Exequiae Illustrissimi Dn. DN. MAGNI ERNESTI, COMITIS A DoNHOF. Palatini Parnaviensis. Torpatensis, Ober-phalensis [etc.] Praefecti. Elbing[ae] Vll Id. Oct. ante AEdes, sub Deductionem Solemnem Publica Ora-tione concelebratae a MICHAELE MYLIO EIBINGENSI. Typis BODENHAVSINIS 1642. Illustrissimo & Excellentissimo Principi ac Dn. DN. CASPARI. S. R. Imp. Principi a Donhof. Palatino Sieradiensi. Sac. Reg.Mtis. Reginae Pol. ac Suec. Supremo Aulae Praefecto [etc.] Vielunensi, Laisensi, Boleslaviensi, Radomsciensi [etc.] Gubernatori. Per Illustri & Magnifico Dn. DN GERHARDO, Comiti Donhof. Castellano Gedanensi. Mariaeburgensi, Bernaviensi, Felinensi, & Luczinensi Praefecto. Regiaeq; Occon Mariaeburg. Administratori, [etc.]. Dn.Dn. Gratiosissimis. uod Vobis servitiorum meorum qualecunq[ue] jam extet testimoniu, Qinter felicitates meas numero. Eo ipso tamen infelix, quod tam in-fausta sint illorum primordia, Tanti funeris luctu nobilitata Invitus ego ad Exequias mentem manumq[ue] applicui, causa tamen non min9pia quam magna impulsus. C[ae]terum cum Vobis demandantibus, haec Sacra [et] ante[ae] peregerim, [et] nunc peracta in publicum emittam, Illustrissimo Nomi-ni vestro eadem consecro. Acujus splendore, obscuritati mea aliquid lu-minis acce[ss]urum, haud inconsulte auguror. Adumbrare tantum potui ad quorum obtutum mentis etiam diserti[ss]im[ae] jubar caligaret. Proinde ex adfectu Iubentium, [et] obsequii devotione [ae]stimanda sunt omnia, non ex verboru, vel ornatu vel copia. Vox facunda foecundior est, latiusq[ue] sese in laeta diffundit: inauspicata cum ingruunt, humilitate sua sterilis est atq[ue] contractior. Sed serus sit ille dies, Nostr[ae]q[ue] [ae]tati incognitus, qui DoNHOFIORVM Inclytam Domum iteratione tam acerba concutiat. Sic ergo Vos, Magna Illius Fulcra, nec minora Reip.Ampli[ss]. Ornamenta, cum Illustrissima Propagine servet Deus: ut celebrata Nominis fama, co-tinuata meritorum succe[ss]ione, feliciter perennet. Quod devote precatur Illustriss.Exc. & Per Illustr. Maghis. V.V. observantiss. Cultor MICHAEL MYLIUS. Nostrae aetati desiderium & Posteritati reliquit exem-plum, Ea quidem lege natus erat Illustrissimus Dn. Dn. Magnus Ernestus, Comes a Donhof, ut exuere semel necesse esset mortale corpus: Si ta-men mors, omnibus ex natura aeqvalis, oblivione a-pud posteros vel gloria distingvitur; vivit, nec cum hoc corpore extinctus est magnus animus, cujus memoria immortalis mortuo etiam est superstes. Licet igi-tur causae sint justissimae, ut tristi voce, ut gemitu, ut singultu, ut planctu justa haec peragamus; justiores ta-men esse causas censeo, ut res ab Heroe tanto tam prae-clare gestas praedicemus. Nam moerore perpetuo Contabescere cum injurioso heroicae vitae silentio, in-grati magis est, quam cordati, animi magis dejecti, quam erecti, magis foeminae quam Viri. Proinde ab infirmo desiderio & muliebribus lamentis animum revocabimus ad eximias virtutes, quas neq; lugeri neq; plangi fas est. Tot vero tantaq; reliquit earum exempla, ut tutius sit in contemplatione, qvam com-mendatione esse occupatum. Proprio enim splen-dore coruscantes, nec paupertinae orationis simplici-tatem admittunt, nec divitem Eloquentiae apparatum A 2 deside- S Acer est hic dies Solemnitati, tristi sa-ne, sed magnae pariter ac justae. Iustae, quia supremum pietatis debitum persolvi-mus: Magnae, quia Illi persolvimus, qui & desiderant. Cum autem pium fuisse, nemini unquam nocuerit, eloquar, quod absq; impietatis crimine non potest involvi silentio: fretus spe optima, quod cona-tus apietate exortus, si non laudabitur, saltem excusa-bitur. Primum esse solet inter Exequiarum so-lemnia, Natalium splendorem commendare, primaq; ab origine repetere Majorum seriem. Ego autem non virorum nomina, sed virtutum commemorabo Nu-mina, quae sola immortalitatem adferunt mortalibus. Inprimis cum Illustrissimus Dn. Palatinus talis ipsemet fuerit ac tantus, ut, etiam si praeclari generis splendor defuisset, clarissimam ipse tamen virtutibus suis attulisset lucem Majoribus etiam obscurissimis. Sed Heroum fuit sangvis: Ac proinde, cum magnis natus esset Majoribus, hoc unum egit, hoc laboravit, ut virtute meritisq; propriis & sibi & generi majorem pararet gloriam: cumq; hinc magnam ipse accepis-set laudem, non minorem redderet. Nimirum ea indole natura ipsa dotavit Donhofiorum Pro-sapiem Illustrissimam, ut nunquam non genero-sum Virtutis cum Genere certamen subierint, ambi-guumq; reliquerint Orbi, nobilioresne sint an melio-res. Propriis semper gestis florere maluerunt, quam Majorum opinione niti: magisq; dignum censuere, Fa-miliam ex Virtutibus potius, quam Natalibus aestima-re, & non minus in qvo vivant Genere, qvam in quo nati nati sint, attendere. Hinc, quamvis Theatrum, exercendae Virtutis habebant amplissimum, Germa-niam, ad cujus amnium principem, Rhenum, et-iamnum vetustatis commune est indicium, rudera Domus, ejusdem cum Familia nominis augustissi-mi tamen fines, angusti nimis erant illis, qui non Pa-triae tantum, sed Orbis bono nati fuerant. Per maria transportati terras quaesivere alio sub sole jacentes, quas benignitatis suae aura reficerent. Foedaetum gen-tilismi superstitiones obcoecatam tenebant AEstionum gentem, quae plures numerabat Deos, quam homines, qvi illos finxerant. Affligebat hoc Illustres Animas re-ligionissanctitate flagrantes, sed incitabat pariter vir-tutis ardore aestuantes animos, ut tam profundae noctis errorem veritatis face illustrarent. Simul ac terram in-gressi, arma capiunt, tanto successu dimicantes, ut pro religione primo milites, mox victores, animo invicto victam darent Christo provinciam. Neq; hic erat ma-gnitudinis eorum finis, sed initium rerum majorum. Multa ibidem per multas aetates & sagati & togati ges-sere. Tandem a quo tempore post varios ambiguae fortunae lusus Livonia inclyto Poloniae Regno addita est; Illustris haec Domus, tot dedit Reip. Cives pace belloq; conspicuos, quot masculos ipsa haeredes accepit. Ita omnino in gentis hujus felicitatem natura cum virtute conspiravit. Verum omnia haec a se-rie seculorum, & Annalium memoria rectius, quam ab A 3 Oratoris Oratoris fide exigenda sunt. Ad Heroem Nostrum re-deo, qui, quod Suae commune semper fuit Genti, pro-prium sibi fecisse videtur. Pueritiam quidem, primamq; adolescentiam per liberalium artium cul-tum transegit: quanquam vix unquam puer fuerit, vix unquam adolescens. Etenim, ut qui magno loco nati sunt, in his virtus plerumq; non expectat annos, semi-naq; sapientiae & comprehendunt promtius, & adole-scunt temporius: Sic ipse quoq; ingenii abundantia aetatis ordines miscuit, maturavitq; annos judicii acu-mine. Nihil erat in literis tam sublime, quod non as-sequeretur: nihil tam abditum, quod non scrutaretur: nihil tam arduum, quod non superaret: nihil tam am-plum, quod non caperet. Ita summis naturae dotibus doctrinam, usu aetatem praecurrebat. Incensum tamen ac flagrantem animum prudenter coercuit, nec ultra quam necessum est Viro Illustri, hausit: retinuitq;, quod est difficilimum, exsapientia modum. Cae-terum cum Vitijs jam etiam a prima aetate perpetuum fecerat divortium: &, quemadmodum loco ac gene-re, sic vitae quoq; integritate conspicuum sese praesti-tit prae caeteris. Non utar hic pigmentis nimium ela-boratae orationis, cum & vita ipsius tota abfuerit ab omni simulationis artificio. Fucata profecto & affe-ctata ut nunquam probabat in aliis, sic a semetipso vel maxime arcebat: omnia e solido cordis penetrali de-promens, omnia nativa quadam facilitate peragens. Quamq; Quamq; hodie non pauci, vultu ac gestibus mentiun-tur benignitatem & gratiam, eam ipse pro ingenito candore semper volebat esse ingenuam, semper candi-dam. Non memorabo affabilitatem amabilem, quae celso loco progenitis, uti est rarior, sic laudabilior. Eam vero cum gravitate quadam tam prudenter tempera-bat, ut ad virtutem hanc non institutus, sed sua natura factus & imbutus videretur. Multa ego hic con-sultius omittam, quam curiosius edisseram: quod tan-tum in privata poni laude videantur. Foris patere, hoc demum publicae admirationis est. Properat igitur ani-mus, & meus, ut majora dicat, & vester, ut majora au-diat. Literis usuq; rerum instructus, peragratis Europaei Orbis Regionibus Regnisq; praecipuis, quo-rum lingvas omnes & facile didicit, & feliciter retinu-it; ea porro meditabatur, quae magnum Civem Regi acceptum, Reip. utilem redderent. Ac ne consilio tantum Patriae prodesset, intravit animum militaris gloriae cupido. Cujus tyrocinium cepit, non a Chri-stiano sangvine, sed a sangvinis Christiani hoste jurato. Igitur in Pannoniam profectus, quae est Iuventutis Po-lonae, quasi jure perpetuo Schola armorum, ibi tan-quam in theatro constitutus, quo universorum oculi converteretur; nihil abjectum, nihil humile cogitabat. Cumq; intelligeret, illustriorum facta in omnium lu-ce versari, nihil omnino faciebat, quod infectum esse postea voluisset. Totum se in amplisicationem porri- gebat gebat excelsae virtutis, cujus & multa & magna edidit Ipecimina. Neq; enim licenter more juvenum, mili-tiam in lasciviam vertit, neq; segniter ad voluptates ti-tulum militis retulit: sed discere a peritis, sequi opti-mos, nihil appetere ob jactationem, nihil ob formidi-nem recusare. Cum generosum animum ad omnia sic praeparasset, bono tandem omine Patriae redditus, servitio ejusdem totum se consecravit. Tenebat illa tempestate sceptra Divae memoriae Rex Augustissi-mus, SIGISMVNDVS III. felix Suorum Dominus, fe-lix hostium domitor: cui nec belli artes deerant, qui-bus fortiter tueretur imperium, nec pacis, quibus pru-denter regeret. Hic illum ob rei militaris peritiam, animiq; virtutem singularem, singulariter charum ha-bebat. Erat jam recuperatum Smolenscum, erat subacta Moschovia, erat horum Imperator hujusq; fra-ter ad carceres damnatus, cum ferro & igne vastum Se-ptentnionem vastaret miles Polonus. Ibi quam stre- nuum sese gesserit Heros Illustrissimus, Annales loquantur. Tot numerabantur egregiae virtutis mo-numenta, quot dies. Tanto ibi militavit successu ac felicitate, quanto animo: Vt solent illi, quos supra communem hominum sortem evexit natura, & qui naturae leges ponit, Deus. Rebus his feliciter pa-tratis duae aliae Orbis partes, Asia & Africa Poloniae Re-gnum bello lacessunt, Duce tumido illo Iuvene Osma-no, tot gentium ac populorum armis stipato. Hic parti decoris decoris ac gloriae pars magna fuit Magnus Erne-stus, Comes a Donhof: qui, cum legiones duceretut Tribunus, soepius pugnavit ut miles: soepius hostem jam jam vallum scandentem forti pectore sti-tit ac avertit. Exercitum Polonum corona hostium cinxerat, cum ad ipsius stationem furente impetu fer-rentur. Habebat militem pene omnem morborum langvore enervatum, celeritasq; periculi deliberandi spacium auserebat. Ipse tamen & prudentia conatus hostiles cohibuit, & virtute audaciam repressit. Ho-stem ferocem ferro frangebat, & per obstantia tela grassabatur ad victoriam. Haec vero omnia, & alia quamplurima, quanquam consiliis ductuq; ipsius age-bantur, nunquam tamen in suam famam gestis exulta-vit. Ita virtute in obsequendo, verecundia in praedi-cando, extra invidiam, nec extra gloriam erat. Fa-ciam rerum gestarum compendium. A quo tempo-re Remp. tractare coepit, nullum bellum vel haec hosti intulit, vel ab hoc illi est illatum, cui Ipse non inter-fuerit ac profuerit. Sed nec pacem ullam Resp. vel accepit vel dedit, imo nec tentavit, cui pariter non praefuerit. A multis jam inde annis nobilissima Orbis Christiani pars, Germania, mactationibus mu-tuis se pene confecerat, cum VLADISLAVS IV. Re-gum Clementissimus, cujus fasces jam agnoscimus, sangvinis profusionem tam prodigam aegre prospici-ens, pacis remedia meditaretur. Quae hoc erant diffi- ciliora, ciliora, quo magis desperata mali lues erat tot anno-rum tractu inveterata. Nec satis erat, prudentem con-siliorum rationem iniisse, nisi esset, qui magno haec animo exequeretur. Ad istud negotium mole sua stu-pendum summi judicii Rex Heroem hunc delegit, qui dexteritatis suae tot jam documenta Regibus Regnoq; dederat, qvot ab ipsis expeditiones acceperat. Verum ut optima quandoq; consilia eventus sortiuntur sequi-ores, ita hic etiam conatus successu, non tamen laude caruit. Quanto enim est gloriosius populos servare, quam trucidare; tanto majorem gloriam adeptus est Rex Augustissimus benigna pacis restaurandaevo-luntate, quam qui de Christiano sangvine tot hacte-nus triumphos egerunt. Hujus gloriae partem jurene illi detrahemus, qui horum omnium fidus fuit inter-pres? Sed suorum quisq; temporum facundus inprimis existit & accusator & laudator, quod aliena non attingunt: Nostra, mala pariter ac bona sentimus propius. Bonorum vero fructus eo est jucundior, quo erat acrior malorum sensus. In quam sententiam dice-rem prolixius, nisi animus meminisse horreret, luctuq; refugeret. Qvam saevae tempestates ante annos non ita multos hic detonarint, recens memoria est. Illarum funesta nubes, inter alios etiam Illustrissimi Herois No-stri beneficio ita omnino est discussa, ut redierit soli-tus serenitatis splendor, fortuaeq; prosperioris sidus exortum sit, cujus benignitate etiam num secure frui- mur. mur Conservabimus hanc memoriam animis gratis-simis, neo ulla unquam aetas beneficentiam istam dis-simulabit: citiusq; Prussorum gens, quam illa interibit. Praeclarum rarumq; Exemplum! A qua Vrbe multo-rum cum exultatione fati acerbitatem prohibuit, ut viveremus, ea nunc Ipsi fatis defuncto, non sine pluri-moru gemitu vitae laudabiliter actae testimonium per-hibet. Sed perhibet testimonium non ista solum Vrbs, nec Vrbes: sed Regiones, sed Regna. Loquitur Hunga-ria, ubi Religionis veritatem propugnavit: loquitur, Dacia, ubi hostis feritatem propulsavit: loquitur Mo-schovia, ubi Regis jura vindicavit: loquitur Prussia, ubi pacis bona restauravit: loquitur amplissimum Orbis Regnum, Polonia, quam velut theatrum habuit prae-clare gestorum. His testibus quaerimus, an non magno cum visentium plausu, magna cum audientium gratu-latione omnia egerit? In re quacunq; suscipienda pie-tatis & prudentiae, in proponenda magnanimitatis & consilii, in persicienda fidei & constantiae exemplum insigne eminebat. Vsq; adeo perpetuam rerum geren-darum cynosuram habebat Deum, Regem, Populum: in cujus sanctiate, majestate, utilitate, publicae salutis summam contineri recte arbitrabatur. Cum vero haud quicquam virtutibus tanti Herois, vel addere laus nostra, vel cujus quam possit detrahere calumnia, finio. Manus illae hostium victrices, indomitae mortis vi sunt vinctae: sed invictus est, & ab hostium quorumvis in-sultu solutus agit magnus ille spiritus, qui fortissimae dextrae ausus dirigebat. Os, quod facundiam spirabat, mutum nunc est ac elingve: sed linguae oraq; omnium Te memorabunt, Te praedicabut. Geminos oculorum soles obscurae noctis caligo obumbravit: sed quam diu radians ille Orbis Sol terram illustrabit, illustris Tui memoria ab oblivionis obscuritate vindicabitur. Cor-pus, quod majestatem quandam prae se ferebat, effer-tur exanimum: sed animus, cujus domicilium illud fu- erat, in rebus praeclare gestis vivit ac viget. Felicissi- me Heros, in mortalium coetu cum esses, bis mor-tuus es: Semel, cum anima in corpore constituta, de vitiis triumphum agens sideribus insereret[u]r: Ite-rum, cum anima corpore soluta, supra sidera ferretur. Pariter duplicem Tibi his in terris vitam Fata conces-sere: Antea cum hoc corpore mortali: Nunc in me-moria famaq; hominum, cum hoc Orbe demum mori- tura. Atq; hoc erit perpetuu nominis ac gloriae ad po- steros monumentum. Quotquot ab artificum manu facta sunt opera, eorum nullum tam firmum prodidere Antiquitatum Patres, quod non tandem adesum vetu- state, & duratione ipsa comminutum desierit: cu me- moria, hominum sermone propagata in rebus etiam vetustissimis hodierno ad huc die vigeat. Quicquid igi-tur in Heroe hoc Illustrissimo amavimus, quic-quid mirati sumus, manet mansurumq, est, in rerum aetate, temporumq; aeternitate. DIXI