringi, cum in ordinaria sua lataqve acceptione, qva & fidem justificantem, ne dum eam, qvae & temporalia nobis beneficia conciliat, notat eandem accipi, ipsa rei veritas convincat, cum Flacio ad hunc locum dicente & hoc sit Spiritus S. opus in piis, siqvidem vera ac sincera sit. Nec obest, qvod obvertit Cornelius a Lapide, qvod hac fides non tam sit fructur qvam radix & principium Spiritus & gratia, cum unam eandemqve rem pro diverso respectu & causam esse & effe-ctum neqvaqvam repugnet. §. X. Utitur vero DEUS in communicanda nobis hac fide divini verbi sui medio, qvoties promissiones edit, de vario beneficiorum genere in nos effundendo, qvibus Vetus Novumqve Testamentum abundat. Qvod factum est, vel immediata allocutione, Gen. XVII.8. Josusuae l. 2. II. Samuel.VII. 16. Marc. XI.22, Matth.IIX. 7. vel revelatione ordinaria propter nos in literas redacta, Psalm. L.15. Esai CHARISMATUM SPlRlTUALlUM DONATRICE. 9 XXXV. 5. seq. Matth. XI. 28. Et qvae major potest esse promiso, qvam cum Christus profitetur: Omnia possobilia esse credenti? Marc. IX. 23.i.e. interprete Grotio: Omnia effici possunt, a Deo scilicet, in usum confidentium. Comparent Divinae hae promissiones in omnibus hujus fidei partibus, notitia, assensu & fiducia. Nam qvoad notitiam revelata nobis est Divina misericordia, qva nihil nobis denegare possit eorum, qvae ad qvamcunqve salutem nostram qvomodocunqve faciunt Jer.XXXI. 10. Esa. XLIX. 15. Luc. XIIX. 7. Et divina potentia, qva id efficere poffit, qvod promisit, cum Deo nullum verbum sit impossibile, Luc.l. 37. Qvoad assensum revelata nobis est divina virtus & vis, ipsa pectoris nostri penetralia commovens, qva remotis omnibus naturae impedimentis efficit, ut verbo ipsius assentiri qveamus. Eph. I. 19. Hebr. IV. 12. Ratione fiduciae in nobis excitandae revelatae nobis sunt amplissimae promissiones, immoto Divinae veritatis fundamento nixae qvarum virtute praestare nobis qvodcunqve beneficiorum genus promtissime velit, Ps. XCI. 14. Es LXV. 24. §. XI. Ex parte hominis qvanqvam instrumentum nullum sit, hanc fidem variis modis oblatam apprehendi, cum fides haec ipsa sit instrumentum, instrumenti tamen locum analogice obtinet non repugnantia, seu promptum recipiendi fidem oblatam obseqvium. Nec enim Deus beneficia sua hominibus invitis obtrudit, sed omnino ab iisdem reqvirit, ut cum ipse in nobis operatur & velle 7 perficere, Phil. Il. 13. operationi ipsius obicem non ponamus, sed juxta ordinem Divinum gratiosae Dei actioni nos subjiciamus. Si posser credere, ait Christus, Marc. IX. 23. Si posses nempe a te impetrare, ut ne Deo sidem tibi offerenti, Act. XVII. II. Phil. I. 29. repugnares ; si posses carnem, sangvinem supprimere, qvo minus illa ex contempto & paupere meo statu offensa divinis in te motibus obstarent. Perpetuo enim verum manet illud: Hodie si vocem ejus, qvamcunqve, etiam in promissionibus ad nosin verbo delatam, audieritis, ne obdurate cor vestrum. Psalm. XCV. 8. D. Geierus: per voluntariam scilicet aut proareticam malitiam, Spiritus S. motibus praefracte obsisientem. Qvod ter a Paulo repetitur, Hebr. III.7.15. cap.IV.7. §. XII. Solvi hinc facile potest qvaestio: An ad generandam fidem divinorum beneficiorum impetratricem reqviratur semper expressa promissionis revelatio, an sufficiat implicita ? Promissio nempe 10 DE FIDE BONORUM TEMPORALlUM nempe reqviritur,vel diserta litera enunciata, vel ex litera per indubitatam conseqventiam educta. Non erat ipsa litera exptessum Christi discipulos in aqva non esse perituros, id tamen judice incomparabili Chemnitio in Harmonia ad h.L colligere facile ex eo poterant, qvod per ipsam ad Apostolatum vocationem destinati essent ad Evangelium toti mundo praesdicandur. Qvare cum aliqvando metuerent, ne navi mersa suffocarentur, merito Christus infidelitatem eorum reprehendit, dicendo : Qvare timidi estis exiguae fidei homines ? Matth.IlX 26. Qva tamen in re distingvendas esse promissiones absolutas, qvibus semper inniti possumus, qvales erant, qvae de sanandis a Christo varii generis & indefinitae aegrotis in V. T. revelatae erant, a conditionatis, qvales sunt, qvae precibus nostris factae sunt, si temporalia a Deo petamus, qvarum exauditio suspensa est a divino judicio, si res a nobis petita nobis sit salutaris, suo loco iterum dicemus. §. XIII. Objectum fidei hujus beneficae, bencficia sunt temporalia & spiritualia, eo qvidem sensu, qvem jam supra indigitavimus. Qvae cum diftioxerimus in privativa & positiva, ad jiciendum nunc est: qvanqvam Christus, temporalibus beneficiis in diebus carnis suae plurimos afficiens, mala nunqvam ita removerit, qvin simul contrarium adduxerit bonum nec qvenqvam a morbo sanaverit, qvin cundem simul perfectae sanitati restituerit, cum benefacere Deus natura sua bonus, Matth.XIX.17. cum imperfectione qvapiam & defectu nunqvam possit, nihil tamen obstat, privativa dici, qvae immediate auferunt mala, positiva, qvae immediate conferunt bona. Ita Salomoni immediate collata est sapientia, I.Reg.III. 12. Ita aliis honores, divitiae victoriae. Eqvidem nonnunqvam talia beneficia sine fide etiam impiissimis hominib donantur, utpote omnium rerum abundantia Neroni, dona qvoq ; admnistrantia Bieamo gentili & Judae proditori & iis, ad qvos aliqvando dicet Christus: Non novi vos, Martth.VII.23 ; nec minus iis, qvi Christum ex odio pradicant & contentione, ad agre faciendum vinculis Pauli, Phil. I, 16. Qvod hodie qvoqve in innumeris aliis, ipsa confirmat experientia. Ex qvo tamen non seqvitur, non conferri qvoqve ejusmodi beneficta per fidem. Qvemadmodum non conferri : Malcho improbo auris a Christo restituta est, & novem illis leprosis, ist cute sua foedis hypocritis, corporis sanitas collata est, ergo aliis CHARISMATUM SPIRITUALIUM DONATRICE. 11 aliis haec beneficia non obtigerunt per fidem. Cujus contrarium toties inculcat Christus, qvoties diserte prositetur: Fides tua te salvum fecit. Et differentiae ratio in promtu est, qvod qvanqvam omnia divina benesicia, sive per fidem conferantur, sive sine fide, hominis conversionem & salutem intendant, Act.XVII. 25.26.27. XIV. 17. tamen qvae per fidem conferuntur, magis proxime & immediate hominis salutem procurent, cum caetera remotius & majori longe cum difficultate. Atqve hoc ipsum est, qvod in expositione qvartae orationis Dominicae petitionis docet Lurherus noster: Deus dat qvidem omnibus panem qvotidianum, qvamvis non petamus, etiam malis hominibus. At nos precamur hac petitione, ut agnoscamus hoc beneficium, toto nes pectore ad DEUM convertendo, atqve ita panem nostrum qvotidianum, qvem jam supra dicimus, omnia beneficia temporalia complecti, cumgratiarum actione accipiamus. §. XIV. Qvaeri hic posset : An charismata spiritualia utpote dona administrantia, nunqvam conferantur sine sanctificantibus? Ea qvorundam hodie doctrina est, sed qvae argumentis in superiori thesi allatis solide refellitur. Cumqve ab instituto meo fusior hujus rei tractatio aliena sit, remittere mihi lectorem liceat, ad summe venerandum Ptaeceptorem meum, D. Schelgvigium, Theologum fama & meritis jam diu celebratissimum, in Synops. Controv, Artic. IIX. Qv.II. & Art. XXIIX. Qvaest, IIX. seqvent. Et qvi ex instituto praesentem materiam excussit, tribus editis Disputationibus accuratissmis, qvorum titulus est : Dei minister impius, Magnificus Academiae nostrae Rector, D. Grünenbergius. §. XV. Subjectum fidei, beneficia temporalia aceeptantis, ordinarie est homo Christianus, saltem qvoad doctrinae professionem & amplexum. Dubitandum eqvidem non est, promissiones divinas, etiam qvoad res temporales, iis potissimum a Deo latas esse, qvi DEUM serio timent & adeo in gratia justificante constituti sunt. Ps. CIII. 17.18. XCI.14.15.Prov. XI. 8. 9, t. Tim.lV. 8. Matth. V. 4. s. Nam & in plerisqve Novi Test. exemplis, ubi sidei aegrotorum sanatio, Matth. IIX. 13. IX. 22. Luc. XVII.19 Act. XIV. 9. coecorum restitutio, Matth. IX. 28. Marc.X. 52. Luc. XlIX. 42. mortuorum resuscitatio, Marc V. 36, Joh.XI. 40. Prabolorum expulsio, Matth. XV. 28. Marc. IX. 23. adscribitur, non ambigunt pleriqve interpretes, qvantumlibet per 12 DE FIDE BONORUM TEMPORALIUM & per fidem, cui beneficia illa attribuuntur, intelligi fides justificans neqveat, sed fiducia tantum in omnipotentiam Christi & misericordiam ipsius posita, omnes tamen illos, qvibus haec bona obtigerunt, justificante simul fide fuisse instructos. Qvod & ex circumstantiis, qvibus historiae illae vestiuntur, omnino recte videtur colligi posse. Suntqve haec aliaqve aliis hodieqve per fidem illam concessa beneficia qvasi qvaedam seriae pietatis praemia, eaqve Deum candide reverentibus propria, Prov. II. 7.8. III. I.2.4. t.Tim.IV 8. Sed negandum tamen ideo non est, saepius ejusmodi beneficia dispensan qvoqve in Christianos qvidem, sed irregenitos, in misericordiam qvidem & potentiam Christi qvalemcunqve fiduciam & bonam opinionem ponentes, sed animo non satis candido, neqve ad conversionem usqve illuminato. Ceu factum hoc est in IX. leprosis, in Christoqvidem &virtutem &juvandi promptitudinem agnoscentibus, sed in reliqvis ad Christianismum necessariis deficientibus. Qvippe qvi hy-pocrisin suam ingratae mentis impietate in ipso eventu aperte prodiderunt. Luc. XVII. 17.18. Disputat qvidem ad Matthaeum Maldonatus: coeteros omnes, excepto Malcho, qvi a Christo curati sunt, eadem fide, qvacorpore sanati sunt, animo esse sanatos. Et Cornelius a Lapide disserit: Christum dicendo ad paralyticum ; remittuntur tibi peccata tua, prius peccata dimittere, deinde curare, qvia prius sit auferenda causa, ut ea sublata, collatur effectus, puta paratysis & morbus. Verum ut haec communiter siebant in iis, qvi vel poenitenti animoad Christum accesserunt, vel ipsum diserte efflagitarunt, ipsum leprosorum exemplum docet, nonnunqvam per sanationis corporalis beneficium anima non esse sanatos, qvi ad Christum accedebant, sua qvidem culpa aegrotos, sed tantum, qvantum in se erat, ad spiritualis leprae agnitionem & ad medici sui venerationem invitatos. Qvis vero dubitet, etiam hodie freqventer precibus suis homines irregenitos a Deo grandia conseqvi beneficia, ut per illa ad mentem meliorem, plenamqve ad Deum conversionem adducantur ? Cum & citra hanc fidem in gentiles ipsos innumerorum beneficiorum copiam effuderit Deus, ut Deum qvarerent, si forte ipsum invenirent & palparent Act. XVII.27. § XVI. Qvaeritur: an & Christus ipse talem habuerit fidem? Habuit eqvidem, ut homo, fidem in Deum, Patrem suum, cui considebat, CHARISMATUM SPIRITUALIUM DONATRlCE. 13 debat, Psalm. XVI.I.XXII. 10, Hebr. II. 13. Ad qvem in diebus carnis sua preces & supplicationes cum clamore valido & lachrymis obtulit, qvippe qvi poterat ipsum servare ex morte, & exauditus qvoqve est ex reverentia, Hebr. V.7. Qvae vero fides ab ea, qvam nos consideramus, hactenus disferebat, qvod non tenderet in Christum, ejusqve meritum, cujus solius virtute de cetero non spiritualia tantum, sed & corporalia beneficia, siqvidem nobis sint vere salutaria, conseqvimur, Eph.I.3. sed innitebatur ipsi filiationi humanae naturae, ex unione personali ei concessae, haud aliter ac naturalis qvilibet filius, in patrem suum ex ipso generationis jure fiduciam suam omnem collocat. De qva Christi fi de XII Labhinc annis Iuculenta dissertatione egit Vir Excellentissimae eruditionis D. Barth. Bottsaccus ; & ante biennium invicinia nostraTheoIogus laude nostra major, D. Mayerus. §. XVII. An itaqve & in Gentiles fides Divinorum beneficiorum donatrix cadere potest ? Ex superioribus facile intelligitur, sidem proprie dictam non esse, nisi Christi merito sit suffulta, adeoqve Deum, qva nos non creavit tantum, sed &sangvine suo redemit, & Spiritu S. in populum nos suum consecravit, respiciat. Hac enim fide nisi purisicantur corda nostra, Actor.XV.9. placere Deo nihil no-strum, adeoqve nec fiducia in Deum posita, potest, Hebr. XI. 6. Actor. IV. 12. Haec vero qvomodo convenire gentilibus potest, qvi sunt sine Christo, (adeoqve & sine Spiritu S. I.Cor.XII.3.) abalienati a politia Israelis &peregrini testamentorum, promissionis nullam spem habentes, & sine Deo in mundo Eph II.12. Hieronymus: non qvod plures Dei Ephesii non habuerint, sed qvod qvi absqve vero Deo sit, nullum DEUM habeat. Et qvi filium non habet, neqve habet Patrem, ]oh. V. 23. Generalis itaqve fiducia, in Dei benignitatem, etiam a gentilibus agnitam, Rom. II. 4. in gentiles moratiores cadit, non fides, qva Deo reconciliati beneficia ejus vera, solida, ad aeternam salutem directa, apprehendant. §. XIIX. Forma ipsaqvehujus fidei effentia in tribus intellectus & voluntatis actibus, non minus ac ipsa fides justificans, consistit, notitia, assensu & fiducia. Qvi vero non separatim sed conjunctim considerari debent, ut per duos gradus priores deveniatur ad tertium, qvi proprie & ultimo fidei beneficae esse suum praebet. §. XIX. Notitia reqvintur, proxime qvidem omnipotentiae 14 DE FIDE BONORUM TEMPORALIUM & misericordiae Christi, homini promissae. Qvi enim fiduciam po-nere in alterius auxilium & beneficentiam possum, nisi sciam, cun-dem mihi vei auxiliari vel benefacere posse & velle? Mente careat necesse est, qvi id ignoret, & tamen id sibi polliceatur. Leprosus ille, qvi curari a Christo desiderabat: Domine, ait, si vis, potes me munda-re. Matth.IIX. 2. Agnoscit ergo potentiam & virtutem Christ, qva morbum naturae viribus infanabilem, vi nempe, qvaposset super omnia facere plus qvam abundanter, super ea, qva petimus & intelligimus, Eph. III. 21. depellere, iqve mederi sciret. Mulier illa Cananaea, cujus filia a daemone male affligebatur: Domine, inqvit, misereri mei, Matth.XV.22. Agnoscit ergo miserandi in Chrifto affectum, qvo con-turbentur viscera ipsius, ut non possit non miser ando misereri. Jer.XXXI. 20. Hac vero duplici notitia deduci debebant amplius & disponi, ad cognoscendam ejus tum personam, cujus implorarent expectarent-qve auxilium, qvod nempe non nudus homo, qvem oculis cernerent, sed Deus esset, faciat mirabilia solus, Psalm. LXXII. 18. tum offi-cium, cujus rei gratia hominem inducrit, cur habitu tam vili & con-tempto in hunc mundum venerit, qvoqve pacto eundem colere & ve-nerari deceat ? Qva via ad doctrinam ab ipso praedicatam deveairent, cujus nempe summam patefecerit ipse: ita Deus dilexit mundum, ut silium suum unigenitum daret, ut omnis qvi credit in ipsum, baud pereat, sed habeat vitam aternam. Joh. III. 16. §. XX. Seqvitur hanc notitiam assensus. Sola enim & nuda notitia, nisi verum id esse agnoscatur, qvod cognoscitur, ad fiduciam in Christum concipiendam neminem permovere apta est. Neces-sum itaqve est , ut cognitis accedat affensus. Unde ad coecosillos, Christo adclamantes : Fili David, miserere nostri ; creditisne, ait, qvod possim hoc facere? Matth. IX. 28. Certone persvasi eftis de me, me solo etiam verbo, qvod in meri hominis viribus non est, visum vo-bis restituere posse? Est autem affensus vel solidus & firmus, ceu in centurione, Luc. VII. 9. in muliere sangvinis profluvio Lborante, Matth. IX. 21. itemqve in alia muliere, cujus filia a Daemone fuerae obsessa, Matth.XV. 28. vel infirmus & langvidus, ceu in discipulis, Matth.IIX. 26 & in patre, filium moto Spiritu obssessum habente, Marc. IIX.22. 24. & in Martha, Joh. XI. 39, 40. Plane ut aliqvando fides justificans immotum in qvacunqve calamitate robur obtinet ceu- CHARISMATUM SPlRlTUALlUM DONATRICE. 14. ceu in Paulo, Rom. IIX. 38.39, aliqvando infirmitate laborat. Tam autem sides non esse desinit, qvae infirma est, qvam ignis sub cineribus la-tent, ignis, aut homo in [...] con stitulus homo esse non desinit, Li-num enim fumigans non extingvet Dominus? Esaise XLII. 3. verba sunt B. D. Dannhaueri in Hodosophia p. 682. §. XXI. Offerunt se hic nobis nonnullae qvaestiones ad majo-rem hujus rei dilucidationem excutiendae. Qvaeritur enim: Qvo pacto centurionis illius, Matth. IIX. 10. Lnc.VIl.9, fides dicatur maxi-ma in lsrael ? Varias sententias in admirabili in Matthaeum opere, inexhaustae diligentiae Theologus, D. Winstruptus congerit, Tomo II. p. 715. Putaverim ante omnia respactum haberi ad fidem omnipo-tentiae & virtutis Christi, qva non poslet tantum insanabili, decetero morbo mederi, sed rem tantam solo nutu & longe absens perficere. Qvalem hactenus fidem, qvae in homine natione gentili & praeterea milite conspicua esset, in Judaeis, propriae qvasi familiae suae consorti-bus, a qvibus majorem longe expectare debebat, nondum reperit. Recte ergo Origenes in Matth. Jairus, Israelis princeps, pro filia sua petens, non dixit: die verbo sed veni velociter. Nicodemus de fidei sa-crametoto audiens ait: qvomodo potest hoc sieri ? Maria & Martha di-cunt: Domine, si fuisset hic, frater meus non fuisset mortuus. Qvasi dubitantes, qvod ubiqve posset adesse DEl potentia. Non excluditur ideo fiducia qvoqve, partim in misericordiam Christi, qva servum suum morbo liberare, partim in ipsius gratiam, qva peccata ei remit-tere & in filium suum ipsum adoptare velit, exellens qvod dam ro-bur, qvippe qvodex tanta omnipotentiaea agnitione non profluere non poterat, sed id tantum asseritur, proxime & immediate respici vim il-lam in centurione eminentem, qva sanandi in Christo virtutem plano singularem agnovit & publice est professus. Id qvod & verba cen-turionis & totius historiae contextus cIarissime evincunt. §. XXII. Deinde qvaeritur: An & cur Christus, Luc. IX, 41. Marc. IX. 19. inprimis Matth. XVII. 17. ipsos suos discipulos ob non agnitam in semetipsis, qvae a Christo collata iis fuerat, daemones ejici-endi potentiam appellet generationem incredulam & perversam ? Isid. Clarius in Bibliis Criticis, & H. Grotius verba illa intelligunt do natione Judaeorum, eorumqve incredulitate passiva, cum Pater Lu-natici fidei suae langvorem ipso prodat dicendo : si qvid potes, adjuvnos 16. DE FIDE BONORUM TEMPORALIUM & Nic. Zegerus & Jo. Camero in iisdem Bibliis de Judaeis pariter & discipulis, qvibus calculum, nisi omnino fallor, addit in Annot.ad Matth. D. Gerhardus F. pluresqve alii apud Polum. Sed ratio a Cla-rio adducta inconseqvens est. Verba enim illa : si qvid potes adjuva nos, non omnino nullam sed infirmam tantum fidem produnt, qvae impedire non poterat filii sanationem, ceu probant alia debilis fidei exempla. Qvare pleriqve nostrorum, inprimis Chemnitius in Har-monia, Luc. Osiander & AEgid. Hunnius in h. I. de solis discipulis, eo-rumqve infidelitate, eo qvidem tempore admissa, verba illa castigato-ria intelligunt, indubitato moti argumento, qvod Christus ipsis obji-ciat, qvod neqvidem fidem babeant, tam exiguam, qvam est granum sinapis. Qvi vero nec exiguam qvidem fidem habet, is habet nul-lam. Cur vero tam acriter, etiam in conspectu Judaeorum, discipu-los suos increpet Christus, eo qvod nempe incredulitate sua diffa-mandi occasionem Pharisaeis dederint, qvasi tota Christi doctrina mendax esset & ex meris fraudibus composita incomparabili,ut so-let, facundia exponit in Harm. CLXXXIX.B. Chemnitius. §. XXIII. Qvaeritur amplius : Cur Christus tam fevere ani-madvettat in insidelitatem, non perinde in vitia morum ? Paulo remo-tior a scopo nostro haecest qvaestio, responderi tamen potest, nunqvam defuisse officio suo acerrimum morum censorem, cujus luculentum nobis specimen integrum XXIII. Matth. caput, & loca innumera alia praebeant. Qvod vero non minus freqventer invehatur in infidelita-tem, causam esse, qvod haec sit fons & origo omnis malitiae moralis. Qvi enim verbis Christi fidem non adhibet, neqve eundem pro do-ctore mundi divinitus misso reputat, qvam vim & efficaciam objur-gationes ipsius & insectationes habebunt ? Qvalis eventus nimirum increpationes Christi, Apostolorumqve suorum serias non semel in-secutus est. Joh.IIX.59. X. 31. Act.VII.54.Matth.XII.14.XXI.46. Marc. III. 6. XII. 12. Luc. IV. 29. VI. 11. XI. 54. XIX. 47.XX. 19. Joh. V. 18. XI. 53. 57.XII. 10. §. XXIV. Postremo qvaeritur: An Discipuli Christi, revera fuerint increduli, non tantum qvoad fidem miraculosam, sed & ju-stificantem ? Non negari potest, in plurimis, non beneficentiam tan-tum Divinam in temporalibus & charismasi ipsis, per primam voca-tionem concessis, sed in iis qvoqve qvae ad justisficationis, & salutis nego- CHARISMATUM SPlRlTUALlUM DONATRICE. 17. negotium pertinent, vere incredulos fuisse. Occupaverat ipsos o-pinio de regno Christi temporali, insederatqve eoruni animis tam profunde, ut eradicari ad extremam usqve Christi passionem haud posset. Matth.XVI. 21.s. XVII. 23. Marc. IX. 31. 32. Luc. XIIX. 34. Act. I. 6. Poterat tamen hic error tum qvidem temporis consistere cum gratia justificante, eo qvod de passione sua Christus sero verba ad di-scipulos faceret, neqve redemptio nostra, sua consilio Divino recesse-ris, cum qvalicunqve imperio, qvale v. gr. Salomonis fuerat, incom-possibilis esse videretur, opinionem apud Judaeos profunde a longo tempore imbibitam deponere, difficillimum fuerat, nec tamen ideo redemptoriam Christi fatisfactionem unqvam negabant. Viderans in monte Thabor immensam heri sui gloriam, nec in animum ideo suum intromitere poterant tantam, qvae cum passione conjuncta esse videbatur, ignominiam. Ex nimio affectu, qvaqvam in eventu carnali, meliora Doinmo suo vel optabant, vel de eo sibi polliceban-tur, qvemadmodum Christusipse, naturali horrore commnotus mor-tem tam probtofam Deo patri eft humillime deprecatus. Tribuen-dum aliqvid erat piscatoriae simplicitati, & expectare eos amlissimam Spiritus S. illuminationem ipse jubebat Servator. Qvae omnia evin-cunt, vel errorem discipulorum vel ignorantiam, qvippe non ex ma-litia profectam atqve ideo ab ipso Christo tolerantam neqve statui gra-tiae neqve saluti ipsorum obfuisse. Singula haec latius diduxit in Disp. Inaugur. de hoc argumento, cujus mortem nuper summo cum do-lore luxit Ecclesia nostra,ceIeberrimus D. Veielius. § XXV. Superest in hac fide fiducia, qvae nititur promissione beneficii temporalis & Spiritualis, ex verbo Divino cogniti, & assensu adprehensi. Est autem promissio illorum beneficiorum, ceu jam supra diximus, vel absoluta, vel certo ordini & conditioni adstricta. Qvi eo tempore vixerunt, qvo Christus in his terris versatus est, promissionem in V. T. revelatam habebant, qva & temporalia variarum sanationum, Es. XXXV. 5, 6. & Charismatum Spiritualium beneficia, Joel II 28. seq. per Christum ipsis conferenda fiducialiter apprehendere & conseqvi possent. In N. T. primordio eadem beneficia vi Divinae promissionis expectare debebant Christiani Matth. X. 8. Marc. XVI. 17. seq. Velut innumeri has promissiones firma fiducia am-plectentes temporalium ejusmodi beneficiorum, Matth. XI. 5. IV 24. XV. 31. 18. DE FIDE BONORUM TEMPORALlUM & XV. 31. & Spiritualium Charismatum, I.Cor.XIl, 8, s. Act. II.17. parti-cipes facti sunt. Hodie vero cessante miraculorum dono,ut promisa-ca nobis sub ea conditione, si saluti nostrae illa conducere judi-caverit Deus, ita & fiduciam in Deum ponere poffumus, fore ut no-bis ea contingant, nisi ad damnum potius nostrum qvam commo-dum cedere noverit Deus. Matth. VII.7. seq VI. 10.30.33. Joh. XIV. 13, 14 XVI. 23 Rom.IIX 26. Joel.II. 14. 2. Sam.X.12 XII.22.XV.25.26. Dan. III.l7.18. I.Macc.III.58.6o. Unde & ipse Christus, qvanqvam ex si-ducia ad Deum oraverit, qvi poterat ipsum servare ex morte, Hebr. V. 7. tamen voluntati Divinae sese subjecit: non mea sed tua siat voluntas. Matth.XXVI. 39. & leprosus: Domine, inqvit, si vis, potes me mundare, Matth.IIX. 2. Winstrupius ad h.l. Formula ejusmodi pra se fert pari-entiam & humilitatem, qva ille sui sanationem in manus Christi resi-gnat, & voluntati Domini submittit ; q.d. sinon vis, acqviescam & eru-cem mihi impositam placide sustinebo. Id qvod adeo verum est, ut & Gentiles agnoverint, ex qvibus a magno Qvistorpio nostro Juvenalis verba plane memorabilia producuntur: Permittes ipsis expendere numinibus, qvid Conveniat nobis rebusque sit utile nostrit. Nam pro jucundis aptissima qvaeque dabunt DI, Carior est illis homo, qvam sibi, nos animorum impulsu & coetca pravaque cupidine ducti Coniugium petimus, partumque uxoris, at illis Notum, qvi pueri qvalisque futura sit uxor. XXVI. Ut autem fiducia omnis, in alterius promissionem posita, in passione potius gvam actione consistit, ita & illa fiducia, qva credo speroqve, a Deo temporalia beneficia mihi collatum iri admis-sio potius est Dei benefacientis, neqve eundem per infidelitatem re-pellentis, qvam actio, aut opus qvodcunqve hominis, Deum ad bene-faciendum commoventis. Ad Archi Synagogum Christus : ne time, tantum crede, Marc.V.36. Ad Discipulos pariter: qvicqvid petieri- tis, credite &erit vobis. Marc.Xl.24. Lutherus: Glaubet nur. Sola itaqve acceptio, apprehensio, receptio, cum indubitata considentia, qvae[...] s.dubitationem omnem excIudit, Marc. XI. 23. conjuncta, beneficia Divina acqvirit. Poterat qvidem dubinum joriri, annon saltem ea fides, qvae dicitur miraculosa, ex parte eorum, CHARISMATUM SPlRITUALlUM DONATRICE. 19. qvi miracula patrabant, in actione potius qvam passione consti-terit ? Ad qvod dissolvendum sciri necesse est, in miraculis patrandis duo esse, primo virtutem activam, qva illa patrantur, qvae in Deo tan-qvam causa principeresidet & Apostolis tanqvam ministris commu-nicata est, & fiduciam passivam, qva Apostoli sine [...] persvasi fuerant, se id efficere posse, ad qvod virtus illa ipsis suerat concessa. Fides itaqve miraculosa in Apostolis dicebatur, non qvae & qvatenus miracula efficiebat, sed in qvantum illa promissionem Divinam de virtute illa passive apprehendebat. Qvod inde manifestissimum est, qvia cum de virtute illa miracula patrandi dubitabant ipsi, miraculum sanandi patrare non poterant. Matth. XVIl. 16. 20.ceu supra §. XXII. luculenter demonstravimus. §. XXVH. Finis fidei hactenus expositae pro diversa eorum, qvi eadem gaudent, conditione pariter est diversus. Cum enim ho-mo non sufficienter illuminatus, nec conversus, fide isthac beneficia vel temporalia vel spiritualia, qvae supra esterna vocavimus, impetrat, finis ejus est regeneratio & conversio. Qvis enim dubitet, qvicqvid beneficiorum Deus hominibus indignis confert, ceu saepissime, in ipsis etiam spiritualibus donis, fieri suo loco invicte probavimus, eo fine id conferri, ut benefactorem agaoscant & celebrent ? Act.XVII.27. Qvi autem vere regenerati sunt & ejusmodi berieficiorum a Deo per fidem compotes redduntur, his ipsis invitantur, ut justificentur adbuc, Apoc.XXII.II. id est, ut in gratia & justitia semel impetrata ob nova, etiam temporalia, beneficia persistant, neqve ex eadem, ulterioribus peccatis locum concedendo, unqvam elabantur, aut novas sibt etiam in corpore attrahant poenas. Hunc ipsum sinem ipse indigitat Serva-tor, cum ad eum, qvem restituerat: vide, ait, sanus factus es, ne amplius pecca, ne pejus qvid tibi fiat. ]oh. V. 14. Deniqve ut immensam Dei misericordiam dignis laudibus concelebret atqve ea in re aliis salutari exemplo praefulgeat. Id enim Deus ipse reqvirit: invoca me in die angustiae eruam te, & honorabis me. P.s. 15. D.Geierus : debitamrem-pendes gratitudinem tum interno cordisaestimio tantae mea benignitatis & potentiae, tum devoto otis encomio apud alios, tum vitae etiam sanctae indubitato testimonio. §. XXIIX. Effecus deniqve fidei hujus consecutio est bene-fisiorum maximorum & incomparabilium, qvoad corpus pariter a- aimamque ; 20. DE FIDE BONORUM TEMPORALIUM & Dependent qvidem illi principaliter & prascipue a Divina gratia, nullo nostro merito, nullo opere provocata, adscribuntut tamen fidei tanqvam instrumento qvidem, verum haud aliter, ac si a sola side profluxissent. Tanti nempe fidem aestimat Deus,non eqvi-dem ob dignitatem propriam, sed ob gratiam Divinam, qvam sine ullo interveniente opere apprehendit, ut soli Deo haec gloria cedat & o-mnis laus sit non ex hominibus sed ex Deo Rom. II. 29. Jucundissima profecto aeternae memoriae TheoIogi, D. Chemnitii, in Harm. Cap. LIII., ad toties repetitas Servatoris nostri formulas: Fides tua te sal-vum & fecit, siout credidisti, contingat tibi juxta sidem tuam ; credite tan-tum & siet vobis ; est meditatio, cujus ideo pluscula verba adponam : Hoc est Filio Dei revelante decretum Dei : qvod illud vult, ita vult & tan-tum vult, qvalem & qvantam siduciam, spem, vota & defideria cor cre-dentis ex verbo per Spiritum S. concipit. Et revera magna est dignitas fidei, qvod Deus se totum tradit voluntati desiderio, fidei & spei creden-tium, si ex verbo Dei & secundum verbum Dei formantur, ut ex mea si-de, qvando fundamentum habet in verbo Dei, recte statuere possim & debeam, qvid Deus velit, qvidqve facturus sit, ut non optus sit suspensum procul vagari. Prope enim in ipso corde nostro sides nobis indicare pot-est, qvid in obysso judiciorum Dei de nobis lateat. Filius enim Dei cer-tus sponsor est, non aliam nec diversam esse voluntatem Dei, qvam sicut fides nostra eum ex verba Dei concipit. Ideo Christus non dicit: sicut ego volo, vel sicut Pater vult fiat tibi, semper enim maneret scrupulus, an, qvid & qvomodo velit. Sedinqvit : sicut credis ita fiat tibi. Et hinc intelligi potest, qvare Deus saepe minus liberalis erga nos videatur. Fides enim est manus accipiens, qvae si contracta fuerit, minus accipiet, non dan-tis sed accipientis culpa. Ita ille. Qvid vero illustrius est illo Servato-ris nostri: Habete sidem Dei, Amen namque dico vobis, qvod qvicunqve dixerit monti huic: tollere & projice te in mare, nec dubitaverit in corde suo, si crediderit, qvod qvae dicit, futura sint, fiet ipsi, qvod dixerit. Pro-pterea dico vobis: omnia qvaecunque precantes petitis, credite, qvod acce-pturi sitis, tum siet vobis. Marc. XI. 23.24. Fidei nempe omnia cedunt, Universa perrumpit & penetrat sides. Fides victoria est, qvae mun-dum vincit. §. XXIX. Ut universum de Fide divinorum beneficiorum largitrice argumentum ex instituta hactenus tractatione plenissimam lucem CHARISMATUM SPIRITUALIUM DONATRICE 21. accipiat, propositiones qvasdam coronidis loco adjiciemus, I. Datur omnino talis fides. Datur enim fides miraculosa, datur fi-des, qva dona & charismata spiritualia, olim immediata Spiritus S oblatione impetrata sunt, & qvae adhuc hodie ut & beneficia tempo-ralia a Deo promissa mediate impetrantur. II. Differt haec fides a fi-de salvifica partim objecto, cum illa bona externa & temporalia unice respiciat, haec internam hominis, cum in hac tum in altera vita, salu-tem ; partim modo, qvo ea apprehendit, cum in illa obtinenda abso-lute, in haec certa interveniente conditione feratur. III. Atqve adeo judice D. Scherzero specie potius qvam gradu a fide justificante differt. Toto enim objecto ab ea discrepat & fieri potest, ut qvis fidem justifi-cantem habeat, non habeat beneficam. IV. Confideratur haec fides vel in excellenti gradu, vel in depressiori, vel deniqva in latissimo. Et in illo qvidem prout conjuncta est cum fide saivifica & summa animi pietate, beneficia sibi promissa non acceptante tantum, sed & agno-scente animo fideli & devoto. In isto, prout in animo qvidem Chri-stiano, i. e. Christiana religione, sed cum hypocrisi, imbuto, beneficia qvidem avide expetente & acceptante, sed interiore poenitentia & vi-tae sanctitate destituto, reperitur. In hoc deniqve, prout & in mo-ratioribus gentilibus, fiduciam qvandam in Deo, ob animi sui cando-rem & actionum, ad legis naturalis regulam sincero studio directa-rum, bonitatem ponentibus, & beneficia ideo varia ab ipso speranti-bus existit. Plane ad eum modum, qvo notitia rerum sacrarum, qvam Theologiam appellamus, vel in eminenti significatu ea tantum dicitur, qvae in animo fideli & devoto refidet, juxta B. Dannhauerum in Hodosophiae fronte & B. Musaeum in Introductione, qvaeqve veris-simam sanctitatem individuunm habet comitem, vel in significatu de-pressiori qvidem, sed proprio tamen, ea, qvae in homine etiam irre-genito, maximis Spiritus S. donis exornato, locum habet ; vel deni-qve in latissimo significatu, illa, qvae veritatem tantum natura notam complectitur & profitetur. V. Omnes hae fidei beneficae species ho-minem dirigunt ad salutem. Illa qvidem, ut eandem actu impetret, non qvidem praecise ob se ipsam, sed ob adjunctam siduciam justifi-cantem. Ista, ut ex agnitione beneficii temporalis & charismatum spiritualium proxime, haec, ut paulo remotius ex intentione divina ad salutem disponat, qvanqvam non impetres. Plane ut & in notitia re- rum 22. DE FlDE BONORUM TEMPORALIUM & sacrarum idem contingere videmus. VI. Fides divinorum be-neficiorum impetratrix oritur ordinarie ex verbo recte & solide ap-prehenso. Nec enim tempore Christi sufficiebat, adid,ut a morbis curarentur, ut bonam tantum de Christi tanqvam hominis & magni medici potentia & misericordia opinionem haberent, sed necesse erat, ut eundem cognoscerent, ut Messiam, de cujus potentia & misericor-dia tot legerentur in V.T.oracula, toto animi assensu apprehendenda. Qvod si nonnunqvam, qvi auxilium ipsius implorarunt, Christum non, ut par erat, cognoverunt, sed perivasionem miraculoso effectu indigniorem habuerunt, fiducia tamen ipsorum aliqvid amplius, qvam qvale qvid in gentilibus est, habuit, & cum a Christo sanati ni- hilominus sunt, eo ipso beneficio ad perfectiorem sui notitiam & so-lidiorem fiduciam invitati fuerunt & allecti. VII. Fiducia in im-petranda a Christo temporalia beneficia posita ordinarie semper fuit saltem virtute, conditionata. Qvanqvam enim, dum in his terris degebat Christus, vi vaticiniorum de ipso editiorum, extra ordinem coe-cis visum & surdis auditum & claudis incessum, & mutis loqvelam & aegrotis atqve a Diabolo adslictis sanitatem restituere debebat, atqve adeo fiduciam in ipsum, qvi his malis vexabantur, singularem & ex-traordinariam collocare poterant, haec ipsa tamen fiducia & precesin-de prosluentes, hanc perpetuo includere conditionem debebant: si id utile mihi fuerit, si judicaveris, id non corpori tantum, sed & ani-mae meae: prodesse, si volueris, qvi nonnisi, qvae mihi vere proficua sint, velle potes. Infelix enim & damnosa foret fiducia, qvae corpori salu-tem, animae exitium adferret. Si vis, potes me sanare. Fiat volun-tas tua, sicut in coelo, ita & in terra. Non qvod ego volo, sed qvod tuvis, Unde qvi absolute divina Christi auxilia expetierunt, aut cum restri-ctione intellexerunt, aut insirmitatem qvandam passi sunt, qvae a sanctorum statu non est aliena. IIX. Qvi fidem beneficia temporalia amplectentem habebant, ob eandem solam fideles dici non poterant. Verba enim valent, ut nummi, ex usu, non ex originatione Gramma-tica. Usu autem invaluit, ut fidelis (siqvidem de eo cum Ecclesia vox usurpetur, qvi fiduciam in aliqvem ponit, non qvi fidem, qva promissorum constantia est, praestat, qvae est acceptio extra Ecclesiam vulgaris) non dicatur, nisi qvi fide justificante simul est instructus IX. Datur hujus fidei a Deo destinata cuilibet certa mensura. Nec enim CHARISMATUM SPIRITUALIUM DONATRICE, 23. enim cum Rom. Xll.3.dicitur, Deus cuilibet distribuisse[...] mensuram fidei, fides justificans, qva justificat, intelligitur, qvae qvia nibilaliud est, qvam passiva justitiae Christi nobis imputando donatae admissio gradus non recipit, sed fides potius, varia dona atqve charismata spiritual a acceptans. Ut enim Deus illa & extraordinarie olim & hodie ordinarie pro lubitu suo in certa mensura confert singulis enim data est gratia secundum mensuram donationis Christi, Ephes. IV.7. Ita & ex DEI voluntate qvilibet ea apprehendit pro ea, qvae illi destinatu est, mensura. Sufficit DEUM cailibet, & fidem & fidei dona atqve charismata, qvae & qvanta vel ad conseqvendam salu-tem, vel ad aedificandum, ornandumqve Christianismum reqvirun-tur, offerre, mensuram autem donorum sibi reservare, ipsumqve ho-minen dona expetentem ita gubernare, ne supra id, qvod vel sibi vel Ecclesiae conducit, desiderct & fide recipiat. Unde & dona gratia offerentis, & dona fidei recipientis in allegatis locis dicuntur. X. Ut fidem justificantem, ita & hanc divinorum beneficiorum collatricem, solus offert & confert Deus. Ille enim solus est fons inexhaustus o-mnis bonitatis. Qvid habes, qvod non accepisti ? Si vero etiam acce-pisti, qvod gloriaris, qvasi is, qvi non accepit ? I. Cor. IV. 7. Sola nem-pe homini, remanet acceptandi gloria. XI. Fides Divinorum bene-ficiorum dispensatrix aliqvando initium est fidei salvifiocae. Nec enim semper, cum impetrat homo per fidem temporalia bona & charismata spiritualia, fides simul salvifica actu conseqvitur, cum impedimen-tum ex parte hominis interveniat, qvod DEI intentionem irritam reddit. Semper tamen ad fidem salvificam, qvantum in se est, dispo-nit, ut loqvitur D. Dorschaeus ad Marc. V. 36. XII. Qvanqvam DEUS conferendo ejusmodi beneficia intentione sua, qvae est, per illa perfe-ctum Christianae vitae statum procurare, saepe excidat, divina tamen & superabundans gratia hoc ipso in coelum evehenda est, qvod praeter verbi divini, qvod virtutem in se cfficacissimam nos salvandi continet ? propositionem, etiam beneficiis exterioribus, qvantumlibet illa ingra-to animo contemnantur, ad officium nos nostrum allciat & inflam-met. Deus enim manum suam benefactricem omni die extendit ad po-pulum etiam rebellem, qvi ambulat via non bona post cogitationes suas. Es. LXV.2. §. XXX. Ex qvibus omnibus ulto elucescit, dum de praesenti argunaento tractatio instituitur, eandem salutari usu carere neqva- qvam 24. DE FIDE BONOR. TEMP. & CHAR. SPIR. DON. posse. Nisi assere velimus, aliqvam scripturarum sacratum particulam, qvarum innumerae fidei beneficae mentionem faciunt, non esse utilem ad doctrinam, neqve doctrinam ex iisdem excerptam prodesse ad usus in vita Christiana inde percipiendos ; qvod tamen diserte affirmat Paulus, II. Tim. III. 16.17. Ipsa praeterea totius mate-riae momenta ita comparata sunt, ut cum primum audiuntur & revo-cantur ad animum, pietatem, devotionem & declarationem grati a-nimi a nobis exigant & flagitent. Cujus enim pectus, beneficiis cor-pori animaeqve collatis, iisqve numero infinitis, pondere immensis, non inflammetur totum, & adversus Deum flagrantissimo amore non exardescat ? Qvem eorundem consideratio non in laudes Divini Nu-minis nullis unqvam seculis tacendas adducat & incendat ? Faxit Deus, ut in meditacione beneficiorum Divinorum universam vitam nostram traducamus, donec ea post hanc vitam cum universo Ange-lorum beatarumqve animarum choro aeternis laudibus concelebremus. D. S. L.