IN NOMINE JESU CHRISTI, AMEN D E CRUCE PIORUM (Vom Preuss der Frommen) In Regia Pomeranorum Universitate SUB PRAESIDlO REPERENDISSMI IN CHRISTO PATRIS DN. D. IO. FRIDERICI MAYERI Sac. Reg. Maj. Svec. Consil. in Sac. per German. Provinc. S. Caes. Maj.Comitis Palatini, Profess. Theol. Primarii, Fac. Theologicae Senioris , Superint. per Pom. Svec. Rugiamqvc Gen. Univers. Gryph. Pro-Cancellaris perpetui, Consist. Reg. Praesidis, ad D. Nicol. Pastoris, Theologi Summi, Mecoenatis devota pietate colendi disseret HENNING. PAUL. Zeising / Helmstadiensis, Anno M DCC IX. die 8. Maji. GRYPHISWALDIAE RECUSA, TYPIS DANIELIS BENJAMINIS STARCKII, REG. ACADEM. TYPOGR. 1718. IN NOMINE JESU CRUCIFIXI. CAPUT I. Naturam Crucis Christianorum succincte referens. LEMMATA. §. I. Principium cognoscendi crucem. §. II. Crucis definitio. §. III. Synonymia. §. IV. Causa efficiens S. S. Trinitas, §. V. Subjectum. §. VI. Modi varietas. §. Vll. Finis. §. Vlll. Duratio. §. IX. Qvo animo ferenda. §. I. De Cruce Christianorum acturi, SOLAM SCRIPTURAM Ducem seqvimur ; Ex hac enim, Crucis piorum doctrina cum Assapho haurienda. Ps. LXXIII, 16. 17. Si cogitem cognoscere hoc, laboriosum visum est in oculis meis: donec ingressus essem insan- 4 DE CRUCE PIORUM. sanctaria Dei fortis, Omnis sibi relicta ratio hic desipit, qvod vel Philosophorum gentilium Epicteti, Plutarchi, Senecae, aliorumqve scripta, de Cruce tranqvillo ferenda animo solide confirmant. §. II. Placet nobis definitio B. Jo. Olearii, in Theologia Universa ; Crux Chrislianorum est paterna adversitatis imnissio, sive passio a Patre benevolo immissa, qva credens renatus neqvaqvam poena proprie dicta afficitur, sed reatu per Christi [...] sublato, solum ad certum Tempus, de gratia & assistentia divina certus, vel probatur (etiam Martyrio) veletiam castigatur ad Dei affligentis gloriam, & afflictorum emolumemum. §. III. Dicitur alias ira ob apparentiam, poena ob similitudinem, afflictio , pressio, calamitas, tentatio, probatio, passio Christi,passio pro Regno Dei, mortificatio, gravatio, angustia, tristitia, calix Domini, jugum Christi, judicium Domini. Conf. FIacium, Botsaccum, Brochmandum, RavaneIIum, alios. DE CRUCE PIORUM. 5 §. IV. Is vero, qvi cruce suos exercet, D E U S est, non considerandus ut graviter offensus, & iratus Judex, sed ut in Christo reconciliatus Pater, & fide salvifica Redemtorem firmiter tenenti optime cupiens. Est Deus Pater, flagellans qvemcunqve filium agnoscit. Hebr. XII, 6. satians filium summa amaritudine, inebrians eum absinthio, Thren. III, 15. EST FILIUS DEI sibi per propriam passionem reconciliatus, qvia & ille Deus est, cujus justitiae satisfieri de bebat infinitae, per [...] infinitum, qvod solus Deus folvere poterat, qvod contra Socinianos alibi notamus. Christus Jesus, nam haec dicit Amen. Testis ille fidelis & verax, Principium opificii Dei, Ego qvoscunqve amo, arguo & castigo. Apoc. III, 14. 19. Fratribus jugum commendat, qvare jugum Christi vocatur, Matth.XI. 29. qvia ipse afflictus affligit ; Calix Domini Jesu, 2. Cor. IV, 17. qvia hunc nobis propinat, ex qvo ipse bibit. Est SPIRITUS SASCTUS, qvi tanqvam virtus Dei, eos,qvos praesidio suo custodit per fidem, afficit in variis tentationibus triftitia. I. Petr. I,6. Obtingit tamen permissive per Satanam ejosqve opera- 6 DE CRUCE PlORUM perarios, I. Petr. V, 8. Adversarius vester diabolus obambulat, qvaerens qvem absorbeat : Mordet tantum, non absorbet, ceu exemplo Jobi edocemur. Pius impiis ludibrio est, ait Salomon aliqvoties in Proverbiis. §. V. Is QVEM SS. Trinitas cruciat, Filius est Ps. XXXIV, 20. multae sunt afflictiones justi, sed ex omnibus illis eripit eum Jehovah. Cons. Hebr.XII, 6. & Apoc. III, 19. sive ille sit minorennis, sive majorennis, aut mas aut femina, cujuscunqve temporis, cujuscunqve ordinis, cujuscunqve boni & animae & corporis. Docet illud fusius Siracides Cap.XL, 1.2.3.4.5. §. VI. Variat pro cujuslibet viribus, cum Deus non finit qvempiam tentari supra id, qvod potest. I. Cor. X, 13,. est dolorifica aliis, lenior aliis, temporaria, non aerna, est externa vel interna, pubtica vel privata, semper tamen salutaris, si adsit patientia in fide. §. VII. Immittitur atqve permittitur Crux qvo expediat Joh. DE CRUCE PlQRUM. Joh.XVI, 7. confert vobis, ut Christus abeat, ille dicebat, cujus abitum minus ferre poterant discipuli moestissimi. Confert tamen, qvo qvis sis scias, qvis esse debeas cognoscas, fias & maneas, atqve Deum magnifacias. Beatus est vir, qvi sustinet tentationem, qvoniam probus compertus, accipiet coronam vita. Jac. I,12. Domine, per haec vivitur, etiam his singutis inest vita spiritus mei, his facis ut revalescam, & vivum conservas me. Ecce ad pacem amara mihi amaritudo, sed tu propensus amore eduxisti animam meam a fovea excedente, qvia abjecisti post tergum tuum omnia peccata mea. Es. X X X VIII, 16. 17. Convertisti planctum meum in Choream mihi, Jehova in seculum celebrabote Ps. XXX, 13. Sextuplex enim crucis Christianorum datur usus: (legam hic vestigia Consummatissimi Theologi B. Pfeifferi in der Christen= Schule Cap. 44. p. 1092.) Primus est [...] , qvod cum hic praeter affictionem fidelibus nihil obtingat, exspectanda omnino sit qvaedam beata spes propter certissimam promissionem Dei, qvi fallere non potest. Secundus est [...] . Homo haud difficul- 8 DE CRUCE PIORUM. ficulter oblivioni tradit delicta sua, & si pertinax sit, vix ex ipsa Lege divina recordabitur perpetrationis, qvare calamitatis beneficio, Deusin memoriam revocat, qvae non animadvertebantura felice, at vero ab afflicto deplorantur. Tertius est [...] , obicem objicit Deus spirituali superbiae, ac si prorsus essemus innocentes, cui vanae persvasioni per calamitates Deus frena injicit, qvae, qvo arctius nos cohibent, eo lubentius fatemur, care Deus! si nos ipsos dijudicaremus, non dijudicaremur, sed dum judicamur, a Domino erudimur, ne cum mundo condemnemur, I. Cor. XI, 31. 32. Qvartus [...] .Exultant afficti in variis tentationibus tristitia affecti, ut exploratio fidei multo pretiosior exploratione auri, qvod pe-rit & tamen per ignem exptoratur, inveniatur sibi esse laudi & honori & gloria, cum revelabitur Jesus Christus. 1. Pet. I,6.7. Qvintus [...], Jubet flere cum flentibus. Rom. XII, 15. succurrere calamitati aliorum, ad universae deniqve vitae sanctimoniam paraenesis est. Sextus __ DE CRUCE PIORUM. 9 Sextus [...] . Qvod si tibi lacrymae tuae cibo sunt interdiu & noctu, anima tua tanto magis sitiens est Dei, dicens qvando accedam ut appaream in conspectu Dei. Ps. XLII, 3. §. VIII. Est momentanea, durat [...] spatium qvo oculos aperire & claudere possum & breve qvidem tuli spatium Es. LIV, 7. in comparatione ad aeternam gratiam ibid. Momentanea levitas afflictionis nostrae, mire supra modum aeternum pondus gloriae ponit nobis. 2. Cor. IV, 17. Cum Jehova momento fuit in ira sua, vita adest benevolentia ejus, vespere sidivertetur fletus, mane adest cantus. Ps. XXX, 6. Amat alterna, fit saepe remissior, saepe intensior, non raro prout e re filiorum suorum esse videt Pater Optimus, vitae tuae universum curriculum sibi vindicat. Sirac. XL, I. Jugum grave filiis Adami impositum, ex qvo die egressi sunt ex utero matris sua ad diem usqve, qvo ad matrem omnium revertuntur. Et patriarcha Jacob qraesitus qvot essent dies anno-rum vitae suae, respondit, pauci & mali fuerunt dies annorum vitae meae Gen. X L VII, 9. 10 DE CRUCE PIORUM. §. IX. Ferenda est animo PATlENTE, adhortante Jesu, per tolerantiam vestram possidete animas vestras. Ne qvidem pilus capitis vestri pertbit. Luc. X X I, 19. impatiens impos sui. Ferenda est animo FORTI ET HEROICO: qvis nos separ abit a charitate Christi? num affictio, num angustia, num persecutio? num fames, num nuditas, num periculum, num gladius ? imo in his omnibus amplius, qvam victores sumus per eum, qvi dilixit nos. Rom. VIII, 35. 37. ferenda est ANIMO SPERANTE, Deus mi! in te confido ne erubescam. Ps. XXV, 2. ANIMO SOLATIA ET OPEM DEI CERTISSIME EXSPECTANTE, immo DEPRAEDICANTE: Benedictus esto Deus omnis consolationis, consolans nos in omni affictione nostra ut possimus in qvavis afflictione positos consolari alios ea ipsa consolation, qva nos ipsos consolatur Deus, 2. Cor.I, 3, 4. DE CRUCE PIORUM. 11 C A P U T II. Qvoestiones proponit. LEMMATA Qv. I. An qvis crucem a Deo possit petere? II. Qva si calamitas maxima ? III. Qvomodo Deus nos convertat per crucem ? IV. Utrum Christiano integrum sit ab adversitate se liberare? V. Num medicamentis uti liceat ad depellendum morbum? VI. An crux per fascinum immissa novo solvi possit fascino? VII. Utrum Crux piorum sit poena proprie dicta? VIII. An Crux nostra operetur aternam Salutem? IX. Qvomodo passionibus suis passionem Christi suppleverit Paulus? QVAESTIO I. An qvis crucem a Deo possit petere? Affirmant Pontificii superstitionem gentis suae praeferentes Scripturae Legibus, Ita Cornelius a Lapide ostentat Franciscum Xaverium in naufragiis, persecutionibus, aliisqve periculis & aerumnis maximisorantem ; Domine ne aufer as a me hanc crucem, nisi des majorem. Idem Consalvum sylveicam Lojolitam commendat, qvi in literis ad P. Cotinium scripserit, cum gratia Dei non refrigescam, nunqvam lassabor, 12 DE CRUCE PIORUM. bor, sed jugiter qvaeram media modosqve, qvibus semper crucifixus sim cum Christo Jesu: At stulte etiam qvaesivit, cum mendicare desideraret, & nil comedere, nisi ostiatim emendicatum, concionari usqve ad hanc classem, mortificare usqve ad mortem. Pertinent ad hanc classem preces Cornelii a Lapide ad Prophetas majores, in qvos commentatus fuerat: Fecistis me prophetiae vestrae & doctoralis laurea participem facile qvaeso & martyrii, ut ego veritatem, qvam avobis hausi aliosqve docui & conscripsi, sangvine meo obsignem. Nec enim ante perfectus & consummatus erit doctor atus hic meus, nisi hoc sigillo pariter ctaudatur & sanciatur, a triginta pene annis vobiscum, & pro vobis lubens volensqve continuum subeo martyrium Religiosa vita, martyrium agritudinum, martyrium studiorum & scripionis, impetrate obsecro mihi pro coronide & qvartum martyrium sangvinis. Qvae omnia B. Dannhauerus appellat ein pralen der tollen Heinligen in dem schein=Heiligen Papstthum / Concione octava super orationem dominicam. Exemplis his, qvae Dannhauerus loco citato suppeditat, addas Blancham Gusmanicam, de qva Hadrian Lyraeus de Imitatione Jesu patientis (qvo pulcherrimo titulo horrendae proh dolor! teguntur absurditates) lib. 5. Cap. 7. refert seqventia ; DE CRUCE PIORUM. 13 tia ; Vidit qvoqve Hispalis Anno 1504 morientem Btancham Gusmanicam nobilissmam virginem, qvae post grandia eccelo accepta beneficia, post conspectam a se Deipar am potissimum Chrisiti patientis recordatione occupabatur: hic ejus deliciae, hic omnis ejus votuptas esse credebatur, unde factum, ut sapius dulcissimum animae sua sponsum rogaret, uti ipsi vel unius suorum vulnerum dolores expertri concederet. Nec irrita oratio suit: tam ingentem namqve in altero pede cruciatum passa est, ut doloris acerbitatem dissimulare non posset. Consciae novi doloris qvae circum adstabant virgines, chirurgum accersere gestiebant, qvibus illa non inqvit fiat, ego causam novi. A Confessario magnis precibus, praeceptoqve constricta, rei veri-tatem aperuit, seqve opinari a Deo voticompotem factam confessa est. Et porro ita fuisse, rei docuit eventus: mox enim fuit vulnus hians in pede, qvod etiam illa mortua ad sepulturam usqve pluribus sciltcet horis, cruorem effudit. Ejusdem valoris est Joanna a Cruce Franciscana, cujus omne gaudium ac voluptas in eo sita erant, ut in dominicae Passionis memoriam atqve honorem multa pateretur, qvod indies a coetesti sponso assiduis precibus contendebat, cum eccetandem voti compos fieri visa est, post qvam 14 DE CRUCE PIORUM qvamin Parasceveper Angelum in spiritu elevata Deum a Christo crucifixo sibi apparente stigmata in manibus & pedibus ad magnitudinemrosae nobilis magnis comitata doloribis excepit. A-pud Lyraeum loco citato. Idem miratus fuit non semel magnopere qvidem, qvemadmodum ipse fatetur lib. u. Cap. 2. pag. 64. dum Johannem a Cruce sacri Ordinis de monte Carmeio in Hispania reformati post S. Theresiam affertorem praeipuuml, a Christo Do-mino interrogatum legerit, qvid mercedis sibi pro Iaboribus ad Dei gloriam exantlatis deposceret, ac mox nihil cunctatum respondisse, Domine pati & contemni pro Te. Qvarum rerum gestarum falsitas etsi qvidem appareat ultro, tanto magis nos in commiserationem & Zelum trahit qvo majori devotione venerantur facta Verbo divino minus consona. Falsum enim est fine fastu spirituali qvempiam crucem sibia Deo petere posse & sine offensione divinae Legis. Divinae voluntati totum se dedere Christianum decet, placeat displiceatue infirmitati humanae, at vero sibi [...] expetere, arrogantis est. Non licet exorare calamitatem, non licet subtrahere hume-ros, siqvam Deus immisit, positi qvippe ad afflictiones sumus I. Thess. III, 3. deprecari vero fas est, atqve orare, liberet nos Deus juxta clementiam suam 1) a malo DE CRUCE PIORUM 15 malo corporis. 2) a malo animae 3) a malo bonorum. 4) a malo honoris. 5) a malo mortis. 6) a malo damnationis: a malo faciente, facto, mulctante, fallente. Vide Lutheri Catechismum Minorem, & confer Edelii Thesaurum Catecheticum. Porro Christus discipulis injungit, orent ne affligantur, ne introeant in tentationem, qvia spiritus qvidem promtus esset, sed caro infirma. Matth. XXVI, 41. QVAESTIO II. Qvcoe sit calamitas maxima ? Si corporales respicis angustias, id facile hic definire non datur, ob diversos hominum affecttus & studia ; qvibus si excidunt, qvilibet se infelicsslimum omniumesse judicat. Non possum vero hic praeterire silentio arbitrtum Poetae celebris, qvod Georg. Stenge-lius Lojolita refert, Mundi Theorit. divin. judic. P. II. Cap. XXX. fol.119. Poeta cum in theatro varias ab Angelo cruces venales exposuisset, qvarum in tergo scriptum erat, qvid unaqvaeqve esset ; introduxit juvenem admodum animosum, qvi obviis ulnis, ad crucem maximam advolavit, utroqve eam brachio avidissime amptexans, cum alii suas cruces minores timtde &prope trepida manu tangerent 16 DE CRUGE PIORUM. gerent ac tenerent. Tandem cum qvisqve jusssu esset, versis truncis, & ostensititutis explorare, qvam sibi crucem elegisset ? alius in cruce cretata invenit hunc titulum ; NOVERCA: alius ; INOPIA alius ; AEGRlTUDO: alius ; INJURIA: alius alia infausti ominis nomina. Itum est deniqve, ut inqvireretur, qvidnam esset Crux maxima ? etmaxima ibi erat spectatorum aviditas sciendi, qvidnam elegisset, qvi crucem maximam, tam heroico facincre elegerat ? rotavit ergo illam in circulum, & ecce in aversa parte nomen crucis maximae legebatur : UXOR (mala) Huic titulo ingenti risu spectatores applauserunt. Si vero de isiritualibus ferenda sit sententia, nulla gravior qvam divinae derelictionis tentatio, de qva Lutherus Tom. II. Isleb. fol. 139. Wenn wir in der Schrifft kein Erempel hatten von heiligen / denen es also gangen ware (nemlich dass ihnen Gott den herr Christum aus dem hertzen / das ist ihren Glauben und Zuversicht wegnimmet) so konten wir solches nicht tragen / und das Gewissen würde also sagen: ich bins allein / der in solchem Leiben stecket / und Gott hat nie keinen also liegen lassen/ darum muss es ein Zeichen seyn/ daß misch Gott nicht haben wil. Dieweil wir aber sehen/ daß DE CRUCE PIORUM. 17 daß es andern heiligen auch also ist gangen/ so haben wir dennoch einen Trost/ daß wir nicht verzagen/ und ein Erempel/ daß wir sollen still halten/ und warten biß Gott kömmet und uns stärcket. Denn von solchen Leiben haben wir mancherley Exempel in der Schrifft/ und dahin geböret auch/ das der Prophet David safet Ps. 31. Ich sprach in meinem Zagen/ ich bin cerkehrt von deinen Augen ; Das ist/ wenn das Gewissen also saget: Gott will dein nicht. Diese Leiden sind unträglich/ und über alle masse schwehr/ darum schreyen die heiligen darinnen über die masse sehr/ denn wenn ihnen Gott nicht heraus hülffe/ so waren sie in der hölle. Die andern Anfechtungen und Leiden sind alle noch Fuchs=Schwantze dargegen/ wenn man einem sein gut oder ehre nimmet/ und derglichen/ als da man die unschuldigen Kindlein tödtet/ und Jesus in Egypten sliehen muß. das saget der Prophet auch Ps. 118. Wo der herr mir nicht hülffe/ so lege meine Seele in der Stille. So groß wird das Schrecken und die Angst in diesen Nöthen. Darum lässet es nun Gott also geben/ daß wir solche exempel fassen/ und uns darmit trösten/ auf daß wir nicht verzweisein. Qvaest. 18 DE CRUCE PIORUM. QVAESTIO III. Qvomodo Deus nos convertat per Crucem ? Solvat hanc qvaestionem B.Kromayerus: Phrasin eorum, qvi Deum per crucem etiam nos convertere dicunt qvod attinet, idindirecte intelligendum est, qvatenus Crux auditum aut lectionem verbi divini, qva adhuc est [...], nos compellit, aut suscitabulum fit, verbi prius auditi. Ita Hier. Ktomayer. Theol. Thet. Pol. artic. 9. Thes 4. QVAESTlO IV. Vtrum Christiano integrum si ab adversitate se liberare? Cum perpetuae adversitatum & liberationum vices sint, videat Christianus, ne libertatis occasionem, qvam suppeditat Deus, negligat: sed siliberationis affuIget modus concessus, divinae voluntati conformis, illum ad prehendat, & Deum celebret. Act. V,20. caveat tamen, ne injusto modo fugiat afflictiones, qvas Nu-men tempore mitigat. Optime D. Arcularius, DE CRUCE PIORUM 19 Comment. in Act. Apost. Cap. XXVII, 3. 4. Adevitanda pericula rationibus illicitis non esse utendum suo nose xemplo Paulus docet, qvi oblatam sibi fug ae occasionem arripere noluit, qvod charitatis & justitiaeregulae adver saretur. In periculis ergo constituti, si nullae vadendi via patet, in Dei consilio & voluntate acqviescere debemus, ne dum corporis saluti consulimus, animae jactur am faciamus. QVAESTIO V. Num medicamentis uti liceat ad depellendum morbum? Sunt qvi negant. Sed manifesto errant. Paulus filio Timotheo svadet, ne posthac bibat aqvam, sed vino paululo utatur propter stomachum suum & crebras infirmitates suas. I. Tim. V, 23. atqve Esaias massa de ficis ulceri sive apostemati Ezechiae Regis consultum voluit Es. XXXVIII, 21. Non raro Deus rebus aut ad-versis aut vilissimis morbos toIlere solet, maxime mortiferos. Praemitte tamen poenitentiam, preces, eleemosynas, & ultimo medicum subjunge, in solo medico spem tuam figere noli, Sirac. XXXVIII, 1.2.3. - 12. Jac. IV, 8. 2. Par. X VI, 12. Vid. Magnif. Dn. Praesidis diss. de Acidutis, QV. VI. 20 DE CRUGE PIORUM. _ QVAESTIO VI. An Crux per fascinum immissa novo solvi possit fascino ? Nullo modo. Nam crucis, qvam Deus permissive ve per fascinum tibi immisit, ablationem a solo Deo petito juxta voluntatem ejus. Psalm. L, 15. Deut.XVIII, II. 12.si secus feceris, Legero, fidem, amorem, spem, rimorem Dei, patientiam atqve foedus Baptismi offendes. Qvi a diabolo auxilium exspectat, Deo non fidit, adeoqve pessimum [ ... ] est. A malefico parato ad solvenda maleficiis maleficia, petere, diabolicum est, & qvod facere qvidem paratus est, licite praestare tamen nunqvam poterit. Confer. Thomae Sanchez. Lojolitae, opus morale Lib. II. Cap. 41. p. 308. num. 5. QVAESTIO VII. An Crux nostra operetur oeternam salutem ? Ita docet Paulus, 2. Cor. IV, 18. Sed nota operatio aeternae salutis per accidens praedicatur de affictione & cruce piorum, sicuti Lex accidentaliter peccatum ope- DE CRUCE PIORUM. 21 operari dicitur, Rom.VII,8. 17. ita simplicitas [ ... ] operari dicitur [ ... ] 2. Cor. IX, II. & deprecatio Corinthiorum adjuvare liberationem Pauli 2. I, II. & Cap. IV, 15. multa dicuntur aliqva efficere non per se, sed per occasionem, dixerunt veteres, Vi-de, qvomodo hunc locum vindicet magni nominis Theologus Hulsemannus in vindicat. Scripturae ; Frustra pontisicii e voce [ ...] causalitatem meritoriam trahunt. Confer, qvo animitus gaudemus, qvoties ejus opera videmus, Abr ahamum Calovium Bibl. illustr. QVAESTIO IIX: Qvomodo passionibus suis passionem Christi suppleverit Paulus ? Suppleo, dicit, qvod deer at afflictionum Chrisli in carne mea, pro corpore ipsius, qvod est Ecclesia. Col. I, 24. non qvod satisfactioni Christi qvidqvam detrahat, qvia hoc eodem Capite vers. 20.21.22. docet, per Christum perfectissimam factam esse reconciliationem : sed qvod asserat se Colossensium bono pati, qvo sua patientia atqve constantia, ipsi aedificarentur ac monerentur eandem calcandi viam in passioni- 22 DE CRUCE PIORUM. sionibus fidelitatis: cogitando, Paulus patiens, constan devotus, laboriosus est, ergo etiam nos patientes, con-stantes, devoti, laboriosi simus. Vocantur autem pasfiones Christi, qvia tanqvam sibi illatas sentit Christus, qvae corpori ejus mystico inferuntur. Act. IX, 5. Supplevit passionem Christi, dum ad fidelium corroborationem fecit Paulinum martyrium. NOBILISS. ZEISINGIO SUO S. P. D. JO. FRID. MAYER. D. Praeses. Cum animum virtutum qvasi custodia munitum ac septum habeas, tum imprimis in te eminet patientia, qvae nullis calamitatibus hactenus, in te, per solius Dei gratiam, potuit expugnari. Haec ne summa etiam paupertas pietatem tuam & spem omnem, in DEl pro- 23 providentia repositam, frangeret, effecit. Haecin extremis inopiae tuae angustiis, ad solas animi divitias consectandas te excitavit. Haec studiis assidiitatem adjecit. Haec animum ferva vit, auxit, atqve insignes prorfus, qvos laudant ingenui omnes, produxit fructus, Ecclesiae Christi multum profuturos. Haec eruditam Tibi illam, qvam mihi defendendam obtulisti peperit crucem. Gratulor tibi hanc erucem, pluresqve tota mente apprecor, DEUM qve supplicibus moveo votis, multa ex illa tibi fluant solatia ! Qvis enim imbecillitatis propriae, & voluntatis Divinae conscius, crucem vellet absqve solatio ? qvam insaniam in suis, divini folatii parum gnari Papae fectatores extollunt. Ita Magdalenam a Pazzis celebrant, illam nil nisi fel sitivisse, & si qvando consolationis aliqvid coelitus ei infunderetur, cum Deo expostulasse his verbis: Heu! mi Domine, ut qvid a pactis inter nos convenientis discedis ! pepigi nullum mihi mel, aut dulcedinem dari, nisi feltuum & acetum, nullas delicias nisi tua supplicia, nullum domicilium aliud qvam Calvariae montem. Et Duvallius in vita MARIAE ab INCARNATIONE hanc in mortis agone constitutam, excIamasse refert: Peculiare a Deo mihi velim concedi, volo mori derelicta, ut Christus in Cru _24 Cruce, nullum ab eo sotatium exspecto. Te vero Zeisingi, Juvenis optime pietatis infucatae & eruditio-nis haud vulgaris, in calamitatibus tuis DEUS deserat nunqvam, sed qvocunqve loco, qvocunqve statu fueris positus, solatia tibi abunde suggerat, ut sicut abundant in te afflictiones Christi, ita per Christum abundet & consolatio tua ! 2. Cor. I, 5. FlAT ! Scribebam 8. Maji. Ao. 1709 F I N I S.