Disputatio Metaphysica De TOTO et PAR-TIBUS, qvam Divina annuente Gratia sub praesidio Viri Praecellentis [et] Clarissimi DN M. MARTINI LIPENII, Gymnasii Carolini, qvod STETINI est, RECTORIS & PROFESSORIS, Dn. Praeceptoris & Fautoris sui honoratissimi, Ad diem 4. Martij Anno M DC LXXV. public[ae] Commilitonum Disqvisisitioni submittit DAVID CAROLUS SASSE/ Neo - Stetinensis Pomeranus. STETINI, Typis DANIELIS STARCKII, Reg. Gymn. CAROL. Typogr. VIRIS Generosis, Nobilissimis [et] Strenuissimis Dn. Erdmanno Christophoro ab Osten / Satrapae Stolpensi, & Haereditario in Sasenvier. Dn. Johanni Christiano ab Osten / Vigiliarum Praefecto, Haereditario in Burzen & Lumzow. Dn. Joachimo Wigando ab Oftm / itidem Vigiliarum Praefecto & Haereditario in Pinnow. Nec non Admodum Reverendo Clarissimoq[ue] Dn. Gotofredo Sassen / Eccesiae, qvae in Sasenvier / Burzen / & Pinnow colli- gitur, Pastori bene merito, Dnn. Patronis studiorumq[ue] Promo-toribus,ut [et] Parenti suo, omni ob- servanti[ae] [et] honoris Cultu [ae]tatem proseqvendis, has studiorum primi-tias offert [et] consecrat DAVID CAROL Sasse. Disputatio Metaphysica de TOTO & PARTIBUS. Raesentem Disputationem dum inscribimus Metaphy-sicam, indicamus, qvod hanc doctr[i]nam de TOTO & PARTIBUS consideremus in Actu Signato i.e. in sua natura Universali & latitudine Entitativa, non in Actu Exercito, prout particulariter ad hanc vel illam Philo- sophiae partem, aut etiam ad hoc vel illud Doctrinae caput in specie applicatur. Nam notum est, qvod Logici, Physici, Mathema-tici, & ipsi qvoq; Philosophi Practici de Partibus & Toto tractent. §. 2. Dum titulus Duo Opposita membra conjungit, indicatur Totum complexum sub notione alicujus Affectionis Disjunct[ae]. Affe-ctionis inqvam. Nam id omne, qvod Metaphysicae Theoriae est, aut sub conceptu Entis, aut sub Affectionis, aut sub Speciei, seu inferioris analogati conceptu venit. Jam autem Totum [et] pars neq; Inferius Entis, neq; Ens ipsum sunt. Ergo Affectionem esse oportet. §. 3. Affectionem autem Disjunctam. Nam id hic praesup-ponimus, qvod omnis Affectio Entis sit vel UNITA vel DISJUN-CTA. Illa in sensu unito cum Ente reciprocatur: Haec in sensu disjuncto. Juxta illam recte dico: Omne Ens est Unum, Verum, Bonum, Perfectum, qvia haec unitim cum Ente recurrunt. Et vicissim Omne Ens est vel Finitum vel Infinitum: vel Corruptibile vel Incor- ruptibile: vel principium vel principiatum: Haec enim disjunctim cum Ente reciprocantur. §. 4. Cum autem Disjunct[ae] Affectiones iterum sint vel imme-diat[ae], vel mediat[ae], qvarum illae per se sine alterius interventu, Hae vero mediantibus aliis unitis Affectionibus ex Ente fluunt, necessum est determinare, qvalis haec sit. Nempe est Mediata, qvia Mediante unitate Ens conseqvitur. Scilicet UNUM divi-ditur in Unum indivisum indivisibile, & in unum indivisum divisibile: Illud unum simplex, hoc compositum appellatur. Illud ita unum est, ut in plura prorsus dividi non possit, ita DEUS est unos, ita Angelus, Anima, & omnis forma Abstracta sunt unum, Unitate indivisa indivisibili. A Hoc P Hoc vero in se qvidem Actu est indivisum, dividi tamen po-test in partes, ex qvibus essentialiter componitur. Hoc modo omne corpus naturale est unum,unitate scilicet divisibili. Ex qvibus [...] patescit, qvod ex Unitate fluat Affectio ista dis-juncta, qva Omne Ens dicitur esse vel simplex vet compositum. Ec vicissim eo ipso, qvo Ens est compositum, compositum autem ex partibus, fluit haec altera,TOTUM & PARS. Nihil enim Totius rationem habere potest, nisi qvod sit ex partibus composi-tum. Nam totum fingere absq[ue] partibus, est fingere panem sine farina, aut somnium sine somno. Si autem ex partibus compositum, Ergo compositionem pr[ae]supponit. Et eo ipso, qvo ex partibus ad Unam Essentiam redigitur, ut possit TOTUM, UNUM, & ENS vocari, etiam Unitatem praesupponit.. Qvicqvid enim Ens est, eo ipso, qvo tale est,etiam Unum esse oportet. Jam autem Totum, & Ens est, [et] unum est,unitatea autem determinata, nempe indivisa divisibili. §. 5. Et haec hactenus [...] [...] ex mente plerorumq; Ari-stotelicorum & Scholasticorum philosophati sumus, qvae tamen aliqva sui parte claudicant. Qvod si enim [...] ad hibere ve-limus,prior ista assertio vix potest stare,qvod TOTUM ET PARS SINT AFFECTIO ENTIS DISJUNCTA. Ratio : qvia totam Entis latitudinem suo ambitu non exhauriunt. Nam DEUS nec Totum est,nec Pars. Nisi velis TOTUM perfectionale vocare,qvod ta-men improprie sic dictum Totum est. Ita etiam Angelus est Ens, & tamen nec Totum,nec Pars. Imo qvantum ista Mediatio osten-dit, qvia Totum [et] Pars ex Composito fluit, compositum autem ex uno indiviso divisibili, Ergo qvod simplex est [...], [et] qvod est Unum unitate indivisa indivisibili, eo ipso, qvo compositum non est, etiam Totum non est, proprie scilicet loqvendo. §. 6. Qvo ergo jure, inqvis, inter Metaphysicas Affectiones sedem habet, si Affectio non est? Respondeo: Etsi Affectio non sit, Affectionis tamen cognatum, [et] specialis Affectionis gradus est. Id ut intelligas, ita habeto: Simplex [et] Compositum extra dubium sunt Affectio: Totum igitur [et] Pars sub composito tanqvam specialis com-positi gradus continentur, perinde ut Causa [et] Causatum sub Princi-pio [et] Principiato, seu Eo, cujus ect Principium continentur, & in Meta- Methaphysicis summo jure tractantur. Ergo ob hanc Cognati-onem ei ibi locus dandus, ubi Compositionis natura explicatur. Nam Compositum & Compositi natura magis illustrabitur ex conside-ratione Totius [et] Partium, utpote respectu qvarum Compositum est. Et vicissim, Totum ex Compositionis doctrina omnem suam lucem ac-cipit. Sic unum alterum illustrat, qvia unum ex altero fluitat. Haec de Toto complexo [et] commoda ejus tractatione dicta sunto: Nunc seqvitur Specialis Utriusq[ue] Membri Evolutio, & qvidem primo TOTIUS. §. 7. TOTUM, qvoad Etymologiam, dicitur a tot, eo qvod ex tot partibus sit compositum, qvot ad ejus essentiam [et] integrita-tem reqviruntur. Non obstat Etymologiae Qvantitas prosodica. Nam Totum in respectu ad qvotum, primam brevem habet: Totum in respectu ad Partem, primam longam habet, uti docet illud Manilij: Detrabitur summa tota pars, qvota demit utrinq[ue], & vicissim illud Persii: Supplicet: Accedam si totus [et] integer illic. Ut ergo differentia esset inter haec duo significata, unum cor-reptum mansit, ut natura Etymi tot postulabat: Alterum diffe-rentiae causa contra naturam primitivi productum est, communi totius Latii consensu, perinde ut in multis aliis v. gr. in Colum, tanis, malum, sinus etiam accidit. Utrumq; significatum elegan-ter combinatur uno versu: Integer [et] Totus : Totus est, qvotus ordine qvivis. §. 8. TOTUM qvoad Homonymiam hic non accipitur Arith-metice, pro toto s. aggregato, qvod partibus sive aliqvotis, sive aliqvantis coatradistinqvitur, sed, Metaphysice, pro tali partium complexu, ex qvibus constar. Deinde hujus loci qvoq; est Di-stinctio inter Totum per se, [et] per Accidens: Qvale est qvod ex sub-jecto [et] accidente constat; item qvod est Totum per Aggregationem. Qvemadmodum autem Unum per Accidens, ab ordinaria Unius con-sideratione exulat, ita & Totum per accidens, utpote qvod tale sal-tem est, per Analogiam. Porro [...] Totum dicitur vel [...], pro Re [et] Rei adjuncto, aut etiam fructu. Ut totus currus dicitur cum Au-riga & Eqvis: Totus fundus cum solo [et] frugibus: vel [...] pro A 2 tali tali Toto, qvod Integraliter [et] Essentialiter tale est. Qvae significa-tio h. l. est. §. 9. Ante omnia huc referenda est Distinctio Totius Homo-nymica, qva Totum vulgo faciunt septuplex, l. Totum Perfectionale 2. Universale 3. Individuale 4. Numerale 5. Potestativum 6. Essetntiale. 7. Integrale. Ex istis qvinq[ue] priores tantum Homonymreae, duae posteriores verae species Totius sunt. Nam, Qvod Totum vere [et] proprie dictas partes habet, illud etiam vere [et] proprie dictum Totum est. Atqvi Essentiale [et] Integrale vere [et] proprie dictas partes habet, Ergo Totum Essentiale [et] Integrale etiam vere [et] proprie dictum Totum est. Contra, qvia Totum Perfectionale, Universale, Individuale, Nu-merale & Potestativum, vere [et] proprie dictus partes non habent, etiam veri nominis Totum non sunt. Minor ex dicendis satis patescet. TOTUM PERFECTIONALE est, qvod omnes habet perfectiones, & ita ob totalitatem perfectionum, Totum vocatur, sine ulla par-tium positione, utpote qvas nullas habet. Sic solus DEUS est Totum perfectionale, qvia solus est Ens perfectissimum. Recte Scaliger sub finem Exercit. de DEO: Extra omniaq[ue] omnis, sine partibusq[ue] totus. TOTUM UNIVERSALE, qvod sub se habet inferiora, qvae, qvod Conceptui Universaliori subjiciuntur, inde subjectiv[ae] partes vocan-tur. Tale Totum est genus, qvod sub se haber species. Sic Virtus est Totum Universale, eo qvod Virtutes Intellectuales [et] Morales tan- qvam partes subjectivas sub se habet. Qvales partes, tale [et] totum: Partes proprie tales non sunt: qvia non sunt in toto, sed sub toto: non constituunt, sed saltem diffun-dunt Totum in suos conceptus inferiores: E nec Totum proprie tale erit. TOTUM INDIVIDUALE dicitur omne individuum, qvod nu-mero unum, [et] singularitate Essentia determinatum est. Hoc modo omne suppositum, omnis persona, imo & omne accidens singulari-zatum est Totum individuale. Sed qvale Totum? Itidem [ae]qvi-voce tale. Nam Individuum, qva Individuum, nullas partes habet: Utut euim individua habeant partes, qvatenus sunt vel Totum Totum Essentiale, vel Integrale, non tamen habent, qvatenus sunt individua. Recte SPERLINGIUS: Nulla individuorum datur sectio, qvia non prostant partes e qvibus sint conslat[ae]. Imo dantur etiam individua v.gr.Angeli, [et] h[ae] vel ist[ae] Qvalitates, qvae ne per naturam qvidem suam aptae natae s[u]nt sustinere partes, tanqvam prorsus [...] & [...]. TOTUM NUMERALE est, qvod ex pluribus unitatibus constat, qvalis est Monadum collectio, [et] ordinata in unam summam coacer-vatio, ab intellectu facta. [...] qvaeso, qvalis est pars duode-narii? Si Numerum Numerantem respicas, nulla: Si Numeratum integralis est. Accedit, qvod qvodammodo ad Ens per Accidens inclinare videatur, monente Jacobo Martin. Exercit. X. th. 1. TOTUM POTESTATIVUM, qvod continet plures potentias seu facultates, qvae qvia concurrunt in uno aliqvo subjecto, inde illud dicitur Totum,qvod vere totum non est,& qvidem Potesta-tivum a Potestatibus nempe, seu facultatibus. Hae proprie partes non sunt, qvia substantiae non sunt, sed Facultates & Accidentia sunt: non componunt, sed compositum perficiunt. Tale Totum Potestati-vum est Anima, respectu suarum Facultatum, qvibus praedita est. Subtiliter SCALIGER Animam dicit esse SIMPLICEM ET MULTI-PLICEM MULTIPLICITER: Simplicem substantia, multiplicem potestate, multipliciter objectorum cognitione. Hoc est: Et si Anima qvoad Essentiam sit simplicissima, exclusis partibus,qvoqvo modo componentibus, pro Facultatum tamen multitudine, qvae sunt intellectus, voluntas,sensationes [etc]. multiplicem rationem induit, & qvasi TOTIUS indolem assumit. §. 10. Qvantum, ad TOTIUS Synonymiam spectat, illa in Philosophia non datur, nisi Graecum [...] & Physicum Integrum huc referas. Averroes 1. de C[ae]lo comm. 3. Totius Synonyma facit Omne & Perfectum: Totum, inqvit, [et] Omne [et] Perfectum signisi-cant idem, [et] non diversantur secundum formam, sed tantum secun-dum materiam. Subjectum istius rei si fuerit qvantitas discreta, di-citur OMNE: Si qvantitas continua dicitur TOTUM: Si in forma [et] qvalitatibus, dicitur PERFECTUM. Sed haec hodiernam [...] non sapiunt. Nam Totum [et] Perfectum Formaliter idem non sunt, & ne qvidem semper materialiter. Non formaliter: qvia A 3 Totum Totum in compositione partium, Perfectum in Indivisione consistit[...]. Neq; semper materialiter, qvia recte DEUM & Angelum perfe-ctum, sed minus recte Totum dixeris. Manet alterum istud de Omni & Integro, an ea sint Synonyma Totius? Resp. Integrum angustius est, qvam Totum, utpote, qvod tantum de Toto inte-grali, qvatenus [...] seu mutilum non est, adhibcri potest. Apud Poetas Totum solet etiam vocari Omne. AEneid. 6. - - totamq[ue] infusa per artus Mens agitat molem: Qvod alius alibi dixit Omnem molem. Sic etiam III. Georg. Omne adeo genus in terris hominumq; ferarumq; Et genus aeqvoreum, pecudes, pictaeq; volucres. Ubi [...] Poetae usitatus indicat [...] Omne pro Toto esse positum. Hunc usum Poeticum secutus forsitan ZABARELLA in Indice Locupl. in Metaph. [...] Omne & Totum per omnia facit [...]-[...]. Usus Omnis, inqvit, & Totius consistit tantum in loqvendi proprietate ac consvetudine. Neq; enim ad rem qvicqvam resert sive Omnem, sive Totam domum dixeris, sive Omnem, sive Totam aqvam. Sed illa nimis liberaliter dicit Zabarella. Nec in Philosophicis, nec in Poetis hoc semper procedit. In Poetis. Ut VIRG.3. Georg. - - totasq[ue] advolvere focis Ulmos. An omnes ulmos, qvae in sylva sunt, igni datas dixit Poeta, an aliqvas integras? In Philosophicis recte dico: Tota anima est in qvovis digito: an etiam recte: Omnis anima est in digito? Novimus ex Nonio Marcellino, qvod apud Lucilium, aliosq; veteres Criticos [...] Totum plus sit, qvam OMNE. Sed neq; id est perpetuum. Saepe Totum qvoq[ue] minus est (universalitate sua) qvam Omne,ut superior Virgilii Jocus docere potest: Nam dum dixit, Totas ulmos, minus dixit, qvam si Omnes dixisset. Tandem ARISTOTELES hanc litem ita decidit Met[ae]ph. [...].c. 26. [...] [...], [...] [...] [...] [...], i. e. Ea, qvorum partium positio non facit differentiam, dicuntur Omne: qvorum autem facit, dicuntur TOTUM: qvtbus autem utrumq[ue] accidit, in iis [et] Omne, [et] TOTUM usurpatur. Hoc Hoc pacto vox OMNIS, non TOTIUS adhibenda est in rebus liqvidis, & qvae concavis mensuris meniurantur, ut aqv[ae], oleum, frumentum, sal, cinis, qvia ex horum positione non fit differen-tia. Sic numerus omnis est, non totus: Cere[ae], & vestes possunt omnes & tot[ae] dici, qvia natura eadem manet, sed non eadem forma. In illo Terentii Qvicqvid intrivisti, id omne exedendum est i. e. Totum. Veruntamen ita haec melius ex mente Aristotelis in Graecis vocibus [...] & [...], qvam in Latinis Totum [et] Omne distingvuntur. Ideoq; nos hacc missa facimus, & Mathemati-corum atq; Cricorum fubtilitatibus relinqvimus. §. 11. Seqvitur DEFINITIO, qvae talis est: Totum est, qvod habet partes sibi Debitas [et] Unitas, praecunte Aristotele Metaphys. [...].c. 26. [...] [...] i. e. Totum dicitur, cui nihil deest eorum, ex qvibus totum natura dicitur, [et] qvod continet contenta,ut unum qvid illa sint. Scil. Totum est nomen respectivum, respectum inferens ad Partes. Qvia amem Relata se mutuo defi-niunt, ideoq; etiam indefinitione Totius, mentio Partiu facienda est. Sunt autem TOTIUS Reqvisita tria l. ut habeat partes, 2. ut ill[ae] partes sint debit[ae] 3. Unit[ae] ad Unum aliqvod, ceu ad Terminum ad qvem. Partes ergo debent adesse: Omne enim esse Totius in eo volvitur, qvod partes habeat: Torum namq; nihil aliud est, qvam partium collectio in Unum. Debitas oportet esse. Nam nec ex indebitarum partium absentia totum tollitur, nec ex ea-rum adessentia ponitur. Et si canis alas non habeat, tanqvam partes sibi indebitas, tamen est TOTUM. Et qvamvis alas habe-ret Canis v.g. monstrosus, tamen inde non fieret totum, qvia eae essent indebitae. Tandem etiam oportet esse Unitas, non tan-tum propterea, qvia ex Unitate & Compositione fluunt, sed etiam qvia ad Unum, velut terminum Compositum reducuntur. Re-cte ARISTOT. [...] [...] [...] [...], Totalitas est tanqvam qv[ae]dam Uni-tas. Ita enim partes in Omni toto debent conjungi, & Uniri, ut Unum fiant: Extra Unionem si sint, Totum non constituunt. Nam Anima in coelo, corpore in tumba existente,nec illa,haec hoc est TOTUM, qvia extra Unionem positae. §. 12. §. 12. DIVISIO Totius vere sic dicti est haec, qvod TOTUM sit vel ESSENTIALE vel INTEGRALE. Essentiale, qvod constat ex partibus essentialibus, utpote ad essentiam TOTIUS intrinsece [et] im-mediate constituendam ordinatis. Tale Totum est omne Cor-pus, qvatenus ex Materia & forma constituitur, ut homo ex ani-ma rationali & corpore: Leo cx corpore organico & anima sensitiva: Arbor ex Corpore & anima vegetativa. Notanter dixi, intrinsece [et] immediate constitui per Partes essentiales,pro-pter partes Totius integrales, utpote,qvae mediate etiam ad essen-tiae constitutionem faciunt,qvatenus nempe Materiam Compo-siti integrant. Totum Integral[e] est, qvod constat ex partibus qvantitativis, ad integritatem alicujus Entis ordinatis, qvae in Toto integrante per modum Continuitatis uniuntur. Sic Leo est Totum integra-le, qvatenus constat ex capite, collo, ventre, pedibus: Pinus est: Totum integrale, qvatenus constat ex radicibus, fibris, trunco, ramis, cortice, follis. Caeterum hoc Totum est vel Homogeneum seu Similare, qvando partes idem nomen, eandemq[ue] naturam [et] rati-onem cum Toto habent, ut aer, sangvis,Caro, Aqva; vel Hetero-geneum. Dissimilare, qvando partes integrantes [et] nomen [et] naturam a Toto diversam habent, ut oculus constat ex nervis, musculis, & humoribus, qvae certe partes nec Oculi naturam, nec nomen habent. §. 13. Considerato Toto, consideranda etiam PARS. Partis autem Etymologia Latina duplex solet dari, Adverbialis, qva deriva- tur a parum, eo qvod respectu totius parum sit; & nominalis, a pa- ri, eo qvod partes simul sumptae seu conjunctae pares i.e. aeqvales sint Toti. J. CAES. SCALIGER. de Caus L. L. c. XXIII. dat deri-vationem gr[ae]cam, a [...], qvod est Poeticum praeverbium, idem notans, qvod [...] seu [...] i.e. ante,prius. Pars a [...], inqvit, qvoniam pars pr[ae]cedit Totum; sumptum nomen a messoribus, vinde-miatoribus, lignatoribus [et] pastoribus. Idem in 2. de Plantis a [...] i.e. juxta, qvia pars sit juxta partem. VOSSIUS mavolt ab Ebr. [...] divisit, eo qvod partium be-neficio Totum possit dividi: Idqve inde confirmari putat,qvia Graece similiter [...] sit a [...] divido. Id qvod nobis non di- splicet: splicet: Novimus enim, qvod mira lingvarum harmonia sit. Esset autem descriptio non a primario sed secundario partium officio hausta,qvod in divisionibus sustinet. §. 14. Homonymiam qvod concernit, notetur, qvod Pars hic non accipiatur Logice, ut est signum Enunciationis particularis, velut in ista: Omnis Enunciationis pars una est vera, altera falsa: vel ut ex Loco Topico, de Toto & partibus, argumenta ducuntur probabilia; nec Grammatice, prout pars significat plurimos, aut po-tiores, ut in illo Ciceronis 1. Offic. Qvae majori parti pulcherrima videntur, eligemus: vel notat initium, ut in illo Virgilii7. AEneid. Pars mihi pacis erit, dextram tetigisse Tyranni; vel uxorem, ut in illo Plauti: Satur nunc loqvitur de me & parte mea. Nec juri-dice pro litigatoribus Reo & Actore,uti partem utramq; audire di-citur, qvi reo defensionis, accusatori aclionis copiam facit. Nec politice pro factione, ut in illo Nepotis: Alii Civium Syllanis, alii Cinnanis partibus favebant: Et mox: In Rep. ita versatus est, ut semper optimarum partium & esset, & existi maretur; sed Me-taphysice, prout ad Totius constitutionem ordinatur. Et ita vi-citsim non uno modo. Nam ut supra §. 8. septuplex Totum ex-pressimus, ita & septuplices partes erunt, ut sunt, Perfectiv[ae], qvae sunt perfectiones ad Totum perfectionale referendae. 2. Subjecti-v[ae], qvales sunt species generi subjectae 3. Individuisic[ae], qvae sunt conditiones seu fundamenta singularisationis. 4. Numeric[ae], qvae sunt variae [...] in toto aliqvo numero comprehensae, 5. Pote-stativ[ae] qvae nihil aliud sunt, qvam potentiae seu facultates v. g. animae, qvibus praedita est ad suas operationes perficiendas. Hae enim improprie faltem partes dicuntur, revera partes non sunt. Ergo hic erant removendae. §. 15. Praeterea observandum, qvod partes primario de Par-tibus Entis Unius per se, secundario de partibus Unius per accidens, seu per Aggregationem dicantur. Nam & Grana tritici in acervo sunt, & possunt partes acervi vocari, sed per qvandam analo-giam, qvam habent cum partibus Unius per se. Tandem prae-tereundum non est, qvod Pars dicatur, [...] pro omni eo, qvod alicui vel naturaliter vel casualiter adh[ae]ret vel inh[ae]ret, uti l. 1. ff. de Ventre Inspic. faetus dicitur esse pars praegnantis, & B frumen- frumentum pars fundi, & pecus pars familtiae: qvae tamen non tam partes, qvam accidentia, adjuncta, aut fructus sunt: vel [...], prout hic capitur, pro Ente ad constitutionem Totius per naturam ordinato. §. 16. Synonymum dare non possumus, nisi gr. [...] & alia in aliis lingvis. §. 17. DEFINITIO Partis e dictis facilis est. Nam Pars est, qv[ae] ad Constitutionem TOTIUS aut essentialem, aut integralem con-currit, tanqvam aliqvod incompletum. Omnis ergo essendi ratio Partis consistit in ordinatione ad Totum, ad qvod natura sua fertur. Est enim de se & in se aliqvod incompletum, ordinatum tamen ad Completionem Totius. Hinc etiam in Divisione Sub-stantiarum, qvando substantiae incompletae explicantur, eo tam partes essentiales, materia & forma, qvam integrales omnes referuntur. Reqvisita igitur Partium sunt, t. ut sint actu 2. ut sint incomplet[ae] (in essendo) 3. ut sint ad completionem alterius, nempe Totius ordinat[ae] 4. ut sint in Unione posit[ae]. Nam extra Unionem indolem partium exuunt, per Unionem autem Unum qvid esse incipiunt in Toto suo. Officium partis est geminum, prima-rium, qvo facit ad constitutionem Totius; secundarium, qvo inservit divisioni. Nam per qvod qvid constituitur, in id etiam vicissim potest resolvi. Hoc autem ideo facimus secundarium, qvia natura non nisi secundario & velut per accidens resoluti-onem Totius, primario constitutionem intendit. §. 18. DIVISIO Partium itidem est in proclivi. Nam verae Partes sunt vel ESSENTIALES vel INTEGRALES: Illae essen- tiam rei intrinsece constituunt, per modum unionis esientialis, qvomodo materia & forma sunt partes Essentiales corporum: H[ae] vero Integritatem rei complent per Unionem qvantitativam i.c. per Cohaesionem continuam, uti in animalibus sunt Ca-pita, venter, collum, pedes, brachia, manus. Hae alias etiam solent partes qvantitativae appellari, qvia eo ipso, qvo ad cor-porum integritatem concurrunt, qvantae esse debent, cum nul-lum corpus sine materia, nulla materia sine qvantitate esse possit. Solent autem hae ipsae Partes Integrales iterum dividi in Homoge-neas [et] Heterogeneas. Ill[ae] habent eandem appellationem & natu- ram ram cum toto, ut qvaevis pars carnis est Caro: it. qvaevis part Vini, Salis, sangvinis est Vinum, sal, sangvis, H[ae] vero diver-sam a toto naturam & appellationem habent, ut Cor,hepar,caput. Hae ipsae Heterogeneae, v.g. Corpore Humano vicissim in Principales [et] Minus principales, item in [...] [...] [...] [...] dividuntur vid. Sperl. Anthrop. l. 2. c. 1. seqq. §. 19. Illud saltem ad huc notari volumus, anteqvam ad alia abeamus, qvod Partes Integrantes dicantur non tantum h[ae] physic[ae], sed etiam per qvandam [...] disciplinares, qvomodo v. g. Tota disciplina dividitur in Partem Generalem [et] Specialem. Qvia igitur haec divisio est divisio Totius Integralis, secundum ana-logiam, Ergo membra divisi ad modum partium integrantium se habere oportet. Vere autem & [...] dictae partes non sunt, sed saltem potentia (a nostro enim dependent intellectu, qvi objectum ad modum Totius considerat) Modus enim consideran-di objectum Generalis & Specialis, instar duarum partium habet. §. 20. Cognata Totius [et] Partis sunt Totale [et] Partiale. Ita facimus Objecta Disciplinarum vel Totalia vel Partialia, illa adae-qvata, haec inadaeqvata sunt. Sic Unio est vel Totalis vel Parti-alis: Illa v.g. animae & corporis: haec v. Sedini & alluentis Viadri, aut duorum asserum: Sic [...] Esse Rei est vel Totale vel Partiale: Item Caus[ae] sunt vel Totales vel Partiales. Axioma 1. Totum est majus qvalibet sua parte. Id constat 1. ex formalitate Totius [et] partium. Si enim qvae-libet pars ad constitutionem Totius concurrit E. Totum ex omni-bus partibus conjunctum singulis partibus majus esse oportet. 2. Ex inductione. Tota arbor major est qvali-bet parte: Totus lapis major particulis singulis. Caeterum notandum, qvod 1. Regula valeat primario de Toto Integrali, sive stricte sive analogice sic dicto. Si vero cuiqvam pla-cuerit etiam ad Totum Essentiale reterre, debet fieri cum distin-ctione. Nam ut Totum Integrale majus est qvoad qvantitatem mo-lis, ita Totum Essentiale, qvoad qvantitatem Virtutis i.c. perfectius B 2 qvalibet qvalibet parte essentiali. Homo enim perfectior est anima, cum praeter eam etiam Corpus includat. 2. Valet etiam suo modo de Toto Numerali: suo modo, inqvam. Nam major est numerus v.g. vicenarius qva-vis Unitate ad istum vicenarium concurrente, sive insit actu, ut in numero numerato, sive potentia,ut in numero nume-rante, per accessionem ad huc alterius unitatis semper crescente. 3. Non valet de toto perfectionali, Univer-sali, aut potestativo. Hoc enim Totum non tam majus, qvam Nobilius, qvam latius, qvam valentius, suis partibus perfecti-vis, subjectivis [et] potestativis dicitur. Axioma II. Posito toto necesse est poni omnes Partes. Id constat 1. ex constitutione. Qvia qvod totum constituit, iIlud etiam cum toto debet poni : Sed Partes totum constituunt E. 2. a conservatione. Qvia sine partibus totum con-servari non potest. Si vel una faltem pars, sive essentialis, sive integralis abest, tunc Totum tollitur vel secundum Essentiam vel secundum integritatem: Ex qvo infertur, ponendas esse partes, si Totum poni, aut esse debeat. Valet 1. de Toto Essentiali ubiq, 2. de Toto Integrali, & par-tibus ei proportionatis, integralibus, sed & in Unione positis. 3. de Toto potestativo. Nam posita Anima, ponuntur omnes ejus facultates. 4. de Toto perfectionali Ea enim de causa ita voca-tur, qvod omnes perfectiones habeat. Sed non valet 5. de Toto Universali. Nam posito Genere, nec certa aliqva, nec omnes ejus Species statim ponuntur. Axioma III. Qvod Totius est, id etiam est Partium. Patet, qvia Totum nibil aliud est, qvam omnes Partes simul sum-pt[ae] [et] Unit[ae]. Valet 1. in conceptu materiali non fomali. Nam non procedit, si sub- si subsumas, qvod Totius sit, esse Totum E. & partium esse, esse Totum. Hoc enim est de formali Totius. 2. in exercitio actus v.g. Homo videt, E. etiam aliqvam ejus partem videre oportet. Lupus transsigitur E. secundum aliqvara sui partem. 3. de partibus si non omnibus, saltem de certis qvibusdam ad istud exercitium actus determinatis. Nam non seqvitur: Totius Horoinis est videre: Ergo etiam omnium partium, pedum, renis splenis, est videre. Nec illud: Totius Hominis est, mori: Ergo etiam omnium partium: Sed id saltem seqvitur: Ergo certae partis est mori, certae videre & sic conseqventer. Axioma IV. Qvod nullius partis est, id nec Totius esse potest. Patet ex priori. Nam ob partes Tribuitur Toti, qvicqvid tribuitur, cum ultra partes in Toto nihil sit. Nullius partis eqvi est, esse alatum, Ergo nec Totius Eqvi est, esse alatum. Valet, si accipias & totum & partes materialiter. Nam N.V.C.N. partis est, esse Totum, Ergo nec Totius est, esse Totum. Id enim est de formali Utriusq[ue]. Axioma V. Ubi Totum, ibi Totius Partes. Patet (1.) ex consititutione. Nam ut Totum sine partibus non est, ita nec Totum alicubi est, ubi partes Totius non sint. (2.) ex Unione. Ovia Partes omnes in Toto sunt unitae: Qvo-modo autem Unitae, si partes Totius possent abesse a Toto? cum Omnis Unio reqvirat Unitorum praesentiam. Si Totus lupus est in cavea, necessum est, ut etiam omnes ejus partes adsint, velut cutis, cauda, anima, caput, tergum [etc]. Valet 1. de toto essentiali & Integrali itidemq; 2. de partibtus essen-tialibus [et] integralibus (iisq; principalibus) in unione postitis. Non valet de Toto Universali, ut potea cujus praesentia ad spe-cierum praesentiam N.V.C. Nam ubi est animal, ibi non neces-sario est lepus, aut musca. Interim ex recto Axiomatis sensu B 3 recte recte Nostrates Theologi inferunt: TOTUS CHRISTUS est UBIQVE (in statu exaltationis) Ergo & Totius Christi Partea (sic dictae) Divina & Humana Natura. Nam sine alterutra harum si sit Christus, Totus non est, sed Dimidiatus, Integer non est, sed partiatus, [...] [...], aut extra Unionem positus. Nemo potest alicubi esse absq; sua natura. Atqvi Humanitas est Christi [...] natura. Ergo Absq; Humanitate Christus [...] non potest alicubi esse. Qv[ae]stio 1. Quomodo Partes differunt a Toto? Partes aut considerantur omnes simul, aut seorsim inter se, aut seorsim a Toto. Si omnes Partes simul sumpt[ae], [et] in Toto unit[ae] con-siderantur, non differunt a Toto realiter, qvia sunt ipsum To-tum; Sed partim Modaliter, partim Formaliter. Formaliter qva-tenus habent diversas rationes formales: Modaliter, qvatenus Compositum modo ut Totum, modo ut omnium partium cu-mulus consideratur. Sic enim Totum dicit omnes partes sine distincione: Partes omnes simul sumptae dicunt Totum cum distinctione: Et rursus, Totum dicit partes simul sumptas in Unione: partes vero simul sumptae dicunt Totum sub plurali-tate, sed tamen ad Unitatem subjecti reducibili. Si pars Una, [et] aliqv[ae] seorsim inter se, aut seorsim a Toto con-siderantur, tunc differunt qvidem realiter v.g. Caput differt a Toto corpore: non tamen essentialiter; qvia eo ipso, qvo pars ad essentiae constitutionem concurrit, non potest essentialiter a tota Essentia discrepare, alioqvi per ea distingveretur essentiali-ter, per qv[ae] constituitur essentialiter, qvod est [...]. Reliqva videsis in J. MART. Partit. Memph. l. 1. s. 4. q. 2. SCHARFF. Theor. Transcend. Disp. XV. q. 3. Qv[ae]st. 2. An & qvale Deus sit Totum? DEUS proprie loqveodo Totum non est. Constat 1. a priori. Nam omne Totum involvit compositionem. Qvia igitur DEUS est simplicissimus, & non compositus, evidens est, qvod nec sit To- tus. tus. 2. a posteriori. Qvia est Spiritus, nullis partibus constat, nullas partes habet, & ne qvidem habere potest. Ergo etiam Totum non est. Cum tamen saepe Totum vocetur, imo & a nostro Intel-lectu concipiatur ut Totum, tunc non nisi Totum Perfectionale concipitur, cum omnibus istis perfectionibus, qvas tanqvam, Ens summum, perfectissimum, beatissimum in se habet, & habere potest: sic Totum idem est, qvod Perfectum : Et Deus dicitur Totum, qvia est perfectissimus. Qv[ae]st. 3. An Tres Deitatis personae possint Tres partes Essentiales appellari? Ita periculose dicam, an inepte scripsit Hier. Zanchius l. 2. de Tribus Eloh. c. 7 p.529. DEUM ex tribis partibus essentialibus con-stare; Tres personas posse vere [et] religiose DEI partes essentiales vocari. Sed nos putamus hanc locutionem admodum periculosam esse, ideoq; ab ea potius abstinendum, in hoc praesertim Mysterio SS. Trinitatis, ob seqq. rationes 1. ob multiplicem imperfectionem, qvam terminus partium involvit. Neq; enim partes sunt nisi in composito: Compositio autem est multiplicis imperfectionis. Jam autem si nibil imperfectionis DEO, aut Tribus Deitatis personis tribuendum , Ergo nec Terminus partium. 2. Ob incompletam essendi rationem. O. pars formaliter est incompletum qvid in essendo [et] subsistendo. N. Deitatis persona est incompleta sive in essendo sive in subsistendo. N. Deitatis persona est pars. 3. Ob summam DEI simplicitatem [et] Unitatem, qvae nullas prorsus partes nec essentiales nec inte-grales admittit. Nam Qv[ae] essentia est maxime simplex [et] maxime una, ea non constat partibus. Atq[ue] DEI Essentia est maxime simplex [et] maximi Una E. DEI Essentia non constat partibus. Maj. qvia ista est maxima simplicitas, qvae non tantum actum compositionis aut divisionis excludit, sed etiam ipsam potenti- alita- alitatem, ita, ut non tantum divisum non sit in alia, sed ne divisibile qvidem in partes ullas esse possit. Min. est extra con-troversiam. 4. Ob compositionis negationem. Qvod si DEUM di- cas habere partes, easq; essentiales, dicas qvoq; oportet, DEUM esse compositum essentialiter. At DEUS nullo modo, nedum essentialiter, est compositus. Ergo etiam non habet partes. 5. Ob absurditatem. Nam per hoc assertum DEUS non amplius erit TOTUM Perfectionale, sed essentiale: Nec habe-bit omnes perfectiones, sed eam saltem qvae ex materiae & for-mae tanqvam partium essentialium combinatione oritur: Imo amplius spiritus non erit, sed corpus. Argumentor, Q.habet partes essentiales, illud etiam habet causas internas componentes: Porro qvod habet causas internas componentes, est corpus. DEUS habet causas internas, qvia habet partes essentiales E. DEUS est corpus. Qvae omnia utut Zanehius asserere nec velit nec posssit, ex ea tamen opinione citra ejus gratiam fluunt. Tantum igitur abest, ut hoc pronunciatum pro religioso [et] vero habeamus, ut potius pro falso [et] irreligioso aestimemus & non procul ab errore Anthropomorphitarum distare judicemus. Qv[ae]st. 4. An Christus [...] potest vocari TOTUM? §. 1. In Articulo de Persona Christi usitatum est [...] vocare [...], i.e. Totum, item [...] i.c. compositum, compositum nempe ex duabus Naturis Divina [et] Humana. Ita jam tum Da-mascenus de O. F. l. 3. c. 3. ponimus Unitas ad se invicem (duas naturas) [...] [...] [...] [...] [...] in una composita persona. Et mox: Unit[ae] sunt ad invicem [...] [...] [...] [...] [...] [...] [...]. Et c. 4. Agno-scimus in Domino nostro Jesu, duas naturas [et] [...] [...] [...] [...]-[...] [...], i.e. unam hypostasin ex utraq[ue] compositam. Qvam viam ingressus KECKERMANNUS in syst. Log.p.197. Christum non tantum Totum, sed etiam determinative Totum Integrale appel-lavit. §. 2. Cae- §. 2. Caeterum in applicatione Terminorum philosophi-corum ad Res Theologicas verecunde & circum specte agere de-bemus, neqva vis Veritati fidei inferatur. Qvantum igitur ad primum Terminum [...] attinet, cum inter divinam & hu-manam Christi Naturam proprie dicta Compsitio non sit, sed potius Unio, [...] potius qvam [...] foret dicendum. Pari modo qvia omne [...] s. Totum ex partibus vel Essentialibus vel integralibus constat, & duae in Christo natura: proprie loqvendo tales partes non sunt: non Essentiales, qvia non concurrunt ad Unam Essentiam; Non integrales, qvia non ad Unum aliqvod corpus qvantitativum, sed potius ad Unam [...] personam con-currunr, id o haec si applicantur, non in rigore isto philosophi-co, sed in sensu analogico sunt intelligenda. §. 3. Analogia autem in eo consistit, qvod sicut Partes Es-sentiales aliqvod Totum Essentiale, ita duae Naturae Totum Perso-nale constituant, juxta illud Damasceni de O. F. l. 3. c. 7. [...] composita facta est, qvae antea simplex erar, verbi [...] [...]-[...] [...] [...] [...] [...] [...]. Et sicut Totum Integrale non est inte-grum, si aliqva pars defuerit, ita nec Persona Christi est Tota, sine [ae]lterutra Natura sive divina, sive humana. In hoc sensu ana-logico potest Christus [...] vocari Totum, [et] du[ae] Natur[ae], di- vina [et] Humana, possunt etiam appellari partes Totius, [...], cum hac tamen cautela, ut utrinq; omnis im. perfectio tollatur, qvae sive Totius, sive partium termino adhaeret, utpote, qvod omnis pars sit aliqvod incompletum (hoc enim de Divina Christi natura dici non potest) aut qvod aliqva pars habeat peculiarem [...] (hoc enim de humana Christi natura dici non potest.) §. 4. Qvod si qvaeras, ad qvod ergo Totum referenda sit Tota Christi persona, Respondeo, nec ad Totum Essentiale, nec ad In-tegrale [...] dictum, sed ad Totum Singulare, qvod posset vocari Totum Personale, juxta DN. D. CALOVIUM in METHAPH DIVI-NA, qvod ex parte convenientiam cum Toto Integrali, ex parte cum Toto Essentiali habet: Cum Essentiali, propter Unionem inti-mam, qvae qvamproxime ad Essentialem accedit, et si essentiallis non sit, sed Personalis: Cum Integrali, propter integritatem Perso-n[ae] qvae absq; alterutrius naturae concursu nullo modo consi- C stere stere potest, ut ita Utraq; Natura ad Integritatem Totius per- sonae reqviratut. Qv[ae]st. 5. Estne aliqva Distinctio inter TOTUS & TOTUM ? §. 1. Philosophi de Anima disputantes distingvunt inter Totam Animam, [et] Totum Anim[ae]. Tota anima est in pede, qvia Spiritus est, qvi partibus caret; Sed non Totum Anim[ae]: qvia alias Nihil animae esset in manu, nihil in capite. Sic igitur Tota Anima consideratur ratione [...], Totium anim[ae] ratione [...]-[...]. Similiter circa Doctrinam de Morte recte dicunt: Totus homo moritur, non Totum Hominis. Nam suppositum perit, sed anima non perit. Parili jure in Ethica Totus Homo est sub-jectum Virtutis, sed non Totum Hominis. Nam facultas animae vegetativae, item actiones naturales, vitales, animales Virtutis capaces non sunt. §. 2. Ad eum modam etiam in Theologia distingvi solet v. g. in Articulo de DEO inter TOTUM DEUM, [et] TOTUM DEI; in Articulo de Christo, inter Totum Christum, [et] Totum Christi, in Articulo de Sacramentis inter Totum Sacramentum, [et] Totum Sacramenti. §. 3. DAMASCENUS l. 3. d. O. F. c. 7. primus, qvod sciam, hac Distinctione usus, dum inqvit de Christo: [...] [...] [...] [...] [...] [...], [...] [...]: Totus igitur est DEUS perfectus, sed non TOTUM DEUS. Nam non solum DEUS, sed & Homo. Et Totus Homo per-fectus, non autem TOTUM Homo. Non solum enim Homo, sed [et] DEUS. Sic igitur Damasc. [...] [...] [et] [...] [...] ita distinxit, ut ali-oqvin, [...] [...] & [...] [...] distingvi solet[...]. Nam in Christo est [...] [...] [...] sed non [...] [...] [...]: Ita etiam in Christo est [...] [...], sed non [...]; [...] [...] sed non [...] [...]. Scil. [...] [...] [...]- [...] [...] [...], [...] [...] [...] [...]. Totum est repreasentativum Naturae, Totus autem personae. $. 4. Calviniani nonnulli ulterius progrediuntur, & qvod Damascenus de Essentia dixerat, id ad Pr[ae]sentiam applicant, dicentes: TOTUS GHRlSTUS est Ubiq[ue], sed non TOTUM CHRISTI: Totus Chri- stus stus est Persona, sed non Totum Christi tam secundum Humanam, qvam Divinam Naturam, ut videre est apud ALSTED. Encyclop. l. 2. p. 1. c. 24. COMBACH. de Commun. Idiom. c. 3. WENDELIN. Theol. Christ. l.1.c.16.p.359. Veruntamen si intra Terminos essentiae manetur, qvibus Damascenus incluserat,potest tolerari: Sed si ultra Termi-nos essentiae extenditur, toleranda non est. Vera est assertio de Essentia: Totus Homo est rationalis, sed non Totum Hominis: Totus Homo loqvitur, sed non Totum Hominis. Falsa est de praesentia: Totus Homo est praesens, sed non Totum Hominis. Nam ubi Totus Homo est, ibi etiam TOTUM Hominis i.e. omnes ejus partes adesse neces-sum est. Ita etiam Ubi Totus Christus est pr[ae]sens, ibi etiam TOTUM CHRISTI essee oportet, tam secundum Divinam, qvam secundum Huma-nam Naturam. Nam praesentia Christi non tantum TOTALITA-TEM personae, sed etiam TOTALITATEM Naturae utriusq; prae-reqvirit. Id Joh. MACCOVIUS videns in Qv. Misc. Coll. Theol. Disp. 8. Coroll. 3. hanc distinctionem prorsus rejecit, addens: Dicere, qvod TOTUS CHRISTUS sit UBIQVE, nihil aliud est dicere, qva Chri-stum [et] secundum divinitatem [et] secundum humanitatem ubiq[ue] esse. Qvae verba ipsa veritas Maccovio expressit. Vere enim ita nos in-ferimus: Si TOTUS CHRISTUS est ubiq[ue] pr[ae]sens, E. [et] TOTUM CHRI-STI i.e. Divina [et] Humana Natura est ubiq[ue] pr[ae]sens. Cadit ergo Wen-delini Canon: A TOTO CHRISTO, ad Totum CHRISTI non valet Con-seqventia, si extendatur ad praesentiam. Nam dum Christus TOTUS dicitur Ubiq[ue], aut dicitur secundum omnes partes, & ita propositiones istae coincidunt, TOTUS CHRISTUS est UBIQVE, & TOTUM CHRISTI est UBIQVE: Aut dum dicitur TOTUS esse ubiq[ue], intelligitur secundum partem h.e. secundum divinam Naturam, & ita improprie dicitur TOTUS CHRISTUS, qvia ibi TOTUM sumitur pro parte per synecdochen, ut iterum MACCOVlUS in Metaph. 1. 1. c. 5. §. 5. Iidem Calviniani [et] Papist[ae] in Art. de Descensu Christi ad Inferos hac distinctione utuntur, vel abutuntur potius, qvando di-cunt TOTUM CHRISTUM descendisse ad Inferos, sed non TOTUM CHRISTI, partim qvia Christus sola anima sine Corpore descenderit, partim qvia saltem qvoad Divinitatem non qvoad Humanitatem de-scenderit. Sed utrumq; falsum est, tam dogma, qvam distin-ctionis ad dogma applicatio. Nam Totus Christus descendit tam setun- secundum Divinam, qvam secundum Humanam Naturam: TOTUS descendit tam secundum Animam, qvam secundum Corpus. Recte AU GUSTlNUS de Symbolo: TOTUS filius apud patrem, Totus in coe-lo, Totus in terra: Totus in Utero, Totus in cruce, TOTUS IN IN-FERNO, Totus in Paradiso. Ergo non tantum TOTUS CHRISTUS personaliter, secundum Divinam & Humanam Naturam, sed et-iam TOTUM CHRISTI essentialiter, qvoad Animam & Corpus descendit. Non ignoramus, qvod Lombardus, [et] alij Scholastici hanc distincionem aliter adhibuerint, & Totum Christum dixerint de Tota persona; Totum Christi non tam de Natura, qvam naturalibus proprietatis, & in hoc sensu dixerunt. Totum Christum, non Torum Christi descendisse, nempe respectu proprietatum Naturalium, perinde, ut etiam Totum Christi ubiq; esse negarunt, itidem resp. naturalium proprietatum, ceu tradit D. HUTTER Explic. F.C. ad Art. IX. In qvo sensu distinctio ista posset concedi, sed aliter ac-cipitur ab iis, qvi sunt [...] [...], utpote qviea abutuntur ad ne- gandam Humanae Christi Naturae praesentiam, & ad negandam Christi descendentiam qvoad animam & Corpus. Qvod feren-dum non est. Nam. Ubicunq[ue] est TOTUS CHRISTUS, ibi personaliter etiam existit TO-TUM CHRISTI. In Inferno fuit TOTUS CHRISTUS. E. In Inferno etiam perfonaliter extitit TOTUM CHRISTI. Maj qvia Totalitas person[ae] ex naturis perficitur. Neq; Divina Persona sibi propius Animam, qvam Corpus univit, sed eodem propinqvi-tatis vinculo Utrumq; sibi conjunxit, & in intimum personae com-plexum tam Corpus, qvam Animam infeparabiliter & indistan-ter assumpsit ita, ut nullibi sit persona, ubi non simul sit Anima & Corpus propter [...] Unionem personalem cons. Henricus ECKARD. Tr de Descens. c. 6. §. 6. In Artic. de Coena Domini aliqvi solent circa Communi-onem Indignorum etiam ita distingvere, qvod Indigni qvidem Totum Sacramentum: qvoad substantialia, materiam terrenam & coe-lestem; Sed non TOTUM SACRAMENTI qvoad salutarem Usum [et] Fructum percipiant, qvae qvousq; valeant, Theologis dijudicanda relinqvimus, & dicimus SOLI DEO GLORIAM. Ad Dilctisimum suum Respondentem. PArtes qvi novit, Totum qvoq; nosse laborat: Nam nihil est Totum partibus absq; suis. Doctrinae Sophicae tu Partes hactenus hauris: Nitere, ut TOTUM PANSOPHICUM capias. gratulans [et] stimulans scrib. PRAESES. TOtus ines studiis Hassaee, haud infima nostri Gymnasii pars, pars haec probat hoc studij: Partibus adjungis Totum: qvis id occinat ergo, Scit nihil in Toto, ex omnibus ast aliqvid? Perge bonis avibus sic tota mente studere, Totum qvippe Virum postulat hoc studium. Otia sint odio Osori Virtutis amore, Numinis inde favor surget [et] omne decus. Madrigal. KAn man durch Sassen ihm wol Gunst erwerben? Ja freilich / wenn man hasst der Zaster-Dunst/ Und liebt unb und ubt die Zugend und die Kunst/ Die lassen keinen nicht in Ungenade sterben. Sasse man mein Sasse Ihn und seine Schrifft/ Die Er von ganzen und von theilen hat gestifft? Ich meine nicht: Weil Er den Mussiggang wil hassen/ Und last sich finden und den Parnassen/ So seft Er Sich dadurch in unsrer Musen Gunst. Mit Gluckmunschender Feder schrieb es Christian Bick/ des Gymn. Sub-R. DAVID CAROL HASSAEUS. [...] SVASU DAS HODIE CLARA. Evolutio. QVid Pars, qvid Totum merito scrutaris, Amice: Totus enim Sophiam sedulo amore colis. Ut Uri fossores non solum stringere tergum, Viscera per terr[ae] sed penetrare student: Sic, cupidus riguas haurire [et] Thespios undas, Se totum fontes abdit in Aonios. Idq[ue] tuum nobis studium jam sistit, Amice; Gratulor his coeptis: Pergito! Doctus eris. In Symbolum amoris Dno. Respondenti paueula haec scribebat Samuel Hoppe/ Gryphiberga-Pom. Ut redameris, amas; non fruftra. Hine sedulitatis SVASU DAS HODIE pignora CLARA facis. Gratulor hoc Sophiae de cultu. Hac Pallade tandem Tergemina felix, ut otare, precor. Ita Ornatusimo. Dn. Resondenti adplaudebat GVILHELMUS REUTZIUS, Sed. Pom. As Sassen macht verhasst; das Sassen macht beliebet; Das Sassen stets erfreut; das Sassen oft betrubet. Den zaster. Sasser hass't die Welt/oft auch betrubr. D Deni Zaster-Sasser stets das KunstoVoick ehrt und liebr Diss wust Herr Sasse wol/ brumm hasset Er die Zaster/ Und scheute/ wo Er wust und kont/ der Zaster.Pflaster/ Er achtete gar nichts/ der Welt Sass und Veschwer/ Wenn ihm Der Kunste-Gott nur wurdigt einer Ehr. Run die begehrte Ehr/ wird Er heur erlich fpuren/ Da Er von Toto wird und Parte disputiren/ Es wird das Kunste-Volck Ihn ruhmen weit und breit/ So/ dass benm Welt-Vershass/Er stets kan senn erfreut. Ich/ wer' ich/ in der That und Rahmen nicht zu Rancke/ (Rach hiessger Sprach) der ich am Geld und Zeibe kranke/ Gonnt Ihm die Ehre nicht allein. Doch! Gluck dazu. Ist kunsstger Post-Tag gut/ wer weiss was ich denn thu? Hiemit wolte seine Pflicht/ gegen seinen Herrn Stuben- Gesellen abstatten Andreas Kancke/ Hall-Saxo. A