I. N. D. N. J. C. CONJUX USTINIANEUS Quem Divina Dante Gratia, MAGNIFICO JCtorum ORDINE PERMITIENTE, PRAESIDE VIRO Praenobili & Consultissimo, D O M I N O JOANNE PHILIPPO Streit / J. U. D. Cod. Prof. Publ. Qrdinario, Juridicae Facultatis & Electoralis Judicij Assessore, Illustrissimi Comitis Hazfeldij Consiliario, COGNATO suo & PRAECEPTORE optimo plurimum devenerando, Ex Tit.10. Inst. de Nupt. Disputatorio Exercitio proponit CHRISTOPHORUS IGNATIUS GUDENUS, Erffurtensis, S.Severi ibidem Canonicus Domicelaris, Jurium Studiosus. Die [30] 23.Octobr. Anno M. DC. XCIV. Horis antemerid.in Auditorio Juris-Consultorum Majori. ERFORDIAE, Typis JOHANN HENRICI GROSCHAII. A D LECTOREM. Conjugem exhibeo, Lector benevole Justinianeum, non Theodoram ter inclyti Imperatoris nofiri Augusiam in thoro sociam ; non illum sequioris fexus, quem tam propense habuit ldem ipse juris nositri Parens optimus in L. assiduis. C.qui pop. in pign. quis enim non misereatur earum? Nov. 134. C. 10. nec vi-rum solum familiae caput, propono, sed conjugem utriusgue generis, marem & foeminam §.I.de pat. pot, partes constituentes nuptiarum. Eatenus conju-gem argumento disputatorij Exercitij mihi sumsi, ejus Antecedentia, constituentia & consequentia legitime constitutum, brevi, quam fieri potest, char-ta deducturus. Quia vero Justinianeum compel-lo, intra Justiniani legitimos tramites fere subsisto, non nisi obiter monitis, quae sacri canones conjugio rite ineundo praescripserunt ; etsi ad horum juris-dictionem pertineat, quidquid de matrimonio quae~ ritur. Fave, Lector amice, conanti, & lege bonis oculis, quae modicae subjunctae paginae tibi proponunt. Titulus 1 Titulus, quem dissertatiunculae propendi, baudquic-quam Te offendat ; quasi in nostrarum legum corpo-re peregrinus, nullo civitatis jure atque eo minimum loco quem in tit. 10. Jnst. de nupt. ipsi dedi, dignus, quippe ibi de patria potestate agendi mens sit Im-peratori, nulla usquam conjugis facta mentione. Etenim intelligi velim, saltem implicite eum ibidem contineri ad nostram mentem satis apte, & legisla-tioni Justinianeae non inconvenienter. C A PU T I. Antecedentia Conjugis Justinianei exhibens. Anteaquam per nuptias fiant conjuges, sponsalia solent antecedere, velut ante contractum emtionis & venditionis prius habentur tractatus. prin. Inst. de emt.& vendit. Hoc tamen discrimine saltem per canones inducto Zoes. ad ff. desponsal. n.5. quod poenitendi facultatem non relinquant, ob causae, quae agitur, dignitatem & necessitatem, in qua seria omnino utring ; voluntas debuit, non lusus, inter-cessisse. Quam vis autem praeter modicum illud, quod in §.9. de nupt. secundario solum meminit, de istis nihil adferat in Elementis suis Justinianus; quia nuptias ubi exponit, causas potestatis patriae constituendae tradit, qualem sponsalia haud quic- quam quam pariunt. Inter obligationum, quales in in-stitutis docentur, causas simul de sponsalibus agere, alienum fuerat amateria, qua de jure rerum agitur. Imo haec pacta non sunt proprie aut contractus, sed solennia, quae istis tanquam modis perficiun-tur. Gloss adl. 2.de sponsal.lit.b. quod discrimen tamen jam Florentini aetate desiisse, ostenditur L. I.d. t. propositae tamen methodo congruum fue-rit, de sponsalibus, hic quoq; agere. §. I. Definiuntur sponsalja: Mentio & repro-missio futurarum nuptiarum. Dum scilicet mu-tuis pactionibus mas & faemina sibi promittunt nuptias, ritu legibus congruo ineundas. §. 2. Materialem causam sponsaliorum statuit Dom.Schambog.in lect. publ. ad Inst, de pat.pot. Corpora contrahentiu tradenda arg. eorum, quae tradit Vallens X. de sponsal. §. 6,n.I. Ubi vero tra-ditio intelligenda, quae contrahitur per Matrimo-nij contractum. §. 3. Causa efficiens sunt sponsus & sponsa, mas & faemina, tam natura quam civili jure habiles ad nuptias contrahendas L.16. de sponsal. L. 60. §. 5. de rit. nupt. quod infra c. 2. ubi de constituentibus conjugis agetur, latius diducam. §. 4. Forma essentialis sponsaliorum esticon-sensus pro-& repromittentis sponsi ac sponsae, atq; eorum eorum, quorum in postestate sunt, expreste vel tacite interveniens L. 7. §. I. desponsal.ubi vero laxior potestas est in filiam quam filiumf. Etenim illa, ob infirmiorem forte in sexu deteriori consuItandi vim, non nisi ob gravem causam dissentiendi jus habet L.II.& 12. d.t. Hoc vero quacunq; de causa non consentiente, nulla suint sponsalia ob defectum formae essentialis. In eo tamen iterum bonus Im-perator imbecillitati faeminarum velificatus est dum nov. 115. c. 2. §. II. permittit filiaef. absq; paren-tis, in cujus potestate ipsa adhuc consistit, assensu viro se conungere, ubi aetatis annum quintum vi-gesimu, nulla interim per patrem nubendi occasio-ne oblata,compleverit, quod beneficium, filiosam. neutiquam contigit. Cum vero consensus requi-ratur ad sponsalia L. 4. pr. d. t. inde. Infertur imo, non posse illa contrahi a furioso arg. §. 8. Inst.de inut. stip. L. 8. de sponsal.prodigi vero quin recte spondeant, non dubito, quia in re-rum administratione solum pro furiosis habentur arg L. 6. de O. 8. & L. 20. de. rit. nupt. Infertur 2 do , non posse impuberes infra septi-mum aetatis annum constitutos contrahere spon-salia, quia ad consensum exprimendum requiritur usus rationis, qua praesens negotium intelligat pa-ciscens, an sibi conveniat & abs se praestari queat eoq; que perpenso consensum suum sat perspicue possit proferre, qua vi intelligendi illiusmodi im-puberes destitutos jure civili definitum. L. 14. de sponsal. add. §. 10. Jnst. de inut. stip. Ipsum vero naturale non est neque enim natura certum aeta-tis terminum, quo rationis imbecillitas desinat, statuit. Inde recte C.x. desponsal. & Matrim. Etiam infra septennium posse sponsalia iniri decrevit pon-tif Eugenius. Caeteri impuberes infantia ma-jores, qui & sui juris existunt, etiam citra tutoris auctoritatem sponsalia recte contrahunt arg.prin. Inst. de autor. tutor. Dum conditionem suam non faciunt deteriorem. Etenim adeo arcte non obli-gantur ut neresilire possint. L.10.de sponsal. quod jus canonicum equidem permittit demum puber-tate obtenta, non autem hac durante. C.8.x.de desponsat. impub. at vero nec isthaec nubiles annos, anteaquam renuntiare valeant expectandi obstri-ctio, non facit causam impuberum deteriorem, dum solum inconsultae & inconstanti aetati plura sponsalia contrahendi & turpi varietate ludendi occasionem auffert. add. L. 20. de rit. nupt. De mi-noribus minus este dubij monstrat d.l.20. & l.101. de V. O. Quomodo singulariter faeminarum mi-norennium imbecillitati cautum sit vid.L.I.10.20. C. de nupt. quid porro peculiares forte ordinatiomes EccIesiasticae ad formam sponsaliorum addide-rint, illud nihil mehre moratur. ConciliumTri-dentium novum ritum soli Matrimonio praescri-psit, nec patitur natura legis correctoriae ad sponsa-lia, quorum expressam nullam adfert mentionem extensivam interpretationem. §. 5. Forma accidentalis consistit (I.) in eo, quod aut immediate aut mediate, per proxenetas , con-trahantur L. fin.de sponsal. (2.) inter praesentes aut absentes per nuntium vel epistolam L. 45. & fin.d. t. (3.) consensu per mandatum declarato aut subse-quente ratihabitione d.L.45. (4.) pure vel sub con-ditione. Circa quod jure civili omnia obtinent, quae tit. Inst. de V. O. & §. II. 24. de inutil.stip. ha-bentur. De conditione impossibili adjecta variat C. ult. de condit.appos. dum illam saltem, quae con-tra substantiam matrimonij non tendit, aut licet talis sit, de praesenti tamen concepta, pro non ad-jecta habet, idquein favorem matrimonij, etsi ali-as undique conditio impossibilis consensum exclu-dat. vid. And. Vall. d. L.I.n.ult. (5.) ad formam accidentalem pertinet, quod concipiantur per ver-ba vel de praesenti vel de futuro tempore. Inde sponsalia de praesenti & defuturo. Cujus distin-ctionis cxpresse textus civilis nullus meminit, mul-ti vero juris Canonici. vid. C.14. & al.X.de sponsal & matrim. Quin autem ex mente saltem Le- gum civilum etiam ista distinctio recte asseri que- at, non apparet dubita caula ; quia nulla legum refragatur, ut ne etiam per verba de praesenti spon-salia contrahantur. Quae: licet nuptiae dici possunt, sicut Jure Can. matrimonium ratum. Vallens. de sponsal. & matrim. §. I. n. 2. non tamen per omnia tales sunt , veluti si quae ad nuptias secundas per verba de praesenti provolasset, sed non consummasset haec in poenam edicti non incidit L. 10. §. I. de bis qui not. infam. quia nec dum secundas nuptias vere contraxit, ergo tantum sponsalia, non defutu-ro, uti quidem supponitur, habuisse haec dici de-bet. Et quid implicat, eodem modo nuptias ante consummationem dici sponsalia de praesenti, sicuc Jure Can. matrimonium ratum ? vid And. Val-lens. d. L. & D. Lynck. in anal. ad Struv. S. J. C. de sponsal.th.10. aut sponsalitiae arrhae & sponsa-litia adijciuntur, aut non. vid D. Schambog. lib.I. ad Inst.tit.LX.de Patria Potest.Vul-tej.Jurispr. Rom. L.I. C. 18. §. 6. Causam finalem sponsaliorum constituit ratio, ob quam primitus inducta & nunc aguntur. de qua, brevitati ut studeam, vid Cyprae,de sponsal. C. I. §. I. hoc saltem addito, sponsalia eatenus fer-vire, ut promulgatio publica de ineundo Matrimo- nio fieri possit, qua tamen omissa, licet mala trsftia vel ideo extitisse, eventus non unus docuerit, non obstantibus aliis impedimentis Matrimonium esse nullum, contra textum Tridentini Concilij, decla-rationes Cardinalium sanamque Canonistarum & Theologorum doctrinam, nemo affirmaverit. §. 7. Effectus sponsaliorum idem est, qui a-liorum pactorum, vinculum scilicet juris, quo ne-cessitate adstringimur adimplendi nuptias promis-sassed non secundum nostrae civitatis jura. Etenim civili jure fere nullum est illorum vinculum, nam-que pro Iubitu qui solvere se potest obligatione, actu liber est, uti sponsus aut sponsa sine ulla causa possunt resilire, etiam invito altero atque impune L.10. de sponsal.L.I. Cod.eod. nisi arrharum nomi-ne aliquid dubium sit, quas permittit resiliens sine causa, qui dedit. Duplicatas restituit, qui accepit L.3.& 5.C. d. t. Pontificia jura validius quidem ad-sistunt sponsalibus C.2.10.22.x. de sponsal.& matrim. vim coactivam tamen non omnino patitur libertas contrahendae & gravitas perpetuum duraturae soci-etatis nuptialis. C. 2. & 17. d. I. 2 dus efiectus est quod inducant matrimonij praesumtum, praesum-tione juris & de jure, ubi copula post contracta sponsalia subsecuta fuerit.C.15.20. d.l. D. Schamb. Ad lnst.de pot.pat. §. I.3.tius effectuss est , quod quasi affinitatem pariant §. 9.de nupt. qnam cano-nes publicam honestatem efferunt C. 3.de sponsal. & matrim. nec a Legibus & d.§. alieno nomine. CAPUT II. Quod est de ijs, quae consituunt Conjugem Justinianeum. Expositis, quae Conjugis constitutionem non necessario quidem utiliter tamen ante-cedunt, propius nunc ad ipsam constitu-tionem accedo. Constituunt Conjugem justae nuptiae, verae scilicet, de fictis enim, quae filios solum fingunt & patriam potestatem pariunt, non Conjugem tit. de adopt. nullus hic sermo est. Ne-quidem verae omnes huc pertinent, siquidem illae, quae ex postfacto demum per Legitimationem ju-stae fiunt, Liberorum favorem tantum spectant § ult. de nupt. Zoel. ad ff.de concubin.n.7. §. I. Causa constituens igitur qonjugis sunt nuptiae, ordinata maris & foeminae non vaga, con-junctio, tam naturali, quam, positivo quovis jure praecipiente. Ut vitam pro dignitate sua & praestan-tia longe pulchriorem quam bruta, & ad volunra-tem creantis Numinis commodam ac decoram vi-vant homines. Nimirum DEUS creatum primum par hominum: crescite & multiplicamini :aIlocu- tus, facultatem intrinsecam contulerat se ipsos pet diversitatem sexus propagandi, ordinem simul, i.e. Matrimonium, instituit, quo decore augustum illud opus perficeretur. Idque non viva solum voce, sed indita quoque interna naturae norma, ad quam regulari conjunctio maris & foeminae exigeret, si si-ni suo (conservationi generis humani) & Creatoris voluntati satisfactum iret. In Lege nova reparatae salutis sacramenti gratia addita est , & sacra orthd-doxae Ecclesiae Capiti Legislatio dum per Christum collata, matrimonialem ordinem pluribus instru-xit regulis, ut decora magis foret propagatio. Quas Justinianus ex veterum Romanorum institutis nu-ptiarum Leges b.t.nostro I0.de nupt. adfert, ea pat-tim ex naturali jure, quod decorem societatis uni-versae regulat, partim ex peculiari Romanae Civi-tatis intituto petita, observare oportet, qujsquis ef-fectibus justarum nuptiarum Romanis gaudere & Conjux Justinianeus comellari velit. §. 2. Ut nuptias contra here quis & Conjux Ju-stinianeus constitui juste valeat, requiritur 1. nt Ci-ves sit Romanus pr. de nupt. veluti hodie incapaces sunt Matrimonij, qui non baptizati participare ne-queun sacramentalem gratiam D. Schambog. ad Inst. § I. de pat.pot. ita nuptias inire non poterant, qui Civis Romani qualitate destituti incapaces erant effectuum, quos ipsae producebant, uti est pa-tria potestas & inde fluens jus suitatis. Peregrini tamen & servi etiam naturali se conjungendi jure prin.de J. N. G . & C. non arcebantur ; quia vero Ci-vilis non est ista conjunctio, effectibus quoque & juribus civilibus sterilis est & eatenus nulla §.pen. de nupt. C. I. &. 2. x. de conjug. serv. non habetur personarum delectus, sufficit enim jure canonico baptizatos esse contrahentes, ut servus baptizatus aeque justum inire possit matrimonium, ac liberri-mus quisque. §.3. II. Ad Conjugem Justinianeum requi-ritur, ut justam aetatem habeat. Ubi procreandi habilitas spectatur, nullo quidem aetatis termino per naturam, uti de consentiendi facultate supra C. I. §.4. illat. 2. dixi, nec per canones C.9.x. de sponsal. impnb. definito. Nostrum jus §. 2.de J. N. G. & C. aetatem certam determinavit anni duo-decimi in foeminis, decimi quarti in maribus prin. de nupt. utpote qua Romanos & Gentem praesertim onentis ad procreandum habiles este plerum que notatum fuerat. Verum justo minor videri pote-ratista aetas ad sobolem Reip. commodam, nisi pa-tria potestas, qua nupti quoque tenebantur §.fin. de pact.pot.id, quod forte deerat, plerumque sal-tem supplevisset. In foeminis ita natura quid quid ad conimodam sui confervationem facit, quam optime providente, maturior notata fuit generandi facultas, adeoque minores anni in his requisiti, quamin maribus. Cujus rationem in eo Poetae declamatam. Nimirum pravae crescunt velocius herbae, Quas inter Mulier connumeranda venit. Etsi non adprobem, piaculum tamen in sequiorem sexum non dixerint Philosophi, si foeminam citius maturari ideo statuant, qubd natura sit deterior, Vir autem melior. Arist. I.polit. 5. id vero ubique faci-lius maturitatem suam nanciseatur, quod est imper-fectius. Tholosan. in Synt.Jur. Univ. Iib. 9. C. 7.n. 8. traditum ex lndia refert, quinquennes ibi conce-pisse, & a novenni nutricem suam impraegnatam. Sic & Codex sacer nos docet, ex Salomone undecen-ni Roboamum esse progenitum. Arist. & Platp in suis Graecanicis modicis Rebusp.forte non multi-tudini, sed bonitati civium studuerunt, qdando an-num nubiIem, trigesimum, imo sextum trigesimum in Maribus, in foemina octavum decimum definie-runt. vid. 7. poIit.16.& 7.de histor.animal.6. §. 4. III. Requiritur consensus utriusqLie, qui fieri Conjuges volunt L.II. & 13.de sponsal. atque hoc ipsum est, quod in regula juris 30. Ulpianus re- spon spondid: nuptias consensus non concubitus facit.Ete-nim sicut post factum divisionem rerum non licet pro lubitu res appropriatas arripere, sed voluntas domini ubique prius necessaria est L. II. de R. J. ita multiplicato jam genere humano ( de primis hominabus aliud utique dicendum ) nemini in Corpus alterius jus est absque consensu illius: ne-que alio modo jus istud mutuum Vir & Mulier conferre sibi possunt, quam constractu Matrimo-niali, alium in finem non concessa per DEUM ge-nerandi Facultate, quam ut decoro ordine, qui est Matrimonium, gerius propagetur. add. §.I.supra. Oportet autem confensum esse non coactum, non erroneum circa personam aut statum ejus (de alijs qualitatibus accitentalibus, quas forte supposuit al-teruter, imputet ubi, quod ante perfectionem Ma- trimonij non inquifiverit) si jus ex eo provenire debat. C. de eo, qui dux. de sponsal. & Matrim. §. 5. Praeterea IV. consensus iste contrahen-tum requiritur, ut adhibito parentum, quorum in potestate sunt ssensu (ita rectius, quam consensu Vultei. Jurispr. hom. lib. I. c. 18.) formetur.pr. Inst. de nupt. Quid peculiare hic filiasam. a Justiniano obtinuerit, vid.nov.115.C.3. §. sialicui. Ratio cor-requisiti istius consensus cum sit, respectu filijsam: laltim, ne parenti in vitohaeres suus agnascatur, etiam patris assensu opust, freontrahens, in avi sacris existens, speretur in. illius porestatem recasu-rus. L.16. § 2. de rit.nupt. respectu foeminae infficit avi solius assensus, quia ex hac nepotes non futuri sint in potestate avi Materni.d.§. I. Inde etiam de-ducitur, rationem requ isiti assensus parentis ad nu-ptias filiaefam non esse in eo, ne parenti invito agnascantur sui heredes, sed in rigore potestatis pa-triae consistere & ne coeco amore prolapsa indignum suo genere maritum sibi legat.prin. J. de nupt. arg. verborum: cumque super filio olim dubitatum fue-rit &c. De parente furioso, quid obtineat vid. d.prin. Capto parente nec sui nec alieni juris esse dici possunt liberi ob spem postliminij §. 5. quib.mod. jus pat.pot.solv. adeoque nuptias, vivente in ca-ptivitate parente non videntur posse contrahere. Cautum tamen est, ut lapso triennio captivitatis omnino possint L. 10. de rit. nupt. ante istud Tempus contractae nuptiae cum omni legitimo effectu con-sistant, utilitate publica ita exigente L.II. §.medio. de captiv. & postlim. revers. Coeterae absque pa-rentum consensu ioitae etsi non dissolvantur paul. 2.sent.19.injustae tamen sunt & injusti liberi Paul. in L. II. de stat. hom. Ulpianus in L. I. §.fin. de liber. exhib. Forma istius conssensus eadem est, quae authoritatis tucorum in negotijs, queis pupillus obli- obligandus est. vid. §. 2: de autor. tut. ut in ipso negatio praesentis patris adhibendus sit:vid. §.4. c. I.supra. Jura Canonum de rigore istius patrij juris nonnihil remilerunt L. I. x. de. desponsal. im-pub. ut de honestate tantum consensum parentum suorum rogare teneantur liberi nupturientes. Et quod forte dubium movere posset C. nostrates 32.q. 2. id omnino sustulit Concil. Trid. Sess. 24. c. I. Ana-themate feriens qui illum necessario ad valorem ju-sti matrimonij requisiverint. vid. Andr. Vahens de sponsal. & matrim. §.9.n.ult. hoc tamen solum vo-luit tam severa ista sanctio, ne in causa sacramenti patriae potestatis habeatur ratio C.fin.de Judic.in 6. & ut libertas matrimonij, quo nulla res minus de-pendere potest ex alieno arbitrio. Quintil. declam. 256. nusquam libertas tam necessaria, quam in ma-trimonio est. Quis enim amare alieno arbitrio pot-est ?? add, L.21.22. 25 . de rit.nupt. conservetur. Re-verentiae vero parentalis in quarto praexepto san-ctionem omnino salvam voluit, modo non acerbe nimium potestas in liberos exerceatur L. I.§.fin.de lib. exhib. quo autem non attento Jus Civile nupti-as injustas, & ut ex ijs procreatam sobolem pro-nuntiavit. Neque Concil. Trid. Canom, puto damna verit filiorum exclusionem a famijia & haere-ditate, quodsi suam authoritatem ab ipsis cicra gra- vissimas causas spretam pater viderit. vid. Zces.de sbonsal. imprib. num. 85. Sanchez 4. disp. 25. Caete-fum etsi nullam potestatem in alterum praerter pa-triam naturalem nec aeque necestariam esse dictitet recta ratio, ex statu hominibus congenito ratioci-nata, in hac tamen Matrimoniali causa necessa-riam ipsam non requirit, cum supppnat nubilem sobolem ad riegotia proprio judicio agenda satis a-ptam. Et praeterea Matrimonii negotium ; haud-quicquam pertineat ad causam familiarem, cui pa-ter primario prae est. Vult tamen eadem recta ratio in gravi isthac, & quoque honorem spectat, materia non omnino sperni ipsorum autoritatem. §. 6. Ad Conjugem Justinianeum V. re quiritur ut nulla sit inter ipsos prohibitio, aut ex Le-ge sola, aut ex hac & natura umul proveniens. Ve-nit utrinqne vel ex propinquitate vel ex alia quadam causa. Clarissimus D. Joann. Melchior Weissmankel in Colleg. script. ad tit. de nupt. propinqui-tas est vel cognatio vel affinitas. Cognatio divi-ditur in spiritualem, de qua Justinianus in L.26. de nupt. in naturalem & civilem, de qua utraque d. t. Inst. Haebinae ultimae in Lineam rectam & collate-ralem (in hac sunt illi, quos in arbore coghationis ex latere sibi oppositos non subjunctos computas) sub- dispertiuntur. In recta Lineaa in infinitum nequeunt esse conjuges. Nimirum quo augustior erat facultas sibi similem, imaginem altissimi, pro-creandi, tanti reverentius habei opsam natura vo-luit, indito pudore insigni deceri & honestistimi ordiuis regulativo, qui eo facilius intenditur, quo propriori gradu sangvinis persona junctaest (uti parentes & liberi mutuo se contingunt) adversus quam exserere sese illa facultcas caeteroquin possit. Neq ; impetum intensissimo istiomnium gentium pudorun quam fieri DEUS fecit, ut ad genus con-servandum necessum fuisset liberos cum parentibus conjungere. Dein & necessitudinum nomina per foedam ejusmodi conjunctionem turpissime con-funderentur, uti monstrat vetus, Epitaphium apud D. Sam. Pufend. de J. Nat. & Gent.L.6.C.I.§. 22. Hersilus hic jaceo, mecum Marulla quiescit, Que Soror & Genitrix, quae mihi Sponsa fuit. Vera negas, frontemque trahis, aenigmata sphingis Credis ? sunt pythio vera magis tripode. Me Pater e nata genuit, mihi jungitur illa, Sie Soror & Conjux, sic fuitilla parens. Adeo que foedum omnino juris naturalis errorem filiae Lothi errarunt Genes.19.31. quod patri jungi licitum sibi forte crediderint, quia vicinos Arabes ita coijsse intell exerant. vid. Grot. ad.d.l.Genes. At- quelaudanda sane juris nostri castimonia, quod ob solam reverentiam paterni nominis abstineri praeci-piat a nuptijs patris adopti vi, etiam per emancipa-tionem soluto jam jure §. I.de nupt.L. 55.de rit.nupt imo illicitas ptonunciat nuptias ob eundem nomini. quasi paterno debitum respectum, inter nos & o-mnes, qui Ascendentium nostrorum ulli sunt fra-tres aut sorores §. 5. d.l. §. 7. Cognatio collateralis inter fratres ac so-rores tam naturales quam civiles inhibet, nec con-juges ipsi inter se fiant §. 2. lnst.de nupt. inter hos quidem pro tempore durantis fictionis in consisten-te adoptione, inter illos perpetuum, nullo uterino-rum, Germanorum & Consangvineorum conside-rato discrimine, etsi majori parte sangvinis, quem ex uno trahunt utero, illi iuncti sint, quam consan-gvinei. Ubi vero notanter citatus textus : Inter eas quoque personas, quae ex transverso gradu cogna-tionis Junguntur, est quaedam similis obsiervatio, sed nontanta. Namque, positivo tantum jure jungi fratres ac sorores prohibentur. Quod sane Iiquet ex primis Iiberorum Adae Matrimonijs usque ad Legem Moysis continuatis. Nec enim hic eadem voca- vocabulorum necessitudinum confusio, qualis in parentum liberorum que connubijs evenit ocurrit. Nec debitae per naturam reverentiae fit violatio, Deum contra jura naturae inter proximiorem Adae progenie dispensasse simplex fuerit asferere. Etenim dispensatio est Legis in casu licet obtinentis remissio, qualis vis in naturae Legem, stante scilicet naruralis turpicudinis hypothesi, non convenit perfectissim ae Divinae in ae essentiae add. §.pen.de J. N. G. & C. ubi naturalia jura immutabilia rectissime dicuntur. Ma-teria vero Legis naturalis ita suppositae, vetantis fratris ac sororum connubia, sublara etiam nequit dici, uti alibi eam per eminen tissimi domini sui potestatem sustulit Numen in Isaaco, quando patri Abramo occidere eum jussit, & in AEgyptijs domi-nium extiuxit, cum vasa illorum aufferre Israalitis suis permist ; quia non fecit sratrem non esse fra-trem aut sororem non fecit sororem. Veruntamen multiplicato jam genere humano hic quoq ;. provi-dissima natura magno adversum fratres pudore prospexit ; quia non amplius necessum erat ipsos Conjugi & humanum Genus, per multas propagi-nes longius a prima digressum origine, communis-que cognacionis prave oblitum, magis conveniebat aliunde adscita per conjugia necessitudine rejungi. Inde extitit, uc Hebraei jam coeperint ab uterinorum nuptijs absttinres, sic Abraham Gen.20.12.de Sara sua: revera & soror mea, filia Patris mei, non au-tem filia matris meae. Sensim que invaluit bona per-fuasio ; naturali quoque jure vetari fratrum atque sororum conjunctiones. Jure positivo Divino er-iam quoslibet inter fratres ac sorores nuptiaae prohi-bentur Levit. 189. Struv. S. J. C. Exerc. 29. th. 37. nulla dispensandi humana facultate relicta. Quo C. gaudemus x. de.divort. respexisse videtur, dumpri-mo gradu (argumento a contrario sensu deducto) junctos & in Ethnicismo copulatos separari praece-pit, si ad fidem convertantur, non valente dispensare Pontisice. Non vero Canonis illius sensus est, qua-si naturae jure vetita sint connubia primo gradu ex latere (specata canonica computatione) juncto-rum. §. 8. Porro in Linea transversa nequeunt es-se conjuges, qui sibi invicem sunt parentum libe-rorumque loco vid. §.5.suprah.c.§. 3.& 3. de nupt. Etsi neque hoc jus naturale vetet, evanescente fere inter collaterales, saltem ultra primum gradum, pu-dore. Ratio tamen positivi nostri juris constat, ne scilicet istarum personarum quotidianus fere & in-observatus convictus, stupris atque adulterijs an-sam daret, sispes foret, matrimonio superinducto, ihfamiam tegendi. In amitis utique & materteris optime optime ita cautum, hae enim cum nepotibus suis ex fratre aut sorore frequenter & blande agunt: quod idem cum patrui non ita faciant, eorum Levit. 18. nulla fit mentio. Caeterum quod inter collaterales nulla sit naturali jure vetita conjunctio, obstare vi-detur §. 10.de nupt. ubi serviles cognationes (quibus fratrum ac sororum cognatio utique etiam incelli-gitur) impedimento sunt nuptijs, & forte naturali tantum jure, cujus servi capacessunt, non civilis. Sed apte respondetur, duplici sensu efferri jus civile; altero incelligitur faculcas seu potestas aliquid ha-bendi prin.Inst.de J.& verbis: jus suum cuique: altero Lex indigitatur, quoad primam acceptio-nem servi pro mortuis & nullis jure civili habentur L.32.de R. J. quo sensur etiam nulla ipsis cognatio est.prin. Inst.de servil. cognat. In altera acceptione ucique servos quoque spectat jus civile, quia subdi-ti sunt potestati Legislativae, sicuc liberi, ne his sint conditionis melioris. Jam vero quod jus civile nuptias inter collaterales etiam prohibet, tale est, quod Legem innuit, servos pariter ac Liberos con-stringes. Adeoque non necessum est, ad naturale jus solum trahere servilem cognationem, quasi non spectante illam civili jure. Aliter Vultej. Jurispr. Rogg. L.l.c.18. Patrueles, consobrinos, amitinosque non vetat jus civile jungi §.4.de nupt. Pontifices vero optima utique ratione, quod frequentia essent eorum consortia, clamularijs sceleribus occasionem praebitura ubi nubendi spes foret, illorum quoque connubia prohibuerunt. Imo ut latius diffusis ne-cessitudinibus multos amore conjungerent, olim imo, nunc quarto gradu se contingentes Matri-monia inire vetuerunt. C.non debit.x.de consan-guinit. & affin. §. 9. Altera propinquitas, qua juncti, conju-ges fieri impediuntur, est affinicas §. 6.de nupt. Est autem affinitas conjunctio personarum ex nuptijs resultans. arg. L. 8. c. de injust. nupt. L. 4. §. 3. de gradib. & affin. Ex quo sequitur solum esse affines, inter quos illae intercesserunt, satis hoc ipsum in-digitante etymologia vocis, affinis, L. 4. §. 3. de gra-dib. & affin. non enim affines sibi sunt mariti & uxoris cognati, sed his ipsi conjuges, utpote qui soli ad alterius cognationis fines per nuptias accesserunt. sunt praeter hos veros, etiam quasi affines de quibus. §.9.d.t. vera affinitas nostro Institutorum & pan-dectarum jure infert prohibitionem tantum inter eos, qui sibi invicem sunt parentum Liberprumque loco d. §. 6. & 7. Jure cod. L.5.& fin. de incept. nupt. etiam vetantur jungi, qui per nuptias facti sunt fratrum sororumque loco, uti Levir uxori & hujus soror Marito. Hoc ultimum jure divino non prohiberi monstrant dispensationes Portugal-liae, Poloniae & Angliae regibus concessae. Quod d. §. 7. dicitur: Alioquin si adhuc noverca tua est, id est, si adhuc patri tuo nupta est, communi jure impeditur tibi nubere, quia eadem duobus nupta esse non potest. Id recte indicat naturali jure ( quod per commune illud, non Romanos solum, sed quamlibet orbis gentem constringens, ibi, intelli-gitur) illicitam esse polygamiam duorum viro-rum. Namque honestati repugnat, & moraliter impossibile est faminae L. 15.de consit.justit.duobus simultancae polygamiae concedere usum sui Cor-poris, cujus ipsi non in alium quam propagationis finem est potestas §.3.supra.h.c. Atvero conjun-ctio plurium virorum turpem solummodo incon-tinentiam juvare intenderet. Imo naturae refra-gatur, quia commodam educationem sobolis, in-certo patre genitae, impeditura & perpetuas pari-tura sit inter viros discordias domesticas, ad quas componendas polygmae imperium, admodum debile, in ipsos deferre itidem naturae, quae pruden-tiorem vult domi imperare, non adeo congrueret, & foret contra divinas literas, quae viris faeminas subjiciunt. Inde recte fam. strada de bell. belg.nihil minus sociorum patiens est, quam thorus & re-gnum, nt ut ille societacis principium sic, hoc ejus- dem commodissime conservatium. Altera po-lygamia, qua plures mulietes uni junguntur Viro, naturae cui non sim pliciter contratia est, indicanteid ipsum non obscure memorato textu, qui d.§.7.sim-pliciter: quia duas Uxores habere non licet, omissis verbis, communi juri, quae vero prior habet pars §. vid. Clarissimus D. Praeses ad.tit. de nupt. §. I. in Disput.quam D.Christ. IgnatiusStreit / sub ejus Praesidio die 4.ta Novembr.1693 hic Erffurti habuit. Quoniam I: tacitae voluntati Numinis, ex ipsa crea-tione rerum & creatarum fine investigatae, non ad-versatur, dum potius auget quam destruit & crea-turas, nullius jus quaaesitum violat polygamus, qui in solidum uni se non addixit. Si cui foeminae au-tem conditio isthaec, velut Romanis consultatio Papirij, forte displiceat, illi utique licuerit in pa-ctum ejusmodi non condescendere, atque a poly-gamo abstinere. Ut adeoque nec primaevo na-turae juri nec secundario vid.§.3.supra h.c.polyga-mia faeminarum contrarietur. 2do non omnino adversatur plurium uxorum unimarito conjunctio voluntati numinis expresse ; etsi enim positivam legem afferueris quasi prohibitricem polygamiae, quando DEUS in prima institutione Matrimonij Genes. 2.24. dixit. erunt duo in carne una. perpetua tamen ilia non mansit, sed contraria voluntate mutata est in permisa & pprobata patrum vet.Test. polygamia quando Davidi in beneficium impu-ravit pluralitatem & quidem iilustrium faermina- rum, legibus instruxit illiusmodi connubia, & sua divina benedictione foecundavit. vid. Deut.11.15. Genes. 16.3. &c. Struv. S.J.C. exere. 29. th.52. Inde liquet omnino, non este naturaliter turpe, plures uxores sibi pacisci, rectior enim multo naturae juris interpres est Lex Mosaica ab ipsa DEO formata, quam Gentium omnium mores. add. S.Augustin. lib. 22 contra faustum Manich.C. 47. Verum cum multo innocentior commodiorque sit ad finem se-cundarium Matrimonij in commoda tranquilla- que cohabitatione habendum Monogamia, pri-maeva Lex Genes. 24.lara, revocata est in nov.test. per Christum Matth.19. v. & I. Corinth. 7. &c jam ante Christiana tempora Romanorum Legum ca-stimonia non nisi unam vel uxorem vel concubi- nam permisit, Cujac. ad.nov. 18. C.5. nov. 89. C.12. §.5. Haec de affi nitate civili & de polygamia plus fatis forte dixerim, non tamen extra propositam Conjugis materiam. Jus Canon. adfines ex copu-la aestimar D. Schambog.§. 6. de nupt.at que hinc est, quod aliam, aliam illicitam faciat. Illa ad quartum usque gradum, haec ad sequndum, u-trinque inclu sive, vetar Matrimonium, exploso primi atque secundi generis veteri impedimento. vid. Vallens. de Consangvuinit. & affin.§.3.4.& 5. Affinitatem illicitam Romanis non confideratam fuisse, ex Ulpiano L.I.§.3.de concubin. & ex Mode-stino L. 4.§.8.de grad. & adsin. cognoscitur uti nee Hebraei veteres considerarunt. D. Pufend. de J. N. & G.L.6.C.I.§.34. §. 10. Quasi affinitas seu imperfecta ex spon-salibus nascitur § 9. de nupt.quae itidem eos solum conjuges fieri impedit, qui parentum liberorum que loco sibi futuri sint si nuptae sequantur. Quod de filia uxoris ex alio matrimonio post divortium suscepta prin. d. §. habetur, id perfectum spectat adfinitatem. Maritus enim separatus vere illius matri junctus per nuptias fuit. Jus Can. quarto de-mum gradu terminavit hanc prohibitionem, nul-lo sicut in affinitate perfecta , aut validorum aut in-validorum sponsalium, praeterquam in consensur, habito discrimine. Quod utrumque immutatum per Concil. Trid. Sess.24. C. de Reform. Matr. relicto tantum primi gradus impedimento. Mansit au-tem jus vetus quoad publicam honestatem ex ma- trimonio rato contractam. Vallens. X de. consangvin & affin. §. 4. n. 2. &. 3. §. 11. Praeter propinquitatem VI. aliae quoque cause ex sola Lege (cujus qualitatis etiam est prohibutio nuptiarum inter non cives) non naturali simul honestate, conjuges fieri non sinunt peculia-res quaedam causae §.II.de nupt. uti I. publico jure (quod reip. utilitatem immediate spectat) inter prae-sidem & provjncialem nupctiae vetantur I. 63.de rit. nupt.ne ipse junctis sibi per nuptias plurium virbus aut bonis contractis, proprio arbittio suo addicat provinciam sibi crediram. Ex qua causa etiam emtionis ipsi non licuerunt, L. 62. prin de contrah. emt. Concubinam vero provincialem jungere sibi non vetebatur, L.5 de.concubin. non enim ex hac metuenda erat potentum affinitas, aut opum. con-tractio, quia viles personas Concubinas esse opor-tuit, l.3. prin.d.t. pratera & haec prohitivae istius Legis ratio colligitur, ne minus Liberae essent nu- ptiae, facile cogendis per potentiam praesidis foemi- nis. D.Schambog. d. §. II., atque hinc sponsae, quam saltem pacisci licuit Paesidi, liberum omnino erat, utrum officio posito resilire & acceptas forte arrhas restituere vellet, an contracta sponsalia rata habere, L.siquis L. 65 §. fin.de rit.nupt. Secundo privato jure (quod privatorum commoda primario concernit) arcentur omnes rationibus reddendis obno-xij, eorumque liberi ante redditas illas, a matrimo- nio ejus, cui ipsas debent. De quibus & alijs quam multis non ausim, ignarus viarum, in Lationem Dige- storum campum exerrare, vix levi ac simlici via. §. 2.de J. & J. progredi satis doctus. Nec enim ipse studiosissimus Tyronis suae Juventutis lmpera-tor hisce megravare voluit, ad pandectas difterens, quae hoc ipso §.II. exponenda forent. CAPUT III. De Consequentibus Conjugis Justinianei. E.Consequentibus Conjugis Justinia-neiest §. 12.de nupt. ubi vero essentialia & accidentalia promiscue traduntur. De singuIis breviter, & quantum qui-dem conveniae Legitimae scientiae prima Elementa libanti. §. 1. Ad consequentia postea recte, opinor, I. refercur, quod Maritus & Uxor (digna patris-ma-trisquefamiliarum nomina) audiant Conjuges Ju-stinianei. Nec valet pactum, ut Concubina aut prostibulum foemina, fornicator, aut concubinarius vir sonet, quando legitimi conjuges per nuptias fa-cti sunt, quia foret hoc contra essentiam consecuti-vam conjugis nostri. add. K.27. §. 3.L. 35. de pact.L. 20. §. 2 pro soc. §. 2. Alterum cpnsequens essentiaIe est, quod matrimonium audiat conjunctio corporalis con-jugum, non fornicatio aut concubinatus. Hanc autem D 3 2 autew cbnjunctionem inteliigi per matrimonium, monstrant distinctim prolata vocabula matrimo-nij & nuptiarum, d. §.12.ac satis innuit Ethymolo-gia vocis matrimonij, vid. D. Schambog. §. I. prin. de nupt. Concubinatus ideo dici nequit Conju, gum conjunctio, quia cum ingenua honestaque, qualis nequit esse concubina, nisi hoc expressim pacto concubinatus agatur, L.3.pr. de concubin. utique nuptiae contrahuntur. Et foret hoc contra naturam solennitatum nuptialium, quas varias re-censitas vid. apud V ultej. Jurispr. Rom.L.I. C. 19. praemissarum , ex quibus necessario justus conjux fequi debet. Fornicatio minus potest compellari quia juste agunt, non fornicarie, qui jure mutuo quaesito conjunguntur. vid. §. 3. C.2. de matrimo-mo B.V.& S. Josephi, de quo disserendi occasio hic foret, Christianorum quivis integer castissime magis sentiat, quam de arcano divino curiosa dispu-tatione balbutiat. §. 3. Tertium essentiale consequens est pote-stas patria (in qua tamen foeminae conjugi nullae sunt partes) cum partibus suis moralibus, I. jure rogan-di per filium consensus ad justas nuptias pr. de nupt. 2. Jure dandi in adoptionem liberos §.2. de adopt. 3. Jure dandi tutores §.3. de tutel. 4. Jure percipiendi commodi per Liberos tit. per quas pers. nobis cuique acquir. Dies quod essentiale est, tale esse debet, ut neque at per contraria pacta abesse, et vero patrem quid vetet juri suo quaesito renunciare ? R. duplici respectu considerari potest potestas in Liberos : alter ex jure naturali, alter ex civili promanat. Naturae jus tribuit utrique parentum jus in liberos eorumque actiones, quas aded necessario dirtigere ipsi tenentur, ut contra voluntatem numinis, quod servari voluit humanum genus, dum illud creavit, gravissimum peccent, si quidquam omittant, quod in commodum societatis humanae membrum sobolem possit efformare. D.Sam. Puf.de jure n.& g. L. 4. C. 11, §. 4. & 5. Huic juri, cum non solum facultatem aliquid agendi, sed legem quoque denotet, aut rectius passivum sit in paren-tibus, correspondente adversum ipsos in liberis altivo ju-re, omnino nequeunt repudium mittere parentes. Al-terum a jure civili naturae superadditum in singularibus quibusdam in quem abdicet pater. inuxorem utique non potest, quia haec illius esl: incapax publica lege. In libe-liberos multo minus, Commoda vero sui juris utris recte potest permittere, quantum quidem sinit natura juris personalis D D. ad §. 3.de usufr. ipsum tamen ex justis nu-ptijs necessario & quaesitum fuit, & manet in eo, donec Le-gitimis modis vel transferatur,§. 2. de adopt.in. sin. vel ex-tingvatur tit. quib. nod.jus pat. solv. §. 4. Quarto Justinianeum Conjugem consequuntur Liberi justi, qui jus potestatis patriae reci Piant, & jure sui-tatis, aliove Praetorio gaudeant. tit.de exhaered. Liber.tit. de haered.quae ab ntest.defer. Huc quoque certitudo illo-rum recte pertinet, vi pacti nuptialis enim uullum alium admisissee uxor creditur, quam maritum suum, cui soli fidem dedit arg.§.12. de nupt. §. 5. Consequentia accidentalia Conjugis Justinianei sunt dos & domatio propter nuptias, quae quidem salva sub- stantia Justi Conjugis abesse possunt, adesse tamen neque-unt, nisi ille adfuerit. d.§. 12, Dos est jus in re marito con-stitutum ad sustinenda onera matrimonij, L. dotis prin. de Jure dot.de qua. in Institutis suis Justinianus.prin. quib, a-lien. Lic.& §. 29. de act. Donatio propter nuptias est, qua sponsae vel uxori jus constituitur in securitatem dotis reci-piendae, de qua §. 3. de donat. De utriusque juribus fusius a -gere non patitur ratio instituti ; stato igitur calamo, te ro-go, Lector quivis bone, uti quidem spero patienti oculo pervoluisti exigua mea, ita bonam in partem accipe dis-serendi methodum Scholastico rudi pulvere nimium for-te conspersam, ac adeo perspicuam, & precare mecum Deum, ut coepta mea clementer foecundet Sic est: ceu superi venundant dona laborce, Hoc tecum reputas, Omusis digne, laborum Haud fugiens, capias ut dona petita paterna; Impiger incumbens sinuosa Volumina Legum, Canonis & dotes praeclaras, appetis artes, Appetis egregias dotes; an & accipis ?imo; His etenim studijs nectuntur laurea serta; Materies, plane divina, ast ardua sane, Qua prodis vires aeterna laude ferendas. Quis non insignes tales depraedicet ausus ? Audaces fortuna juuat, timidosque repellit, Sic Gudene modo felici tramite perge, Sic veniet fegeti foecundae messis opima. Quid super est igitur, tibi gratulor, ac simulopto, Perpetuo vigeat laus, nomen crescat avitum. En capesis tandem, quae praebeo dogmata trita Ne pudeat, quae nescieris, te velle doceri, Scire aliquid laus est, turpe est, nil discere velle. Ita Nobili ac doctissimo Dontino antediscessum adhuc disputunti animitus aggnatulari volebat JOANNES HENRICUS BENHALS. Cler., Saec. in Commune Viventium Sacerdos.